ევრაზიის ეკონომიკური კავშირი (EAEU) რუსეთისა და მისი მოკავშირეების - ბელარუსისა და ყაზახეთის მიერ 2015 წელს დაფუძნდა. მალევე მას ყირგიზეთი და სომხეთი შეუერთდა, ხოლო მოლდოვა ჯერ-ჯერობით, მხოლოდ დამკვირვებლის სტატუსით სარგებლობს. შეიძლება თამამად ითქვას, რომ ევრაზიის ეკონომიკური კავშირი საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდგომ პოსტსაბჭოთა სივრცეში ევროპის კავშირის ანალოგი და საპირწონე საერთაშორისო ორგანიზაციაა. ორგანიზაციის წევრი ქვეყნები ერთმანეთთან ეკონომიკურ ურთიერთობაში განსაკუთრებული შეღავათებით სარგებლობენ, რაც მეტწილად გაზისა და ნავთობის ფასებზე და საბაჟო გადასახადების გაუქმებაზე ვრცელდება. მკვლევართა აზრით, ევრაზიის ეკონომიკური კავშირის წევრი სახელმწიფოები პოსტსაბჭოთა სივრცეში ყველაზე პრორუსულ ქვეყნებად ითვლებიან. შესაბამისად, უნდა ვივარაუდოთ, რომ კავშირის გაფართოებასა და გაძლიერებაში რუსეთის მთავარი მოტივაცია რეგიონში გავლენის მოპოვება და საბჭოთა კავშირში ყოფნის მსგავსად, სხვა სახელმწიფოების მასზე დამოკიდებულების გაზრდაა. წინამდებარე ანალიტიკური დოკუმენტის მიზანია, ევრაზიის ეკონომიკური კავშირის დაარსებისა და ფუნქციონირების ისტორიის მოკლე მიმოხილვა, აგრეთვე ფაქტების საშუალებით კავშირის გაფართოებაში რუსეთის, როგორც მთავარი აქტორის მიზნების ობიექტურად წარმოჩენა. ქვემოთ სწორედ ამაზე ვისაუბრებთ. ევრაზიის ეკონომიკური კავშირი (მოკლე მიმოხილვა) ევრაზიის ეკონომიკური კავშირი (EAEU) (ინგ. Eurasian Economic Union; რუს. Евразийский экономический союз) არის საერთაშორისო ორგანიზაცია, რომელიც წევრ სახელმწიფოებს შორის რეგიონალურ ეკონომიკურ ინტეგრაციას გულისხმობს. მას აქვს საერთაშორისო იურიდიული ძალა და 2014 წლის 29 მაისს ევრაზიული ეკონომიკური კავშირის ხელშეკრულებით დადგინდა. თავდაპირველად, კავშირის შექმნის კონცეფცია, ყაზახეთის პირველმა პრეზიდენტმა, ნურსულთან ნაზარბაევმა საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგ, 1994 წელს მოსკოვის უნივერსიტეტში სიტყვით გამოსვლის დროს განაცხადა. კავშირის შექმნის იდეა, 2000 წელს განხორციელდა, როცა რეგიონალური ორგანიზაცია - ევრაზიის ეკონომიკური საზოგადოება (EAEC or EurAsEC)[1] დაარსდა. იგი აერთიანებდა ბელარუსს, ყაზახეთს, ყირგიზეთს, რუსეთსა და ტაჯიკეთს. მოგვიანებით, 2010 წელს ევრაზიის ეკონომიკურმა საზოგადოებამ მისი ძირითადი ამოცანა - ევრაზიის საბაჟო კავშირი (The Eurasian Customs Union - EACU)[2] - დააფუძნა, რაც წევრ სახელმწიფოებს ერთმანეთთან საბაჟო გადასახადებისგან ათავისუფლებდა და თითოეულ საქონელზე საერთო ტარიფს აწესებდა. ამის შემდგომ, 2011 წლის ოქტომბერში ევრაზიის ეკონომიკურმა საზოგადოებამ და ევრაზიის საბაჟო კავშირმა მაშინდელი რუსეთის პრემიერ-მინისტრის ვლადიმერ პუტინის ყურადღება მნიშვნელოვნად მიიქცია. შედეგად, 2011 წლის 18 ნოემბერს, ბელარუსიის, ყაზახეთისა და რუსეთის პრეზიდენტებმა ხელი მოაწერეს ხელშეკრულებას, რომელიც 2015 წლისათვის ევრაზიის ეკონომიკური კავშირის შექმნას გულისხმობდა. ხელშეკრულება მომავალი ინტეგრაციისთვის სამოქმედო გეგმას მოიცავდა. მეტიც, ევროკომისიის მოდელის მიხედვით ევრაზიული ეკონომიკური კომისია (The Eurasian Economic Commission - EEC)[3] დაფუძნდა, რომელიც 2012 წლის 2 თებერვლიდან ფუნქციონირებს და იგი დღევანდელი ევრაზიის ეკონომიკური კავშირის მუდმივ მერეგულირებელ ორგანოს წარმოადგენს. აგრეთვე, 2012 წლის 1 იანვრიდან დაფუძნდა ევრაზიის ეკონომიკური სივრცე (The Eurasian Economic Space or Single Economic Space)[4], რაც ერთიან ბაზარს წარმოადგენს და ევრაზიის ეკონომიკური კავშირის ფარგლებში ადამიანის, საქონლის, მომსახურებისა და კაპიტალის თავისუფალ გადაადგილებას ითვალისწინებს. 2014 წლის 29 მაისს ბელარუსიის, ყაზახეთისა და რუსეთის ლიდერებმა ევრაზიის ეკონომიკური კავშირის შეთანხმებას ხელი მოაწერეს და 2015 წლის 1 იანვირად იგი[5] ოფიციალურად დაფუძნდა. 2015 წლის 12 აგვისტოს ყირგიზეთი კავშირის ოფიციალური წევრი გახდა. ამავე წელს, მას შეუერთდა სომხეთიც და იგი ერთადერთი ქვეყანაა, რომელსაც კავშირის სხვა წევრ სახელმწიფოებთან საერთო საზღვარი არ გააჩნია. 2017 წლის აპრილში მოლდოვა კავშირის ოფიციალური დამკვირვებელი ქვეყანა გახდა, ხოლო 2020 წლის 11 მაისს უზბეკეთის კავშირში დამკვირვებლის სტატუსით გაწევრიანებას პარლამენტის ზედა პალატამ მხარი დაუჭირა. დღესდღეობით, ევრაზიის ეკონომიკური კავშირი, მხოლოდ 5 სახელმწიფოს აერთიანებს და იგი წარმოდგენილია აღმოსავლეთ ევროპის, ცენტრალური აზიისა და დასავლეთ აზიის ტერიტორიებზე.[6] ევრაზიის ეკონომიკური კავშირის დომინანტი სახელმწიფო და მისი ზოგადი ინდიკატორები ევრაზიის ეკონომიკური კავშირის ოფიციალურ ვებ-გვერდზე ვკითხულობთ, რომ კავშირი კონკურენტუნარიანობისა და ეროვნულ ეკონომიკას შორის თანამშრომლობის გასაზრდელად შეიქმნა. აგრეთვე, მას თვითგანახლების უნარი გააჩნია და წევრ-სახელმწიფოთა შორის ცხოვრების დონის ამაღლებასა და სტაბილურ განვითარებას ხელს უწყობს. უნდა აღინიშნოს, რომ ევრაზიის ეკონომიკურ კავშირში რუსეთი აშკარად დომინანტი სახელმწიფოა. მაგალითად, 2018 წელს ევრაზიის ეკონომიკური კავშირის მთლიანი ვაჭრობის 96.9%-ს რუსეთთან ვაჭრობა შეადგენდა, ხოლო დანარჩენ ოთხ წევრს ქვეყანასთან - 3.1%-ს[7]. მეტიც, 2015 წლამდე, კავშირის წევრ სახელმწიფოებს შორის ვაჭრობამ პიკს 2012 წელს მიაღწია და 73.1 მილიარდი აშშ დოლარი შეადგინა, რაც კავშირის დაფუძნებიდან დღემდე არ განმეორებულა.[8] თუმცა, თუ გადავხედავთ ევრაზიის ეკონომიკური კავშირის ზოგად ინდიკატორებს, მივხვდებით, რომ კავშირის საშუალებით რუსეთის ლიდერი თავის გავლენას რეგიონში საკმაოდ აძლიერებს და რუსეთს, როგორც თანამედროვე მსოფლიოს ერთ-ერთ გავლენიან ცენტრად ფორმირებაში პოზიციებს უმყარებს. ამავე დროს, იგი ცდილობს, გარკვეულწილად დააკნინოს ევროკავშირის, როგორც წარმატებული პოლიტიკური და ეკონომიკური ორგანიზაციის სტატუსი. ევრაზიის ეკონომიკური კავშირის ზოგადი ინდიკატორები[9] ეკონომიკა მოსახლეობა ენერგეტიკა მთლიანი შიდა პროდუქტი - 1.9 ტრლნ აშშ დოლარი (გლობალური GDP-ის 3.2%); ინდუსტრიული წარმოება (2018) - 103.1% (გლობალური წარმოების 2.2%); საგარეო ვაჭრობა (2018) - 753.8 მლრდ აშშ დოლარი (გლობალური ექსპორტის 2.8%, იმპორტის - 1.7%). მოსახლეობა - 184.3 მლნ ადამიანი (მსოფლიო მოსახლეობის 2.4%); ეკონომიკურად აქტიური მოსახლეობა - 94.3 მლნ ადამიანი (გლობალური მაჩვენებლის 2.8%); უმუშევრობის დონე - 5%[10]. ნავთობი - 647.8 მლნ/ტ (გლობალური წარმოების 14.5%, მსოფლიოში პირველი); გაზი - 781.7 მლნ კუბ/მ (გლობალური წარმოების 20.2%, მსოფლიოში მეორე.) ელექტრო ენერგია - 1 284.8 მლნ კვტ/ს (გლობალური წარმოების 4.8%, მსოფლიოში მეოთხე) წარმოება ინფრასტრუქტურა სოფლის მეურნეობა ფოლადი - 66.1 მლნ/ტ (გლობალური წარმოების 3.7%, მსოფლიოში მეხუთე); მინერალური სასუქები - 15.9 მლნ/ტ (გლობალური წარმოების 26.3%, მსოფლიოში მეორე); თუჯი - 55 მლნ/ტ (გლობალური წარმოების 4.4%, მსოფლიოში მესამე). რკინიგზა - 109.3 ათასი კმ (მსოფლიო რკინიგზის 8.4%); ავტომაგისტრალი - 1735.7 ათასი კმ (მსოფლიო ავტომაგისტრალის 4.7%); ინტერნეტი - მოსახლეობის 83.7% სარგებლობს ინტერნეტით (მსოფლიო მომხამრებლების 3.9%). სოფლის მეურნეობა - 109.9 მლრდ აშშ დოლარი (გლობალური წარმოების 5.5%); მარცვლეული - 141.9 მლნ/ტ (გლობალური წარმოების 5.3%, მსოფლიოში მეხუთე); რძე - 45.9 მლნ/ტ (გლობალური წარმოების 5.3%, მსოფლიოში მესამე) რუსეთისა და პოსტსაბჭოთა ქვეყნების პოლიტიკა ევრაზიის ეკონომიკურ კავშირის მიმართ როგორც უკვე ვიცით, საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდგომ 15-მა სახელმწიფომ ცხოვრება დამოუკიდებლად განაგრძო. მათგან, ნაწილი დემოკრატიის გზას დაადგა და დასავლური ორიენტაცია აირჩია, ნაწილმა დემოკრატიას უარი უთხრა და კვლავ რუსეთთან ერთად თანაცხოვრება დაიწყო, ისინი უფრო პრორუსულ სახელმწიფოებად იქცნენ. მათ რიგებს გამოეყო მესამე ტიპის სახელმწიფოები, რომლებმაც უარი ბოლომდე ვერ თქვეს ვერც დასავლეთზე და ვერც რუსეთთან ურთიერთობაზე, ასეთი სახელმწიფოები, ხშირშემთხვევაში, ბუფერები არიან და მათ სატელიტებს[11] უწოდებენ. არაერთი მკვლევარი ამტკიცებს რომ რუსეთს სურს, დაიბრუნოს ,,ძველი დიდება“, რომელსაც იგი საბჭოთა კავშირის პერიოდში ფლობდა. ნაკლებად სავარაუდოა, რომ რუსეთი რეგიონში პირველობას ოდესმე დათმობს, პირიქით ის გამუდმებით ცდილობს, რომ სხვადასხვა პოლიტიკური თუ ეკონომიკური ინსტრუმენტებით საკუთარი გავლენა და მასზე დამოუკიდებელი სახელმწიფოების რაოდენობა გაზარდოს. მეტიც, რუსეთის საგარეო პოლიტიკის განახლებული კონცეფციის (2016) ძირითადი მიზნების მიხედვით რუსეთს, როგორც თანამედროვე მსოფლიოს ერთ-ერთ გავლენიან ცენტრად, პოზიციების გამყარებას სურს, აგრეთვე - მეზობელ სახელმწიფოებში დაძაბულობის კერებისა და კონფლიქტების აღმოფხვრაში ხელშეწყობა, ახალი კონფლიქტების პრევენცია და რუსული ენის პოზიციების გავრცელება და გაძლიერება.[12] შეიძლება თამამად ითქვას, რომ ევრაზიის ეკონომიკური კავშირი, რუსეთის ერთ-ერთი თვალსაჩინო და საკმაოდ მნიშვნელოვანი პროექტია, რომლის წყალობითაც მან შეძლო და ბოლო 5 წელიწადში მსოფლიო დონის შედეგებზე გავიდა, მხოლოდ და მხოლოდ, ოთხ პოსტსაბჭოთა ქვეყანასთან ერთად. ამდენად ძნელი სავარაუდო არ არის, რომ რუსეთს ამ კავშირში სხვა დანარჩენი პოსტსაბჭოთა სახელმწიფოების გაწევრიანებაც სურდეს, რათა კავშირის მნიშვნელობა მსოფლიო მასშტაბით უფრო გაიზარდოს და ,,საბჭოთა კავშირის ახალი მოდელიც“ შეიქმნას. ფაქტები გვიჩვენებს, რომ ევრაზიის ეკონომიკური კავშირი ევროკავშირის საპირწონე ორგანიზაციაა და მისი საშუალებით რუსეთს რეგიონში დიდი გავლენის მოხდენა შეუძლია, თუმცა კავშირში შესვლასთან დაკავშირებით საინტერესოა სხვა პოსტსაბჭოთა ქვეყნების პოლიტიკაც, რათა განვსაზღვროთ, რამდენად რეალისტურია კავშირის გაფართოება. დღესდღეობით, ევრაზიის ეკონომიკურ კავშირში შედის 5 პოსტსაბჭოთა ქვეყანა: რუსეთი, ბელორუსი, ყაზახეთი, ყირგიზეთი და სომხეთი. ვნახოთ დანარჩენი პოსტსაბჭოთა სახელმწიფოების პოლიტიკა. პოსტსაბჭოთა ქვეყნების პოლიტიკა ევრაზიის ეკონომიკურ კავშირის მიმართ უზბეკეთი - 2020 წლის 7 მარტს ტაშკენტმა ოფიციალურად განაცხადა, რომ უზბეკეთი ევრაზიის ეკონომიკურ კავშირში გაწევრიანებას არ ჩქარობს და საბოლოო გადაწყვეტილების მიღებამდე ორგანიზაციაში, მხოლოდ დამკვირვებლის სტატუსით დაკმაყოფილდება.[13] აღსანიშნავია, რომ რუსეთისთვის დიდი მნიშვნელობა აქვს უზბეკეთს და ცდილბოს, რომ კავშირის წევრი გახდეს. ურთიერთობას აადვილებს, ისიც რომ 2016 წლიდან ისლამ კარიმოვისგან განსხვავებით, ახალმა პრეზიდენტმა შავქათ მირიაევმა უარი თქვა ძველ საგარეო პოლიტიკაზე და კავშირების გაზრდა დაიწყო. აგრეთვე, უზბეკეთი ცენტრალურ აზიაში მოსახლეობით ყველაზე მრავალრიცხოვანი ქვეყანაა და კავშირში შესვლის შემდგომ ის, რუსეთის შემდეგ, სიდიდით მეორე სამომხმარებლო ბაზარი გახდება. კავშირში გაწევრიანების შემდეგ უზბეკეთმა შესაძლოა, ეკონომიკის გარკვეულ სექტორში დიდი დაასუსტება იგრძნოს და პრორუსულ ორგანიზაციაში გაწევრიანება ტაშკენტს საგარეო-პოლიტიკური მანევრის მრავალფეროვნებას შეუზღუდავს[14], თუმცა 2020 წლის 28 აპრილს უზბეკეთის საკანონმდებლო ორგანოს ქვედა პალატამ მხარი დაუჭირა მთავრობის წინადადებას ევრაზიის ეკონომიკურ კავშირში უზბეკეთის დამკვირვებლის სტატუსით მონაწილეობის შესახებ[15], ხოლო 11 მაისს მას მხარი პარლამენტის ზედა პალატამაც დაუჭირა.[16] ტაჯიკეთი - მას შემდეგ, რაც ტაჯიკეთმა დამოუკიდებლობა გამოაცხადა, ქვეყანაში სოციალური ფონი საკმაოდ შეიცვალა და დღესდღეობით, ტაჯიკეთი ცენტრალურ აზიაში ერთ-ერთ უღარიბეს ქვეყნად ითვლება, ამდენად რუსეთს ტაჯიკეთის მიმართ არ აქვს იმდენად დიდი ინტერესი, როგორც - უზბეკეთის მიმართ. ამას ცხადჰყოფს ისიც, რომ ტაჯიკეთი ევრაზიული ეკონომიკური საზოგადოების წევრი იყო, ბელარუსთან, რუსეთთან, ყაზახეთთან და ყირგიზეთთან ერთად და მის გარდა, ყველა ევრაზიის ეკონომიკური კავშირის წევრია. ამასთანავა, ტაჯიკეთი საკმაოდ პრობლემური რეგიონია და ეთნიკურ ნიადაგზე არსებული დაძაბულობის გამო შესაძლოა, გარკვეული პრობლემები წარმოიქმნას, განსაკუთრებით კი მთიანი ბადახშანის ავტონომიურ ოლქში, სადაც პამირისპირა ხალხები ცხოვრობენ და რეგიონის კონტროლისთვის სამხედრო დაპირისპირება დღესაც მიმდინარეობს.[17] ამას ემატება ისიც, რომ ტაჯიკეთსა და ყირგიზეთს შორის სასაზღვრო კონფლიქტი საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგ დღემდე მიმდინარეობს და ხშირია სამხედრო დაპირისპირებები.[18] ამდენად, სავარაუდოა, რომ რუსეთი უფრთხილდება ყირგიზეთთან ურთიერთობას, რადგანაც იგი კავშირის მნიშვნელოვანი წევრია და ტაჯიკეთის კავშირში გაწევრიანების მცდელობით მასთან ურთიერთობის გაფუჭება არ სურს. თურქმენეთი - ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი სახელმწიფოა ცენტრალურ აზიაში, თუმცა მისი კავშირში გაწევრიანება რუსეთს გარკვეულ პრობლემებს შეუქმნის. კერძოდ, როგორც ვიცით თუქმენეთი საკმაოდ მდიდარია ენერგორესურსებით, 2016 წლის მონაცემებით, თურქმენეთი 17.5 ტრილიონ გაზის მარაგებს ფლობს, რაც მსოფლიო მარაგების 9.4%-ია. 1990-იანი წლების დასაწყისში თურქმენეთი გაზის ექსპორტს ერთადერთი მარშრუტით, ცენტრალური აზია – ცენტრის გაზსადენის სისტემით ახორციელებდა. თურქმენეთი შემდგომი წლების განმავლობაში რუსეთის მარშრუტზე და რუსეთის ფასის დიქტატზე დარჩა დამოკიდებული[19]. შედეგად, დღემდე რუსეთი თურქმენულ გაზს საკმაოდ დაბალ ფასად ყიდულობს და საკმაოდ ძვირად ჰყიდის. რადგანაც ევრაზიის ეკონომიკური კავშირი წევრ სახელმწიფოებს შორის განსაკუთრებულ შეთავაზებებს, მათ შორის პროდუქტის საერთო ფასის დაწესებას ითვალისწინებს, სავარაუდოა, რომ რუსეთს არ უნდა სურდეს თურქმენეთის კავშირში გაწევრიანება, რადგანაც მას თურქმენულ გაზში უფრო ძვირის გადახდა მოუწევს და გარკვეულ დათმობებზეც წავა. აზერბაიჯანი - ნაკლებად სავარაუდოა, რომ აზერბაიჯანი ევრაზიის ეკონომიკურ კავშირში შევიდეს, რადგანაც მთიანი ყარაბაღის კონფლიქტის შემდეგ აზერბაიჯანი იმ მილსადენების აშენებით გაძლიერდა, რომლებიც საქართველოს ტერიტორიაზე გადის. ბაქო-სუფსისა და ბაქო-თბილისი-ჯეიჰანის მილსადენების შემთხვევაში საქართველო მხოლოდ სატრანზიტო ქვეყნის როლს ასრულებს, თუმცა ისინი აზერბაიჯანის ეკონომიკური და პოლიტიკური ხედვების ჩამოყალიბებაში გადამწყვეტ როლს თამაშობს და რუსული ოკუპაციით გამოწვეული რუსეთ-საქართველოს არამეზობლური ურთიერთობის გამო, ნაკლებად სავარაუდოა რომ აზერბაიჯანი კავშირში გაწევრიანდეს. საქართველო და უკრაინა - ორივე ქვეყანას საკმაოდ დაძაბული ურთიერთობა აქვს რუსეთთან და ორივე ქვეყნის ტერიტორიები ოკუპირებულია რუსეთის მიერ. შედეგად, ქვეყნის ლიდერები დარწმუნდნენ, რომ რუსეთთან თანამშრომლობა არ გამოვა და ამ ორი სახელმწიფოს ევრაზიის ეკონომიკურ კავშირში გაწევრიანება ნაკლებად სავარაუდოა. მოლდოვა - მოლდოვის პრორუსი პრეზიდენტი იგორ დოდონი მოლდოვას ევრაზიულ ეკონომიკურ კავშირში გაწევრიანებას მხარს ცალსახად უჭრს. სწორედ მისი პრეზიდენტობის დროს მოლდოვა 2017 წლის აპრილში ამ კავშირის დამკვირვებელი ქვეყანა გახდა. ამდენად, იმ შემთხვევაში თუ 2020 წლის მოლდოვის საპრეზიდენტო არჩევნებს კვლავ დოდონი მოიგებს, შესაძლოა ვივარაუდოთ, რომ იგი რუსეთთან ურთიერთობის გაღრმავებას შეეცდება და მოსალოდნელია, რომ მოლდოვა ევრაზიის ეკონომიკური კავშირის წევრი სახელმწიფო გახდეს. ესტონეთი, ლატვია, ლიეტუვა - მოსკოვი ყველაზე ნაკლებად მოიაზრებს, რომ ესტონეთი, ლატვია და ლიეტუვა ევრაზიის ეკონომიკური კავშირის წევრი ქვეყნები გახდებიან, რადგანაც ისინი ევროკავშირში არიან და მათი კავშირის დატოვება ნაკლებად სავარაუდოა. დასკვნა ზემოთაღნიშნული ფაქტები გვიჩვენებს, რომ ევრაზიის ეკონომიკური კავშირი საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდგომ პოსტსაბჭოთა სივრცეში ევროპის კავშირის ანალოგი საერთაშორისო ორგანიზაციაა, რომლის წევრი ქვეყნებიც ყველაზე პრორუსულ ქვეყნებად ითვლებიან, შესაბამისად უნდა ვივარაუდოთ, რომ კავშირის გაფართოებასა და გაძლიერებაში რუსეთის მთავარი მოტივაცია რეგიონში გავლენის გაზრდა და საბჭოთა კავშირში ყოფნის მსგავსად, სხვა სახელმწიფოების მასზე დამოკიდებულების გაზრდაა.[20] ძნელი სავარაუდო არ არის, რომ რუსეთს ამ კავშირში სხვა დანარჩენი პოსტსაბჭოთა სახელმწიფოების გაწევრიანებაც სურდეს, თუმცა კავშირის არაწევრი 10 პოსტსაბჭოთა ქვეყნიდან, მხოლოდ ორი - უზბეკეთი და მოლდოვა შესაძლოა შუერთდეს კავშირს და წევრთა რაოდენობა 7-მდე გაიზარდოს, ხოლო სხვა სახელმწიფოები, რამდენად გაწევრიანდებიან და 27-წევრიან ევროკავშირს რეალურ კონკურენციას რამდენად გაუწევენ, ეს უფრო მეტად დროში გადასასინჯი საკითხია. გარდა ამისა, კავშირის ბოლოდროინდელი პრობლემები, გვაფიქრებინებს, რომ წევრ სახელმწიფოებს შორის არასტაბილური კოლაბორაცია მიმდინარეობს, რაც არაჯანსაღ ურთიერთობებს იწვევს და კონსოლიდირებული დემოკრატიის აუცილებლობას გულისხმობს. მაგალითად, 2020 წლის 31 მარტს სომხეთის ვიცე-პრემიერმა „გაზპრომის“ ხელმძღვანელს ფასის შემცირების თაობაზე ახალი მოლაპარაკების დაწყების წინადადებით მიმართა.[21] აგრეთვე, 19 მაისს კავშირის უმაღლესი საბჭოს ვიდეოკონფერენციაზე ბელარუსმა გაზის ფასის ფორმირების საკითხზე უკმაყოფილება გამოთქვა. ყაზახეთის პრეზიდენტის ყასიმ-ჟომარტ ტოკაევის შეფასებით კი ზენაციონალურ სამართლებრივ აქტებს არ უნდა ჰქონდეთ უპირატესი იურიდიული ძალა ნაციონალური სამართლებრივი სისტემების მიმართ, მეტიც, ევრაზიის ეკონომიკური კომისია წევრი ქვეყნების მესამე ქვეყნებთან ურთიერთობაში არ უნდა ერეოდეს და კომისიაში საკადრო კვოტირების სისტემის ფორმირებისას რუსეთს ორგანიზაციის სტრუქტურებში მეტი წარმომადგენელის დანიშვნის საშუალებას არ უნდა აძლევდეს. ამდენად, ევრაზიის ეკონომიკური კავშირის წევრი ქვეყნების ლიდერების უკმაყოფილება გვაფიქრებინებს, რომ წევრი სახელმწიფოები რუსეთის გარდა, საკუთარი სუვერენიტეტის შეზღუდვის ხარჯზე უფრო ღრმა ინტეგრაციის წინააღმდეგები არიან. ის თუ, რამდენად ჯანსაღია ამგვარი მიდგომა ევრაზიის ეკონომიკური კავშირის ფუნქციონირებისათვის და რამდენად კარგია, მხოლოდ რუსეთის დომინირება ამას მომავალი გვიჩვენებს. ავტორი: შალვა ბერიანიძე, ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტის, საერთაშორისო ურთიერთობების მაგისტრანტი [1] ЕВРАЗИЙСКОЕ ЭКОНОМИЧЕСКОЕ СООБЩЕСТВО; About EurAsEC; Basic Documents Collection - ; [2] Dreyer L.; Popescu N.; The Eurasian Customs Union: The economics and the politics; European Union Institute for Security Studies; March 2014 - ; [3] About the Eurasian Economic Commission - ; [4] Schneider U.; A Single Economic Space: From Lisbon to Vladivostok; RUSSIA BRIEFING; Issue 15; November 2015 - ; [5] About the Eurasian Economic Union – EAEU - ; [6] Busygina I.; Filippov M.; Russia and the Eurasian Economic Union: Conflicting Incentives for an Institutional Compromise; Higher School of Economics Research Paper No. WP BRP 31/IR/2018 - ; [7] Bhutia S.; Russia dominates Eurasian Union trade. Here are the numbers; Trade between members of the EAEU was higher before the free-trade bloc was formed; Oct 18, 2019 - ; [8] იქვე.; [9] About the Eurasian Economic Union – EAEU; General Information; General Indicators; Official Website of EAEU - ; [10] ევრაზიის ეკონომიკური კავშირის ოფიციალურ ვებ-გვერდზე წერია, რომ მათი უმუშევრობის დონე 2.2%-ით ნაკლებია ევროკავშირის უმუშევრობის დონეზე, რაც კიდევ ერთხელ უსვამს ხაზს, რომ ევრაზიის ეკონომიკური კავშირი ევროკავშირის საპირწონე ორგანიზაციაა; იხ.: -; [11] Satellite Nations: Definition & the Cold War - ; [12] FOREIGN POLICY CONCEPT OF THE RUSSIAN FEDERATION; Approved by President of the Russian Federation Vladimir Putin on November 30, 2016 - ; [13] კომახია მ.; პოსტსაბჭოთა სივრცეში რუსეთის პოლიტიკის მიმოხილვა; გამოცემა 4; მიმოხილვის პერიოდი: 1-15 მარტი, 2020 - ; [14] იქვე.; [15] კომახია მ.; პოსტსაბჭოთა სივრცეში რუსეთის პოლიტიკის მიმოხილვა; გამოცემა 7; მიმოხილვის პერიოდი: 16-30 აპრილი, 2020 - ; [16] კომახია მ.; პოსტსაბჭოთა სივრცეში რუსეთის პოლიტიკის მიმოხილვა; გამოცემა 8; მიმოხილვის პერიოდი: 1-15 მაისი, 2020 - ; [17] მთიანი ბადახშანი: ტაჯიკეთის მივიწყებული რეგიონი - ; [18] კომახია მ.; პოსტსაბჭოთა სივრცეში რუსეთის პოლიტიკის მიმოხილვა; გამოცემა 9 - ; [19] კომახია მ.; ,,ახალი დიდი თამაში“ ცენტრალურ აზიაში: ბრძოლა კასპიის ენერგორესურსების ტრანსპორტირებისათვის; ექსპერტის აზრი 97; 2018 - ; [20] ჩერჩელაშვილი ვ.; ევრაზიის ეკონომიკური კავშირი და რუსეთ-საქართველოს თავისუფალი ვაჭრობის შეთანხმების პრობლემები, 2017 - ; [21] კომახია მ.; პოსტსაბჭოთა სივრცეში რუსეთის პოლიტიკის მიმოხილვა; გამოცემა 6; მიმოხილვის პერიოდი: 1-15 აპრილი, 2020 - ;#პოლიტიკა

სახალხო დამცველმა, ნინო ლომჯარიამ საკუთარ Facebook გვერდზე გააზიარა ომბუდსმენის შეფასება იმასთან დაკავშირებით, თუ რა მოხდა 20-21 ივნისის ღამეს. გავრცელებულ დოკუმენტში 10 ყველაზე ხშირად დასმულ შეკითხვაზეა პასუხი გაცემული. გთავაზობთ დოკუმენტს უცვლელად. 1. რას ვიგებთ რაციების ჩანაწერებით რეზინის ტყვიების გამოყენების თაობაზე? - შინაგან საქმეთა მინისტრმა 20 ივნისის 23:36 წუთზე უბრძანა მის მოადგილეებსა და სხვა დაქვემდებარებულ პირებს (მათ შორის, გდდ-ს დირექტორს), რომ აქციის დაშლისას გამოყენებული არ ყოფილიყო რეზინის ტყვიები. აღნიშნულის საპირისპიროდ, ტელეკომპანიების მიერ გადაღებული კადრები უთითებს, რომ რეზინის ტყვიების გასროლა მალევე, 00:00 საათის დადგომისას დაიწყო. მიუხედავად ამისა, 21 ივნისის 00:16 წუთზე გდდ-ს დირექტორმა ხელმძღვანელობას მოახსენა, რომ თოფებს არ იყენებენ. რაციის ჩანაწერების მიხედვით, რეზინის ტყვიების არგამოყენებასთან დაკავშირებით ბრძანება გამეორდა 00:36 საათზეც, რომელიც კვლავ არ შესრულებულა. 02:34 საათზე გდდ-ს დირექტორმა რეზინის ტყვიების გამოსაყენებლად დამატებითი ნებართვა ითხოვა. აღნიშნულ მოთხოვნაზე ხელმძღვანელისგან უარი მიიღო, რომლის მიღებაც დაადასტურა. აღნიშნულის მიუხედავად, ტელეკომპანიების ჩანაწერიდან იკვეთება, რომ მალევე კვლავ გაგრძელდა რეზინის ტყვიების ხშირი სროლა. 2. რას ამბობენ მსროლელები რეზინის ტყვიების გამოყენებაზე? - შსს-ს განსაკუთრებულ დავალებათა დეპარტამენტის (გდდ) მსროლელები მიუთითებენ, რომ არალეტალურ იარაღს იყენებდნენ სიტუაციის მიხედვით, რადგან თავიდანვე ჰქონდათ მიღებული ყველანაირი სიტუაციისთვის მზადყოფნის ზოგადი ნებართვა. განმარტეს, რომ რეზინის ტყვიების გამოყენების გადაწყვეტილება მიიღეს ინდივიდუალურად, კონკრეტული საფრთხის შეფასების შედეგად. ასევე, მსროლელებმა მიუთითეს, რომ ტყვიების გამოყენების დროს მათი მეთაურებიც იქვე იყვნენ, თუმცა რეზინის ტყვიების გამოყენების შეწყვეტის ბრძანება არ გაუციათ. აქციის დაშლისას, რამდენიმე საათის - დაახლოებით 00:00 საათიდან 04:30 საათამდე - განმავლობაში, გდდ-სა და ობიექტების დაცვის დეპარტამენტის 100-ზე მეტმა თანამშრომელმა გამოიყენა 3 სახეობის იარაღი, 5 სახეობის ტყვია და ჭურვი. შსს მინისტრის მიერ მედიაში გავრცელებული ინფორმაციის მიხედვით, გასროლილ იქნა დაახლოებით 800-მდე რეზინის ტყვია. 2 3. რა როლი ჰქონდა შსს-ს იმჟამინდელ მინისტრსა და მის მოადგილეებს და იცოდნენ თუ არა მათ რეზინის ტყვიების გამოყენების თაობაზე? - გიორგი გახარია, კახაბერ საბანაძე და ვლადიმერ ბორცვაძე იმყოფებოდნენ პარლამენტთან 20 ივნისის 22 საათიდან. მინისტრი და მისი მოადგილეები ჩვენებებში უთითებენ, რომ ცრემლსადენი გაზის ჭურვებისა და წყლის ჭავლის გამოყენება მოხდა მათი ბრძანებით, ხოლო რეზინის ტყვიების გამოყენებაზე ბრძანება არ გაუციათ. მინისტრი და მისი მოადგილეები ჩვენებებში უთითებენ, რომ რეზინის ტყვიების გამოყენებისთანავე, მალევე მათთვის ცნობილი გახდა, თუმცა არ აკონკრეტებენ ზუსტ დროს. მინისტრისა და მისი მოადგილეებისთვის ამ ინფორმაციის მიწოდების საშუალება (პირადი ვერბალური კომუნიკაცია, რაცია, მობილური ტელეფონი, ტელეკომუნიკაცია და სხვა) გამოძიებას დადგენილი არ აქვს. 4. იყო თუ არა აქციის დაშლისას გამოყენებული პროპორციული და თანაზომიერი საშუალებები? - გამოყენებული ძალა არ შეიძლება შეფასდეს პროპორციულ და თანაზომიერ საშუალებად, შემდეგი გარემოებების/ფაქტორების გამო: (1) მეთოფეების მხრიდან ბრძანების არარსებობის პირობებში არალეტალური ჭურვების გამოყენება; (2) ჭურვების და მეთოფეების დიდი რაოდენობა (3) ოპერაციის მიმდინარეობის ფართობი და რამდენიმე საათიანი პერიოდის მანძილზე რეზინის ტყვიების გამოყენება; (4) დაშავებული მომიტინგეების რაოდენობა; (5) ინდივიდუალური პოლიციელების მიმართ გამოცალკევებით მოქალაქეთა ცალკეული ჯგუფების მიერ თავდასხმის შემთხვევების არ არსებობა (რაც აუცილებელი მოგერიების მდგომარეობას გაამართლებდა). 5. განხორციელდა თუ არა შეკრების მონაწილეთა გაფრთხილება ძალის მოსალოდნელი გამოყენების თაობაზე? – შეკრების შეწყვეტის ღონისძიებების დაწყებამდე ადგილზე არ შესრულებულა კანონით გათვალისწინებული წინასწარი გაფრთხილების ვალდებულება ფიზიკური ძალისა და სპეციალური საშუალებების მოსალოდნელი გამოყენების თაობაზე და შესაბამისად, სამართალდამცავებს მონაწილეებისთვის არც გონივრული დრო მიუციათ კანონიერი მოთხოვნის შესრულებისა და შეკრების ადგილის დატოვებისთვის. 1 აღსანიშნავია, რომ მოცემულ შემთხვევაში, სახეზე არ იყო აღნიშნული ვალდებულებისგან სამართალდამცავების გათავისუფლების წინაპირობა, 2 1 „პოლიციის შესახებ“ საქართველოს კანონი, მუხლი 31, ნაწილი 3. 2 წინასწარი გაფრთხილების ვალდებულებისგან პოლიციელი თავისუფლდება, როცა დაყოვნებამ შეიძლება გამოიწვიოს პირის ან/და პოლიციელის სიცოცხლისა და ჯანმრთელობის ხელყოფა ან სხვა მძიმე შედეგი, ან შექმნილ სიტუაციაში ასეთი გაფრთხილება გაუმართლებელია ან შეუძლებელია. 3 რამდენადაც ადგილზე არსებობდა გაფრთხილების პრაქტიკული შესაძლებლობა როგორც პარლამენტში თვითნებური შეღწევის შესახებ განცხადების გაკეთებიდან სიტუაციის თავდაპირველ გამწვავებამდე, ასევე მის შემდგომ პერიოდშიც. 3 რაც შეეხება შეკრების შეწყვეტამდე მონაწილეთა გაფრთხილებას საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს მიერ საჯაროდ გავრცელებული განცხადებით, აგრეთვე მედია საშუალებებით საქართველოს შინაგან საქმეთა მინისტრისა და თბილისის მერის მიერ გაჟღერებულ მოწოდებებს, 4 მსგავსი ღონისძიებები არ უზრუნველყოფს შეკრების მონაწილეთა სრულფასოვან ინფორმირებას და არ აკმაყოფილებს ძალის გამოყენებამდე მათი სათანადო გაფრთხილების სტანდარტს. კერძოდ, ეუთოს/დემოკრატიული ინსტიტუტებისა და ადამიანის უფლებების ოფისის მითითებით, ძალის გამოყენებამდე, მონაწილეთა გაფრთხილება შესაბამისი ხმის გამაძლიერებელი აპარატურის მეშვეობით, შეკრებაზე რამდენჯერმე უნდა განხორციელდეს, უნდა იყოს მკაფიო, გასაგები და არ იფარებოდეს სხვა ბგერებით. საჭიროების შემთხვევაში, გაფრთხილება რამდენიმე ადგილიდან უნდა გაკეთდეს, რათა იგი ყველა მონაწილემ გაიგოს. 5 6. რამდენი ადამიანი დაშავდა? - საქმეზე დანიშნული სასამართლო-სამედიცინო ექსპერტიზის ჩამტარებელ დაწესებულებას გაეგზავნა 273 პირის დაზიანებების ამსახველი სამედიცნო დოკუმენტები, რომელთა მცირე ნაწილზე მიღებული დასკვნების თანახმად, ფიქსირდება დაზიანებები სხეულის სხვადასხვა არეში, მათ შორის, თავსა და სახეზე, ასევე, ცხვირის, შუბლის, ქალას და სახის ძვლების მოტეხილობები, ქალა-ტვინის დახურული ტრავმა, ხოლო 2 პირს სიცოცხლისთვის სახიფათო მძიმე ხარისხის ჯანმრთელობის დაზიანება დაუდგინდა. სახალხო დამცველის წარმომადგენლებმა მოინახულეს აქციის დაშლის შემდგომ ადმინისტრაციული წესით დაკავებული 116 პირი. მათგან 35 მიუთითებდა ძალადობაზე პოლიციის მხრიდან, 12 პირს დაზიანებებიც აღენიშნებოდა. 3 შეკრების მიმდინარეობისას, პარლამენტში შესაძლო შეჭრის შესახებ განცხადება 21:08 საათზე გაჟღერდა, ხოლო ადგილზე სიტუაცია პირველად 21:50 საათიდან გამწვავდა, როდესაც აქციის მონაწილეთა ნაწილმა პოლიციის კორდონის გარღვევა და პარლამენტის ეზოში შესვლა სცადა, თუმცა ძალის გამოყენება მოხდა აღნიშნული ინციდენტიდან 2 საათის გასვლის შემდეგ. ამასთან, სიტუაციის პირველი ესკალაციიდან ძალის გამოყენებამდე, დაახლოებით 40 წუთის განმავლობაში, შეკრების მონაწილეებს შეწყვეტილი ჰქონდათ ძალადობრივი ქმედებები. 4 იხ. საზოგადოებრივი მაუწყებლის პირდაპირი ეთერი (22:39 საათიდან და 22:59 საათიდან) ხელმისაწვდომია ვებგვერდზე: 5 ეუთო/დემოკრატიული ინსტიტუტებისა და ადამიანის უფლებებს ოფისი (OSCE/ODIHR), ადამიანის უფლებების სახელმძღვანელო შეკრებების დროს პოლიციის მიერ წესრიგის დაცვის შესახებ, 2016, გვ. 133-134, ხელმისაწვდომია: 4 7. რამდენი ჟურნალისტი დაშავდა? - ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის ცნობით, დაშავდა მედიის 40-მდე წარმომადგენელი. 6 რამდენიმე მათგანის განცხადებით, პოლიცია მათ რეზინის ტყვიებს დამიზნებით ესროდა მას შემდეგაც კი, როდესაც სამართალდამცავებს ეუბნებოდნენ, რომ მედიის წარმომადგენლები იყვნენ. 7 მიუხედავად ამისა, მედიის არც ერთ წარმომადგენელს ამ დრომდე არ მინიჭებია დაზარალებულის სტატუსი. 8. რატომ ითხოვს სახალხო დამცველი გდდ-ს იმჟამინდელი დირექტორის მიმართ სისხლისსამართლებრივი დევნის დაწყებას? - გდდ-ს დირექტორის მიმართ ხელმძღვანელმა პირებმა - მინისტრმა და მოადგილეებმა - ორჯერ გასცეს ბრძანება არ გამოეყენებინა რეზინის ტყვიები. დამატებით ერთხელ კი თავად გდდ-ს დირექტორმა ითხოვა ნებართვა რეზინის ტყვიების გამოყენების თაობაზე, რაზეც კვლავ უარი მიიღო. რეზინის ტყვიების გამოყენებაზე სამჯერ (23:36, 00:36 და 02:34 საათები) უარყოფითი ბრძანების მიღების მიუხედავად, ბრძანება არ შესრულდა და რეზინის ტყვიები გამოიყენებოდა აქტიურად. უფრო მეტიც, დაწყებული სროლების მიუხედავად, გდდ-ს დირექტორმა 21 ივნისის 00:16 წუთზე ხელმძღვანელობას მოახსენა მცდარი ინფორმაცია, რომ თოფებს არ იყენებენ. 9. რა საგამოძიებო მოქმედებებია ჩატარებული? - პროკურატურამ მოიპოვა8 ვიდეო-ჩანაწერები, მათი ნაწილი უკვე შეისწავლა/დაათვალიერა. 9 გამოძიებამ შსს-დან ამოიღო გარკვეული მასალები და დოკუმენტაცია. 10 გამოძიების პროცესში გამოიკითხა 625 პირი. 11 დაინიშნა ექსპერტიზები. 12 ცალკე გამოყოფილ საქმეებში დევნა დაიწყო 3 პირის მიმართ. 13 დაზარალებულად ცნეს 8 მოქალაქე. 14 6 ინფორმაცია ხელმისაწვდომია ვებგვერდზე: 7 ინფორმაცია ხელმისაწვდომია ვებგვერდზე: 8 პასუხები წარმოდგენილია 2020 წლის 3 თებერვლის მდგომარეობით სახალხო დამცველის აპარატის თანამშრომლებისთვის წარდგენილი საქმის მასალების გაცნობის შედეგებზე. 2020 წლის 10, 17 და 18 ივნისს კვლავ გაეცნენ აპარატის თანამშრომლები საქმის გარკვეულ ნაწილს. 9 იხ. < > გვ. 10. რა არ არის ამ დრომდე გარკვეული/ჩატარებული? – არ არის გარკვეული რა ღონისძიებები იქნა გატარებული უშუალოდ აქციის დაშლის პერიოდში პოლიციის თანამშრომელთა მხრიდან უფლებამოსილების გადამეტების შესაძლო ფაქტების აღკვეთის მიზნით შსს იმჟამინდელი მინისტრისა და მისი მოადგილეების, ასევე, ღონისძიების ჩატარებაზე პასუხისმგებელი და ხელმძღვანელი პირების მიერ; არ არის მოპოვებული საპროტესტო აქციის მართვაში მონაწილე ყველა რგოლის სამართალდამცავი პირის რაციის ჩანაწერი; არ ამოუღიათ მობილური ტელეფონები და არ დანიშნულა ექსპერტიზები სატელეფონო შეტყობინებების, სოციალური ქსელების საშუალებით განხორციელებული მიმოწერის მოპოვების მიზნით.

“ივანიშვილი პუტინის კაცია? არ ვიცი, თუმცა ფაქტია, კონგრესმენების ანგარიშში მსგავსი ჩანაწერი გაჩნდა. ვერც ერთი ლობისტური კომპანია ვერ შეძლებდა, რომ ასეთ დოკუმენტში უსაფუძვლო ბრალდება მოხვედრილიყო. პროვინციული ყვითელი პრესა ხომ არ არის, სადაც 150 დოლარის სანაცვლოდ ნებისმიერი სტატიის შეკვეთას შეძლებ?! როდესაც სტრატეგიული პარტნიორის ქვეყნის ანგარიშში მსგავსი კითხვები და ეჭვები ჩნდება, ძალიან ცუდია და ჩვენს საგარეო იმიჯს მნიშვნელოვნად აზიანებს. არ ვიცი, რა ხდება საქართველოს ხელისუფლების კულუარებში, მაგრამ შორიდან ჩანს, რომ მოვლენების სათანადოდ აღქმის უნარი არა აქვთ. ჩვენ ახლა აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტის ანგარიშზე არ ვლაპარაკობთ. ეს რომ სახელმწიფოს პოზიცია იყოს, ჩვენს სტრატეგიულ პარტნიორობაზე საუბარი აღარ იქნებოდა...” - აცხადებს ექსპერტი გიორგი გობრონიძე გაზეთ “კვირის პალიტრისთვის” მიცემულ ინტერვიუში, სათაურით “მე არ ვთვლი, რომ ივანიშვილი რუსეთმა მოავლინა საქართველოს დასაქცევად” / “ახლა ქართული პოლიტიკური ელიტის იმაზე მსჯელობა, თუ რა რანგის პოლიტიკოსები აფასებენ მათ ქმედებას, ძალიან არასერიოზულია“. “არ შეიძლება ამერიკა თავის სტრატეგიულ პარტნიორს რუსეთის მოკავშირეს უწოდებდეს, თუმცა “დაბალი რანგის” დოკუმენტში, ასეთი ჩანაწერი სიგნალია, რომ შესაძლოა ჩვენი, როგორც სანდო პარტნიორის, იმიჯი უკვე შეირყა და მსგავსი ჩანაწერი შესაძლოა მალე მაღალი რანგის დოკუმენტშიც გაჩნდეს. ჩვენი ხელისუფლება რას ელოდება? აუცილებლად სახელმწიფო მდივანმა ჩრდილოეთ კორეისა და ირანის მსგავსად უნდა გაგვაკრიტიკოს, რომ ჯეროვანი რეაგირება მოვახდინოთ? აშშ-ის ელჩმა ორ საკითხს გაუსვა ხაზი - თქვა, რომ ეს არ არის ოფიციალური პოზიცია და ამერიკა-საქართველოს სტრატეგიული პარტნიორობა არასდროს ყოფილა ისეთი ძლიერი, როგორიც დღეს. მეორე საკითხი ხაზგასმაა, რომ ამერიკის ინტერესი ჩვენი ქვეყნის მიმართ საკმაოდ დიდია. შესაბამისად, დიდი რესურსიც აქვს აქ ჩადებული. ეს დახმარება ორივე ქვეყნის ინტერესებში შედის და ცალმხრივი არ არის. ამიტომ ჩვენი ურთიერთობა ღირებულია და ამის შენარჩუნებისთვის ორივე მხარემ უნდა ვიმუშაოთ. ახლა ქართული პოლიტიკური ელიტის იმაზე მსჯელობა, თუ რა რანგის პოლიტიკოსები აფასებენ მათ ქმედებას, ძალიან არასერიოზულია. დიპლომატიაში არსებული წესების მიხედვით, თუ მაღალი რანგის პოლიტიკოსი გაკრიტიკებს, ეს ნიშნავს, რომ ძალიან ცუდად გაქვს საქმე; თუ დაბალი რანგის პოლიტიკოსი გაკრიტიკებს, - არც ისე მნიშვნელოვანი ხარ - ერთიც ცუდია და მეორეც”, - აღნიშნავს გამოცემის კორესპონდენტთან საუბრისას გიორგი გობრონიძე. “წარმოუდგენელია, მაგრამ დავუშვათ, ჩანაწერი ბიძინა ივანიშვილის შესახებ “ნაციონალების” ლობისტების მუშაობის შედეგია. სად არიან ხელისუფლების ლობისტები? ქართული დიპლომატიური სამსახური, საელჩო რას აკეთებს? “ოცნებას” ხომ ყველაზე მეტი ფული აქვს და შეუძლია ლობისტურ საქმიანობაში მეტი ფული დახარჯოს? რა გამოდის, “ნაციონალურ პარტიას”, რომელსაც ფინანსებით რამდენჯერმე აღემატება, ლობისტების შერჩევაში ვერ ჯობნის?! სიმართლე ის არის, რომ საგარეო პოლიტიკაში სტრატეგიულ გადაწყვეტილებებს ლობისტების მარკეტინგული პრომოუშენის საფუძველზე არ იღებენ. ასე რომ, სანამ იმას ვიტყვით, ვიღაცის ლობისტი რაღაცას აფუჭებსო, იქნებ დავფიქრდეთ... ლობისტებმა შეიძლება ბევრი რამ დაწერონ. მაგალითად, ის, რომ საქართველოში­ ადამიანების უფლებები ირღვევა, რომ პოლიტელიტა შეცდომებს უშვებს, მაგრამ იმის დაწერა, რომ ქვეყნის პირველი პირი ანტიამერიკულ საქმიანობას ეწევა და ქვეყანაში, რომელსაც მართავს, დესტაბილიზაციას უწყობს ხელს, განსხვავებული მოცემულობაა”, - განაგრძობს რესპონდენტი. “როდესაც ქვეყანაში ეპიდემია მძვინვარებს, ხალხს ყოველდღიურად უფრო და უფრო უჭირს, როგორ შეიძლება მინისტრები ასე ლაპარაკობდნენ და აღიზიანებდნენ ხალხს? პირველი პირის ოჯახის წევრები სახალისო ვიდეოებს არ უნდა ავრცელებდნენ სოციალურ ქსელებში... ხალხის გამხნევება ის იყო, ფუკუსიმას კატასტროფის შემდეგ იმპერატორი ფეხშიშველი რომ გამოვიდა ხალხის წინაშე და დაუჩოქა - მას არ უჩვენებია თავის ბაღში აყვავებული საკურა... ქვეყანაში იზრდება პოლარიზაციის ხარისხი, მმართველი გუნდი ან ვერ ართმევს თავს პროცესებს, ან არ ართმევს. შეიძლება გაჩნდეს ეჭვი, რომ პროცესებს მიზანმიმართულად უწყობენ ხელს. იმედია, თავს ვერ ართმევენ საქმეს და მიზანმიმართულ ბოროტებასთან არა გვაქვს საქმე... ვფიქრობ, თუ საქართველოში ოდნავ მაინც არ გაჯანსაღდა სიტუაცია, სტრატეგიულ პარტნიორთან ურთიერთობა გაგვიფუჭდება და ჩვენი ხელისუფლება სხვა დონის დოკუმენტებს წაიკითხავს და სხვა დონის განცხადებებს მოისმენს”, - მიიჩნევს ექსპერტი და შეკითხვაზე - “თუ არჩევნების შემდგომ დასავლელი მეგობრები, ხელისუფლების სათავეში ისევ მათგან არაერთგზის გაკიცხულ ძალას ნახავენ...” - პასუხობს: “მაშინ მოუწევს დასავლეთს თავისი პარტნიორის ჭკუაზე მოყვანა და არა მარტო სანქციებით. ვრცელი დისკუსიის საგანია, თუ როგორ მოჰყავთ ასეთი პარტნიორები ჭკუაზე. პარტნიორს ისე უნდა ელაპარაკო, რომ იძულებული გახადო შეასრულოს თავისი ვალდებულება. იმედია, საქმე აქამდე არ მივა. ქართულ-ამერიკული ურთიერთობა არ არის ხელწამოსაკრავი თემა. ვაშინგტონს ჩვენს განვითარებასა და დაცვაში ძალიან დიდი რესურსი აქვს ჩადებული და ეს იოლიც არ იყო. ამიტომ, ცხადია, ამერიკა თავის ინტერესებს აუცილებლად დაიცავს”. “ისე არ უნდა მოვიქცეთ, რომ ამერიკის ინტერესების დაცვა დაუპირისპირდეს ჩვენს ინტერესებს. უპირველესად მათ კავკასიასა და პოსტსაბჭოთა სივრცეში მეტი დემოკრატია სჭირდებათ. გარდა ამისა, ამერიკისთვის შავი ზღვის აუზში საქართველო უფრო და უფრო ღირებული ხდება თუნდაც იმიტომ, რომ საქართველოს ჩაკეტვით კასპიის ზღვის აუზის ხუთ ქვეყანას რუსეთის გვერდის ავლით დასავლურ ეკონომიკებში ინტეგრაციის თეორიული შანსიც აღარ ექნება და აპრიორი ამ რეგიონს რუსეთი და ჩინეთი გაიყოფენ. შესაბამისად, ამერიკა განდევნილი იქნება ცენტრალური აზიიდან. სამწუხაროდ, ჩვენ უკვე დავუპირისპირდით ამერიკულ ინტერესებს, როდესაც ანაკლიის პროექტი, რომელიც დიდ სიკეთეს გვიქადდა, დავბლოკეთ. მე არ ვთვლი, რომ ივანიშვილი რუსეთმა მოავლინა საქართველოს დასაქცევად. ის პოსტსაბჭოთა ადამიანია - ისეთივე, როგორებიც არიან რუსეთში, უკრაინასა და აზერბაიჯანში. დააკვირდით, რა განსხვავებულ მოცემულობაში ხდებიან მილიარდერები დასავლეთსა და პოსტსაბჭოთა სივრცეში. რუსეთში ადამიანი მილიარდს ვერ გამოიმუშავებს, მან საიდანღაც უნდა აიღოს. არავითარი ტექნოლოგიური ინოვაცია არ შეუქმნიათ, ისევე როგორც, მაგალითად, ილონ მასკს”, - ამბობს ექსპერტი. “შესაბამისად, არ იქნება სწორი, ივანიშვილს დავაბრალოთ, რომ სიღრმისეულ პოლიტიკურ და დიპლომატიურ თამაშებშია ჩაბმული. ის თავად არ არის პოლიტიკაში და ცდილობს ქვეყანა გარემოცვის საშუალებით მართოს, ეს გარემოცვა კი პანდემიას კარგად აკონტროლებს, მაგრამ დიპლომატიისა არაფერი გაეგება. ადამიანები, ვისი ხელითაც პოლიტიკას აკეთებს, დიდად ეფექტურები არ არიან. რა ამოძრავებს ამ ადამიანებს, იდეის ერთგულება? თუ გავიხსენებთ 2012 წლის შემოდგომას, თვალწინ წარმოგვიდგება დიდი აჯაფსანდალი: ლიბერალები, დემოკრატები, სოციალისტები, კონსერვატორები, “ნაციონალებიდან” პორტირებულები, ყოფილი არასამთავრობოები - რა იყო მათი მთავარი გამაერთიანებელი? ფული. აქედან გამომდინარე, ადამიანები მანამდე არიან მასთან, სანამ სარგებელს იღებენ. თუ ვინმე შედარებით პრეზენტაბელური ფიგურა იყო მის გუნდში, ყველა წავიდა. მაგალითად, კვირიკაშვილი, ადამიანი, რომელიც ამბობდა, 9 წელზე გამოკიდება არ არის სწორიო; ეს იყო ადამიანი, რომელიც გოიმსა და ძროხას არ უწოდებდა ოპოზიციონერს. მის დროს ევროკავშირთან უვიზო მიმოსვლა გაფორმდა. მსგავსი ადამიანები აღარ ჰყავს ივანიშვილს, შესაბამისად, მისი გემი ჩასაძირად არის განწირული”, - დასძენს გიორგი გობრონიძე.

რიჩარდ ლუგარის სახელობის საზოგადოებრივი ჯანდაცვის კვლევითი ცენტრი, ამერიკის დაფინანსებთ, 2011 წელს გაიხსნა და სრულ ექსპლუატაციაში 2013 წლის აგვისტოში შევიდა. ლუგარის ცენტრი ქვეყნის ლაბორატორიული ქსელის მესამე დონის დაწესებულებაა, რომელიც წარმოადგენს საქართველოს საზოგადოებრივი ჯანდაცვის სისტემის რეფერალურ ლაბორატორიას. მას შემდეგ, რაც საქართველოში ახალი კორონავირუსი დაფიქსირდა, ლუგარის ლაბორატორია ერთ-ერთ სტრატეგიულ ობიექტად იქცა. ბევრმა პოლიტიკოსმა, მათ შორის საქართველოს მე-3 პრეზიდენტმა განაცხადა, რომ ლუგარის ლაბორატორიის დაარსება სწორედ მის სახელს უკავშირდება. ლაბორატორიის დირექტორი, ამირან გამყრელიძე ამ ფაქტს ასე ეხმაურება: „ზოგიერთი პოლიტიკოსი ახლა ამბობს, რომ რიჩარდ ლუგარი საქართველოში სწორედ მან ჩამოიყვანა, მან ჩაუყარა საფუძველი ამ ლაბორატორიას. მე ძალიან კარგად ვიცი, როგორ ჩამოყალიბდა ეს ლაბორატორია და როდის იყო მიღებული გადაწყვეტილება. 1997 წელს ბილ კლინტონმა და ედუარდ შევარდნაძემ მოაწერეს ხელი დიდ შეთანხმებას ბიოლოგიური და ქიმიური იარაღის კუთხით. 2002 წელს დავით თევზაძემ და მისმა ამერიკელმა კოლეგამ მოაწერეს ხელი ამ პროექტის დაწყებას და ამაში მაშინდელი მთავრობის წევრებმა შეიტანეს საკუთარი წვლილიც. ეს პროექტი 2003 წელს 30 მილიონით დაიწყო და მერე 350 მილიონამდე გაიზარდა დაფინანსება." ლუგარის ლაბორატორიის არსებობა რუსეთს მოსვენებას არ აძლევს, ხოლო როდესაც რუსეთი ვერ ისვენებს, იწყებს სახლემწიფო-იდეოლოგიზირებული აპარატის ამოქმედებას და მწვავე პროპაგანდას, რაც საზოგადოებაში ფაქტების დამახინჯებითა და არასწორი ინტერპრეტციით გამოიხატება. საქართველოში 70 წლის განმავლობაში აღმოჩენილი ყველა ვირუსი თუ სხვა ინფექცია ლუგარის ლაბორატორიაში იმისათვის ინახება, რომ არ გაიფანტოს და არ გახდეს ბიოლოგიური ტერორიზმის იარაღი, თუმცა რუსეთმა ეს ინფორმაცია თავისებური გადაატრიალა, რასაც პაატა იმნაძე ასე ეხმაურება. ​„იმისთვის გვჭირდება ეს კოლექცია, რომ ვიცოდეთ, საქართველოში რა მიკრობებია და თუ გაჩნდება რამე ახალი მიკრობი, შევადაროთ იმას, რაც ჩვენს კოლექციაში არის და ვნახოთ, ეს ჩვენია, ადგილობრივია, თუ ეს შემოტანილია და უნდა გამოვიკვლიოთ, როგორ შემოვიდა - ხელოვნური ხომ არ იყო, თუ ბუნებრივად შემოვიდა. ამის დადგენა დღეს ჩვენ შეგვიძლია“, - რუსულ პრესაში უკვე დიდი ხანია ვრცელდება სტატიები სათაურით "ქართველები ადამიანებზე ცდებს ატარებენ" , "ამერიკის ბიოლოგიური იარაღი", "ბიოლოგიური ტერორიზმი", თუმცა რა ინტერესები დგას ამ ინფორმაციის გავრცელების უკან? რატომ ააგორა ეს პროპაგანდა რუსეთმა და რა მიზნებს ემსახურება? საიდან აქვს ქვეყანას მსგავსი ტიპის ინფორმაციასთან წვდომა? რუსეთმა პროპაგანდის წარმოება საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან დაიწყო. მან საკუთარი "მოშინაურებული პოლიტიკოსები" ალაპარაკა და ამით ჯერ დე-ფაქტო ხელისუფლების მაცხოვრებლებს გაუღვივა შუღლი ქართველების მიმართ, შემდეგ კი ეს შიში ჩვენამდეც მოიტანა. აი მაგალითად, ბიბილოვი აცხადებდა, რომ სამაჩაბლოსა და აფხაზეთში აღმოჩენილია ამერიკული ჯიშის კლოპები, რომლებიც აქამდე არასდროს დაფიქსირებულა რეგიონში, ისინი მუტაციას განიცდიან და სხვადასხვა დაავადებები გადააქვთ. მისივე თქმით, ამერიკელების მიერ ლუგარის ლაბორატორიაში შემოდის სპეციალური კლოპები, შემდეგ კი კონკრეტული ადამიანები მას საზღვარზე ავრცელებენ. საინტერესოა, როგორ აღმოაჩინა ამდენი ინფორმაცია "სამხრეთ ოსეთისა" და "აფხაზეთის" ჯანდაცვის სისტემამ, როდესაც სამკურნალო პალატები და სამედიცინო სტრუქტურა იმდენად მოშლილი აქვთ, რომ ქართულ სოციალურ პაკეტებს იყენებენ. როგორ აღმოაჩინეს ეს კლოპები ? ვინ დგას ამ ინფორმაციის შეკრება-გავრცელების მიღმა? იმის შემდეგ რაც ნოყიერი ნიადაგაი გაჩნდა, ახლა ჯერი რუსეთზე მიდგა. საჭირო იყო თამაშში შემოსულიყვნენ ქვეყნის საჯარო პირები თუ მოხელეები, ასეთად მოგვევლინა რუსული დუმა, რომლის თქმითაც, ამერიკა რუსეთს ბლოკადას უწყობს და ემზადება ბიოლოგიური ტერორიზმისათვის, სწორედ ამიტომ მის საზღვრებთან ახლოს ორი დანიშნულების მქონე ლაბორატორიებს აშენებს. ლუგარის ლაბორატორიის არგუმენტის გასამყარებლად მათ ოკუპირებული ყირიმი მოიშველიეს. დუმა აცხადებს, რომ ყირიმში იატაკქვეშა ლაბორატორიები და უამრავი ბიოლოგიური იარაღი აღმოაჩინეს, თუმცა კონკრეტულად რა ლაბორატორიაზეა საუბარი ან რა იარაღზე, ამის შესახებ არაფერი თქმულა. პროპაგანდა ამჯერად ქართველი ხალხის დაშინებაში გადაიზარდა. რუსეთის მიერ გავრცელებული ინფორმაციის თანახმად, 2015 წელს საქართველოში ერთ დღეში 30 ადამიანი გარდაიცვალა ც-ჰეპატიტით. ამავე ინფორმაციის თანახმად მათ აშშ-ის ყოფილი სენატორის რამსფელდის წამლით კურნავდნენ, რომელსაც რეალურად სულ სხვა დანიშნულება ჰქონდა. 30-ვე პირის გარდაცვალების რეალური მიზეზი უცნობია. ისმის კითხვა, საიდან აქვს მოსკოვს მსგავსი ინფორმაცია? ვინ არის წყარო და რამდენად ვალიდურია? რუსულ პრესაში, მსგავსი ნეგატიური ინფორმაციის დასადასტურებლად ხშირად იყენებენ საქართველოს ყოფილი თავდაცვის მინისტრის, იგორ გიორგაძის ციტატებსა და ფრაზებს. როგორც ჩანს, სწორედ ის აწვდის მოსკოვს მსგავს დეზინფორმაციას. შეგახსენებთ, რომ იგორ გიორგაძე არის პირი, რომელიც არაერთი დანაშაულის გამო საქართველოდან იდევნება, მას 1995 წელს ედუარდ შევარდნაძის წინააღმდეგ ტერაქტის მოწყობა და ასევე გია ჭანტურიას მკვლელობა ბრალდება. რამდენად სანდო შეიძლება იყოს მისი წყარო და რაში სჭირდება მას ამ დეზინფორმაციის გავრცელება? ფაქტია, რომ რუსეთს არ მოსწონს საქართველოს დამოუკიდებლობა და ქვეყანაზე სრული დომინაცია სურს, ხოლო როდესაც ამას ვერ იღებს იგი ჩვეულებრივი ხელწერით, პროპაგანდით და ბორდერიზაციით მოქმედებს. შეგახსენებთ, რომ რამოდენიმე დღის წინ, მაშინ როდესაც ლუგარის ლაბორატორიამ ქვეყანას დაანახა თავისი რეალური საჭიროება, რუსეთმა დემონსტრაციულად გადსმოწია საზღვარი და საოკუპაციო ხაზი კიდევ უფრო გააფართოვა.

აფხაზები, რა თქმა უნდა, ყურადღებით აკვირდებოდნენ მოვლენათა განვითარებას სამეგრელოში, სადაც სხვადასხვა შეიარაღებულ ფორმირებათა თარეშმა მოსახლეობა აღაშფოთა. სეპარატისტებისათვის ესეც ნამდვილი «მისწრება» იყო. მით უმეტეს, რომ თბილისშიც, ანტიზვიადისტურმა თემამ ძალიან უცნაური ფორმა მიიღო. ერთ-ერთი ქართული საინფორმაციო სააგენტოს ცნობით, ზვიადისტებმა თითქოს აფხაზებს შესთავაზეს ერთობლივი, მეგრულ-აფხაზური სახელმწიფოს შექმნა. ეს ცნობა უმალვე აიტაცა რუსულმა მედიამ. არძინბას უმაღლესი საბჭო ზედიზედ იღებდა გადაწყვეტილებებს, დადგენილებებს, კანონებს და აფხაზეთი სწრაფად გამოჰყავდა საქართველოს იურიდიული სივრციდან. მიუხედავად ამისა, ედუარდ შევარდნაძეს შესანიშნავად ესმოდა: აფხაზეთში ომი საქართველოსათვის კატასტროფას ნიშნავდა. ამას აღიარებდა ქართული პოლიტელიტის უდიდესი ნაწილიც, მაგრამ მდგომარეობა საქართველოში იმდენად არეული და წინააღმდეგობრივი იყო, რომ ხელისუფლება, ფაქტობრივად იძულებული გახდა საბედისწერო ნაბიჯი გადაედგა. შესანიშნავი რუსი სამხედრო ისტორიკოსი, ვიქტორ სუვოროვი წერს: ომს ხშირად იწყებენ არა იმიტომ, რომ მისი მოგების იმედი აქვთ, არამედ რაკი სხვა გზა არა აქვთ. ალოგიკურობა და პარადოქსი ამ გამონათქვამში მხოლოდ მოჩვენებითია. აფხაზეთის პრობლემა არც შევარდნაძის ხელისუფლებას შეუქმნია და არც «გამსახურდიას რეჟიმს», მაგრამ ეს პრობლემა შიდაქართული დაპირისპირების ძალიან მძლავრი ფაქტორი გახდა. 1992 წლის აგვისტოსათვის შეიქმნა ვითარება, როდესაც საქართველოს ხელისუფლება ან უნდა შერიგებოდა აფხაზეთის ფაქტობრივ დაკარგვას და მის გამოსვლას საქართველოს იურისდიქციიდან, ან დაეწყო ომი. რამდენიმე წლის შემდეგ აქტუალური გახდა კითხვა (პათეტიურ-ბრალმდებლური ინტონაციით): «განა ამ ომის თავიდან აცილება არ შეიძლებოდა?» სამართლიანი და ობიექტური (უემოციო) პასუხი ამ კითხვაზე ერთადერთია: რა თქმა უნდა შეიძლებოდა, მაგრამ მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ საქართველო უომრად შეურიგდებოდა იმას, რომ აფხაზეთი აღარ არის საქართველო. ეს კი აბსოლუტურად არარეალური იყო ნებისმიერი ხელისუფლების პირობებში. მით უმეტეს იმ ხელისუფლებისა, რომელიც ძალით მოვიდა და საზოგადოებისათვის თავისი «ეროვნულობის» დადასტურება სჭირდებოდა. ეს ხელისუფლება აფხაზეთის ომს განიხილავდა ლეგიტიმაციის საშუალებად, ოღონდ ეს არ ნიშნავს, თითქოს ნებისმიერ სხვა (თუნდაც არქილეგიტიმურ) ხელისუფლებას ქართული საზოგადოება არ აიძულებდა დაეწყო ომი აფხაზეთის შესანარჩუნებლად. ბუნებრივია, ომის ინიციატორები იმედოვნებდნენ, რომ ომი სეპარატისტებთან გახლეჩილი ქართული საზოგადოების კონსოლიდირებას გამოიწვევდა. მაგრამ ეს იმედიც მხოლოდ ნაწილობრივ გამართლდა. არადა, რაოდენ ცინიკურიც არ უნდა ყოფილიყო ასეთი გათვლა, მაღალი ეროვნულ-სახელმწიფოებრივი შეგნების საზოგადოებაში იგი შედეგს უეჭველად გამოიღებდა. რისკის ფაქტორი აფხაზეთში ომთან დაკავშირებით მაინც იმდენად მაღალი იყო, სახელმწიფო საბჭოს პრეზიდიუმშიც იჩინა თავი აზრთა სხვადასხვაობამ. ედუარდ შევარდნაძისათვის ეს ომი ყველაზე ნაკლებ სასურველი იყო, ვინაიდან მან კარგად იცოდა, რომ მთელი პასუხისმგებლობა მას და მხოლოდ მას დაეკისრებოდა. ამით აიხნება ფარული ბრძოლა სახელმწიფო საბჭოშიც, გვარდიის შეყვანა - არშეყვანასთან დაკავშირებით. სხვათა შორის, იმ «სახელმწიფო საბჭოში» წარმოდგენილ პარტიათა უმრავლესობა შემდგომ ტყუილად ცდილობდა პასუხისმგებლობისაგან თავის დაძვრენას და ყველაფრის «ოთხეულისათვის» დაბრალებას. მათაც შესანიშნავად ესმოდათ საკუთარი ინტერესები: ახლოვდებოდა 11 ოქტომბრის არჩევნები, საქართველოს მოსახლეობის დიდ ნაწილში მკვიდრდებოდა სტერეოტიპი «მე აღარცერთ არჩევნებში აღარ მივიღებ მონაწილეობას», ამდენად საჭირო იყო ისეთი ვითარების შექმნა, როცა ხალხს დაავიწყდებოდა ყველაფერი (მათ შორის «ზვიადი») და შეძრწუნებული მივიდოდა არჩევნებზე. ანუ ომი აფხაზეთში განიხილებოდა ერთგვარ «შოკურ თერაპიად» ქართული საზოგადოების გამოსაყვანად შიდა დაპირისპირების მდგომარეობიდან. სახელმწიფო საბჭოში წარმოდგენილი «პოლიტოკრატია» ამას აცნობიერებდა და ეთანხმებოდა თვით მეთოდს, - ოღონდ კი ჩატარებულიყო 11 ოქტომბერს არჩევნები, ჩაშლილიყო ბოიკოტი (მათ შორის სამეგრელოში), არჩეულიყო პარლამენტი და, რაღა თქმა უნდა, თვითონაც შესულიყო იმ პარლამენტში. აქედან გამომდინარე, სულაც არ გახლავთ გასაკვირი, თუ სახელმწიფო საბჭომ დაადასტურა გვარდიის აფხაზეთში შესვლის მიზანშეწონილობა. თუმცა, აქ არის ერთი, ძალიან მნიშვნელოვანი ნიუანსი: როცა სახელმწიფო საბჭომ ეს გადაწყვეტილება მიიღო, მაშინ გვარდიის ზოგიერთი ნაწილი უკვე დაძრული იყო აფხაზეთისაკენ. სიგუა-კიტოვანმა ნაცად ხერხს მიმართეს: მათ ფაქტის წინაშე დააყენეს შევარდნაძეც, პოლიტოკრატიაც და საზოგადოებაც. სრული დარწმუნებით შეიძლება ითქვას: დაახლოებით ივლისის ბოლოსათვის სიგუა-კიტოვანს აფხაზეთში ომის დაწყება (ზემოთაღწერილი მიზნით) უკვე გადაწყვეტილი ჰქონდათ. თანაც არა «რკინიგზის დასაცავად», არამედ სწორედ სეპარატისტებთან საომრად. მეორეს მხრივ, აფსუა სეპარატისტებსაც მიეცათ შანსი, როგორიც მხოლოდ საუკუნეში და ათასწლეულში ერთხელ ეძლევათ. ამ შანსს ისინი ხელიდან არ გაუშვებდნენ. ამიტომ უდიდესი დემაგოგიაა იმის თქმა, თითქოს «რომ არა აფხაზეთში გვარდიის შეყვანა, ამ ტერიტორიას საქართველო არ დაკარგავდა». მაგრამ კიტოვანის მოქმედებამ საშუალება მისცა სეპარატისტებს, მთელი მსოფლიოს წინაშე დაეფიქსირებინათ: ომი დაიწყო სწორედ საქართველომ 1992 წლის 14 აგვისტოს. ფაქტის ფიქსაციას ასეთ შემთხვევაში ძალიან დიდი მნიშვნელობა აქვს. ამით აფსუები კიდევ უფრო მომგებიან მდგომარეობაში აღმოჩნდნენ პოლიტიკური თვალსაზრისით. მით უმეტეს, რომ ძალიან ოსტატურად და ეშმაკურად შექმნეს ისეთი შთაბეჭდილება, თითქოს ისინი საქართველოსთან მოლაპარაკების გზით ცდილობდნენ ყველა პრობლემის გადაწყვეტას, ხოლო «საქართველოს მცირე იმპერიამ» ძალის გამოყენება არჩია და აფხაზეთში ტანკები შეიყვანა. სინამდვილეში მოლაპარაკება მაშინაც ისეთივე ბლეფი იყო, როგორც შემდგომში. არძინბა თანახმა გახლდათ შეხვედროდა შევარდნაძეს, მაგრამ არა აფხაზეთის ტერიტორიაზე, არამედ სოჭში ან მოსკოვში, რათა კიდევ ერთხელ დაედასტურებინა, რომ აფხაზეთი არ არის საქართველო. ედუარდ შევარდნაძე, ამაზე, რასაკვირველია ვერ წავიდოდა. ზემოთთქმულის მიუხედავად, შევარდნაძეს აფხაზეთში ომის დაწყება ზვიადისტთა ამბოხზე გაცილებით დიდ რისკად მიაჩნდა, მაგრამ პროცესთა მართვის სადავეები უფრო კიტოვან-სიგუა-იოსელიანს ეპყრათ ხელთ - გვარდია და მხედრიონი სახელმწიფო საბჭოს თავჯდომარეს არ ემორჩილებოდა. ტრადიციულად მისი ერთგული პოლიცია კი მაშინ ჯერ კიდევ უმწეო ჩანდა. 13 აგვისტოს, რესპუბლიკის მოედანზე ხალხმრავალი მიტინგი გაიმართა. ამ დროს გვარდია (დაახლოებით სამი ათასი შეიარაღებული ადამიანი) ახალციხის დივიზიიდან რუსების მიერ სწორედ მაშინ გადმოცემული 50 მოძველებული ტანკით უკვე დაიძრა აფხაზეთისაკენ. მიტინგზე იმდროინდელი საზოგადოებრივი ატმოსფეროსათვის დამახასიათებელი «დიდი იმედგაცრუება» და ისტერიული აპათია იგრძნობოდა. ლუზა შაკიაშვილი: «მომენატრა მიტინგიიიი. . . ..» მზექალა შანიძე (უზენაესი საბჭოს ყოფილი წევრი, რომელსაც, 19 აგვისტოს პუტჩის მხარდაჭერის მოტივით, კომუნისტური პარტიის სიით არჩეულ სხვა დეპუტატებთან ერთად გამსახურდიამ შეუწყვიტა უფლებამოსილება): «ის ადამიანები, ვინც ახალ ხელისუფლებას ებრძვიან, ნამდვილად დამნაშავეები არიან და მკაცრად უნდა დაისაჯონ» 14 აგვისტოს, შუადღეს, სოხუმთან უკვე საარტილერიო კანონადა ისმოდა. გვარდიამ დესანტი გადასხა გაგრაში. «ჩვენი კარგი ნაცნობი», გენერალი სუფიან ბეპაევი ქუთაისიდან ურეკავს კიტოვანს: «Желаю успеха». კიტოვანი წყალტუბოში ქეიფობს რუს გენერლებთან ერთად. ამ უკანასკნელთ ოდნავ შესამჩნევად ეღიმებათ. პირველივე დღეს (ანუ 14 აგვისტოს) მხვერპლი ორივე მხრიდან 50-ს აღწევს. ტელეკომპანია РТР-ის კორესპონდენტი (სოხუმიდან): „Примирение уже невозможно после того что произошло. А России надо действовать очень осторожно, чтоб не потерять свои козыри“. საქართველოს სამხედრო შვეულმფრენი სოხუმის (დამსვენებლებით სავსე) სანაპიროს ბომბავს. ე.წ. «მთიელ ხალხთა კონფედერაცია» «ქართული ეროვნების ყველა პირს» მძევლად აცხადებს - გვარდიის გაყვანასა და ზარალის ანაზღაურებას მოითხოვს. Независимая газета კონფედერაციის პრეზიდენტის, მუსა შანიბოვის სიტყვებს აქვეყნებს: «Если нам не будут мешать, мы сломим хребет грузинскому фашизму» ბორის ელცინიც აცხადებს ოფიციალურად: „Мы убеждены в необходимости вывода гвардии из абхазии“. მისი თქმით, «საფრთხე შეექმნა სტაბილურობას უზარმაზარ, მრავალეროვან რეგიონში.» ედუარდ შევარდნაძეს ტელეფონით უკავშირდება ჩრდილოეთ კავკასიის უკლებლივ ყველა რესპუბლიკის ლიდერი და «შეშფოთებით» კითხულობს: რა ხდება აფხაზეთში? ზვიად გამსახურდია დისკრედიტირებულია, ვინაიდან იმყოფება გროზნოში - კონფედერაციის ბუნაგში. აფხაზეთში ომის ინიციატორებს ეს მომენტიც გათვალისწინებული ჰქონდათ: ძნელი გასათვლელი არ იყო, რომ ჩეჩნები უმალვე აღმოჩნდებოდნენ აფხაზეთში, ხოლო «მათთან ჩახუტებული ექსპრეზიდენტისა» და მისი მომხრეების მიმართ ახალი, მართლაც ძნელად მოსაგერიებელი არგუმენტები შეიქმნებოდა. შევარდნაძე იძულებულია თანხმობა განაცხადოს განჯიდან გუდაუთაში, ბომბორას სამხედრო აეროდრომზე სწორედ იმ 345-ე საპარაშუტო სადესანტო პოლკის გადასროლის წინადადებაზე, რომელიც 9 აპრილს მოქმედებდა თბილისში - ეს რუსული გენერალიტეტის პირველი შურისძიებაა: იგი საქართველოს «დახვეწილ წამებას» იწყებს. ბორის ელცინი მოსკოვში პრესკონფერენციას მართავს. რუსეთის პრეზიდენტი აშკარად კმაყოფილია, მისი სახელმწიფოებრივი კონცეფცია იმარჯვებს - ყოფილი მოკავშირე რესპუბლიკები ქაოსში ეფლობიან : «....Я звонил Китовани, я звонил Шеварднадзе....» ერთ-ერთი რუსი ჟურნალისტი ეკითხება ელცინს: «ედუარდ შევარდნაძეს, რომელიც თეთრი სახლის დაცვისას ჩვენთან იყო, ახლა უკვე ხელები სისხლში აქვს მოსვრილი - რა შეგვიძლია გავაკეთოთ მოძმე აფხაზი ხალხისთვის?» სულეიმან დემირელი ჰუმანიტარულ დახმარებას უგზავნის არძინბას და, ამავე დროს, აკეთებს განცხადებას, რომლითაც აშკარავდება მისი სიმპათია სეპარატისტებისადმი. აფხაზთა მცირე ჯგუფი დემონსტრაციას მართავს ვაშიგტონში, თეთრ სახლთან. მოვლენას იმავე საღამოს ფართოდ აშუქებს რუსეთის ტელევიზია. წარწერა ტრანსპორანტზე: «Шеварднадзе демократ? – вот так шутка!» გაზეთი «Аргументы и факты» გვთხრის: «სოხუმის მაიმუნთსაშენში მაიმუნებს შიდსის ვირუსი აღმოაჩნდათ - ამბობენ ქართველებმა გადასდესო». სერგეი ბაბურინი გუდაუთაში ხვდება არძინბას, შემდეგ კი სოხუმში ქართველ ჟურნალისტს ეუბნება: «Вы разрушили советский союз и хотели спокойно отсидетса, но спокойной жизни у вас не будет». ლეონიდ პარფიონოვი მეორე გადაცემას აკეთებს ციკლიდან «Портрет на фоне». ფილმი მთავრდება იმით, რომ აფხაზეთის თვალწარმტაც სანახებში, ორღობესთან, ღორი მიძუნძულებს. რუსული შოვინიზმისათვის, ყველა ქართველთმოძულე ინტელექტუალის - დემოკრატისა თუ კომუნისტისათვის, სულიერი ზეიმისა და ტრიუმფის ჟამი დადაგა! საქართველოს სიძულვილით, ამპარტავანი «გრუზუნების» (თუ უკვე «გრიზუნების») სამაგალითო, საშვილიშვილო დასჯის წყურვილით ყველანი ერთიანდებიან: მოსკოველი ლიბერალებიდან - რუსულ გენერალიტეტამდე და ჩრდილოკავკასიელ ნაციონალისტებამდე. ნიკა იმნაიშვილი #აფხაზეთი #სოხუმი #ოკუპაცია #sokhumidaily

ქართველების და აფხაზების დაპირისპირება, ჯერ კიდევ VI საუკუნის დამდეგიდან დაიწყო, მაშინ, როცა აფხაზები იგივე აბაზგები, რომლებიც აფშილების ჩრდილოეთით ცხოვრობდნენ განუდგნენ ეგრისის მეფეს და თავი ბიზანტიის ქვეშევრდომად გამოაცხადეს და ბიჭვინთასა და ცხუმში ბიზანტიელი მეციხოვნეები ჩადგნენ. აბაზგების საქციელით უკმაყოფილო აფშილეთის მმართველმა იარანელები შემოიყვანა თავის ტერიტორიაზე, თუმცა, აბაზგთა მმართველიც არ ყოფილა გულხელდაკრეფილი და აფშილეთში ბიზანტიელთა რაზმი გაგზავნა. რის შემდეგაც, აფშილები უბრძოლველად დანებდნენ და ისინი ლაზთა მეფეს დაემორჩილნენ. ამრიგად, აფხაზებმა ტომებმა შექმნეს სახელმწიფო, რომელსაც აფხაზეთი ეწოდა. მისი ტერიტორია გადაჭიმული იყო ნიკოფსიიდან დაახლოებით ჭოროხამდე, აღმოსავლეთით კი, ლიხის ქედამდე. აფხაზეთის სამეფოს მოსახლეობის უმრავლესობა ქართველები (ქართები, მეგრელები, სვანები) იყვნენ. მნიშვნელოვან წილს წარმოადგენდნენ აფხაზები და კავკასიის სხვა ხალხები. სახელმწიფო და მოსახლეობის დიდი ნაწილის სალაპარაკო ენა ქართული იყო. სამეფოს დედაქალაქი გახდა ქუთაისი - დასავლეთ საქართველოს ცენტრი. 978 წელს ადგილობრივმა აფხაზურმა დინასტიამ არსებობა შეწყვიტა და აფხაზეთის სამეფო ტახტზე აიყვანეს ბაგრატ III ბაგრატიონი, რომელიც დედის მხრიდან აფხაზთა მეფის შთამომავალი იყო. ეს არ იყო დინასტიის უბრალო შეცვლა, ტახტზე ავიდა მეფე, რომელსაც ლეგიტიმური უფლება ჰქონდა მთელ ქართლზე. აფხაზეთის მეფეები კი ამ ტახტზე “არაკანონიერ” მემკვიდრეებად ითვლებოდნენ. ასე რომ, თუ ისტორიულ წყაროებს მივყვებით, დამოუკიდებელი აფხაზები ჯერ ტომებს წარმოადგენდნენ, რომლებიც თვითონ წყვეტდნენ, ვისთან ჰქონოდათ კავშირი და ვისი ქვეშევრდომები ყოფილიყვნენ, ხოლო შემდეგ სახელმწიფოს ჩამოყალიბებაც შესძლეს. აფხაზთა სამეფო ტახტზე ბაგრატოვანთა გვარის გამეფება, სწორედ რომ გვაფიქრობინებს იმას, რომ ქართლის დინასტიას სურდა აფხაზეთის დამორჩილება და გაამეფეს კიდეც თავიანთი გვარის მეფე. თუმცა, ის, რომ ბაგრატ III-ს დედა აფხაზი ჰყავდა ცხადყოფს იმ ფაქტს, რომ ქართვლელები მაინც სიფრთხილით მოეპყრნენ ახლად შექმნილ, ჯერ კიდევ ჩამოუყალიბებენ სამეფოს და ამიტომაც მუსირებდა სიტყვა „აფხაზი დედა“... XVI საუკუნეში კვლავ განახლდა ქართველთა და აფხაზა დაპირისპირება, ოღონდ ამჯერად აფხაზური გვარები არ დომინირებს განხეთქილების გამომწვევთა სიაში. თუ გავითვალისწინებთ იმ ფაქტს, რომ ბუნტის წარმომშობნი ფეოდალი შერვაშიძეები იყვნენ და მათი გვარიდან გამომდინარე, ისინი ქართული წარმომავლობის დიდებულები გახლდნენ, რომლებიც დასახლდნენ აფხაზეთის ტერიტორიაზე და გავლენებიც მოიპოვეს, სავარაუდოდ და ფაქტებიდან გამომდინარე, გვაქვს საქმე იმასთან, რომ დაპირისპირება ქართველების დაწყებული იყო. ფეოდალმა შერვაშიძეებმა შესძლეს შეექმნათ აფხაზეთის დამოუკიდებელი სამთავრო და ამავე დროს ცდილობდნენ გაეფართოებინათ მისი საზღვრები. მათი მცდელობის შედეგად, XVII საუკუნის მიწურულს აფხაზეთის საზღვარი მდინარე ენგურამდე გადასწიეს. ამ ხანიდან მოყოლებული აფხაზეთის სამეფო მუდამ დამოუკიდებლობისაკენ მიისწრავოდა. თუმცა, მისი არსებობა ყოველთვის წარმოადგენდა პოლიტიკურ პრობლემას. სწორედ ამიტომ აფხაზეთის სეპარატისტული ხელისუფლება მუდამ იდგა ქვეყნის სადარაჯოზე და შეიძლება ითქვას, რომ აფხაზეთის ტერიტორია „ნაღმს“ წარმოადგენდა, რომლის დასაკუთრებასაც საქართველოსთან ერთად რუსეთი და თურქეთი ცდილობდა. ოქტომბრის რევოლუციის შემდეგ, ბოლშევიკური ხელისუფლება ყველგან თავის კვალს ტოვებდა და ვინაიდან საქართველო დიდი რუსეთის ქვეშევრდომობის ქვეშ მოექცა, ამიტომ აფხაზთა სახელმწიფო საქართველოს მიეკუთვნა. თუმცა, რუსეთმა „დამოუკიდებლობის“ შანსი დაუტოვა აფხაზებს და მისი ტერიტორია ავტონომიურ რესპუბლიკად გამოაცხადა. ამით რუსეთმა შექმნა საქართველოსთან მანიპულირების ბერკეტი. 1989 წელს დაწყებული ეროვნული მოძრაობის მთავარმა ლიდერმა ვერ გაითვალისწინა ის ნაღმი, რაც რუსეთმა ჩადო აფხაზეთში და სწორედ ამ გაუთვალისწინებლობას ემსხვერპლა საქართველოს რუკის დასავლეთის ნაწილის საკმაოდ დიდი და ნოყიერი ტერიტორია. როგორც კი საქართველომ დამოუკიდებლობის აქტის შექმნა შეძლო და ზარ-ზეიმით აღნიშნავდა ამ ფაქტს საქართველოს ეროვნული საბჭო, აფხაზეთში რუსეთმა ნაღმი აამოქმედა და მისი მოქმედების და განკარგვის უფლება ვლადისლავ არძინბას გადასცა. არძინბამ თავის მხრივაც შეკრიბა აფხაზთა ეროვნული საბჭო და საქართველოს დაუმორჩილებლობა გამოუცხადა. მითუმეტეს, რომ საქართველოში სამოქალაქო ომი მძვინვარებდა და ეს რუსეთის და აფხაზების განზრახვას ხელს უწყობდა. ამავე დროს, აფხაზების მომხრეები გახდნენ ჩეჩნები და სომხები. საქართველოს პირველი პრეზიდენტის ზვიად გამსახურდიას მცირეხნიანი მმართველობის დამხობის შემდეგ, სამოქალაქო ომით დაუძლურებულმა ქართველობამ მაინც მიიღო მონაწილეობა აფხაზებთან ბრძოლაში, მაგრამ ჯარისკაცების ძირითად ნაწილს მოხალისეები წარმოადგენდნენ. 300 000 ქართველი გამოყარეს აფხაზებმა თავიანთი ტერიტორიიდან და უგზო-უკვლოდ გაუყენეს გზას... ხოლო აფხაზეთის ტერიტორიაზე დაიღუპა ათი ათასობით ქართველი... მიუხედავად იმისა, რომ აფხაზეთის კონფლიქტის დაწყების დღიდან საქართველოს ხელისუფლების სათავეში მოსვლა მეორე პრეზიდენტმა ედუარდ შევარდნაძემ მოასწრო და მიუხედავად იმისა, რომ ნომერ მეორე პრეზიდენტი სწორედ რუსეთის მიერ იყო შემოგზავნილი საქართველოში და ასევე მიუხედავად იმისა, რომ შევარდნაძეს უდიდესი პოლიტიკური კავშირები ჰქონდა მთელი მსოფლიოს პოლიტიკურ სპექტრთან და მას შეეძლო შეენარჩუნებია აფხაზეთი, საქართველომ ის მაინც დაკარგა და დაკარგა სწორედ ორი პრეზიდენტის გამო... პირველმა, როგორც ზემოთ ავღნიშნეთ, ვერ გაითვალისწინა მოსალოდნელი საფრთხე, ხოლო მეორემ უბრალოდ, ხელიდან-ხელში გადასცა იგი ოკუპანტ დამპყრობელს... დაუწერელი კანონია ის, რომ ერთ დღეს ყველა მმართველის მმართველობა მთავრდება და ორი პრეზიდენტის შემდეგ საქართველოს უკვე მეოთხე ხელმძღვანელი ჰყავს. შესაბამისად, ჰყავს მეოთხე ხელისუფლება. მესამე და მეოთხე ხელისუფალნი, სათავეში მოსვლამდე, საარჩევნო დაპირებების დავთარში, აფხაზეთის უეჭველ დაბრუნებას სთავაზობდა საქართველოს მოსახლეობას. ამ დაპირებების საფუძველზე შეგვიძლია ვივარაუდოთ, რომ აფხაზეთიდან დევნილი 300 000 ქართველი და მათი წლობის განმავლობაში გამრავლებული შთამომავლები არჩევნებზე ხმას ლიდერ პარტიას აძლევენ, რომელსაც უკვე უჩანს არამარტო ლიდერის პოზიცია, არამედ, დიდი ფული საარჩევნო ასპარეზზე... რა ხდება ოთხი ხელისუფლების გამოცვლის შემდეგ?! დაიწყო თუ არა თუნდაც მოლაპარაკებები დაპირისპირებულ მხარესთან?! არ მოიპოვება არც ღია ფაქტი და არც დოკუმენტაცია იმის შესახებ, რომ საქმე თუნდაც მოლაპარაკებებამდე მისულიყო... ამასობაში კი აფხაზეთი ჩაიკეტა, არა მხოლოდ ტერიტორიულ ერთეულად, არამედ, ორ მხარეს შორის საზოგადოების კომუნიკაციის გათიშვა მოხდა. ქართველ ჟურნალისტებს არ აქვთ ოკუპირებულ ტერიტორიაზე გადასვლის უფლება, აი, აფხაზ ჟურნალისტებს კი სურვილიც არ გააჩნიათ საქართველოს ტერიტორიაზე გადმოსვლის და კოლეგებთან კომუნიკაციის. რატომ? შიში, რომელიც რუსულმა ჩექმამ ჩანერგა აფხაზეთის მოსახლეობაში, ჯერ კიდევ XX საუკუნის დასაწყისში, ისევ მძვინვარებს... ვინ უნდა მოაგვაროს, ან ვინ უნდა გადადგას პირველი ნაბიჯი შერიგებისაკენ?! ფაქტია, რომ ხელისუფლება არ იწუხებს თავს, ან ვერ გამონახა ვერანაირი ბერკეტი და დიპლომატიური საშუალება მთელი მსოფლიოს მასშტაბებით, რომ დაუპირისპირდეს რუსეთს და მოლაპარაკებისკენ მოუწოდოს აფხაზეთის ხელისუფლებას. ჟურნალისტებისათვის ეს შეუძლებელია და ესეც საქართველოს ხელისუფლების უუნარობის გამო. მაშ, ვინ უნდა იყოს ინიციატორი?! არა კბილი -კბილის წილ, არამედ, მეორე ლოყის მიშვერის და გიყვარდეს მტერი შენის პრინციპით... ერთადერთი და მშვიდობიანი გადაწყვეტილება, მხოლოდ ხალხის საკუთრებაა. თუ ქართველები და აფხაზები შეძლებენ ერთმანეთის ხოცვა-ჟლეტვის პატიებას, მაშინ არსებობს იმის ყველაზე დიდი შესაძლებლობა, რომ აფხაზეთი საქართველოს ტერიტორიულ რუკაზე ისევ მის შემადგენლობაში აღმოჩნდება, ოღონდ იმის გათვალისწინებით, რომ იგი ავტონომიის სტატუსს არ დაკარგავს, რომელიც მას დამოუკიდებლობის სტატუსს შეუნარჩუნებს, რაც საშუალებას არ მისცემს სეპარატიზმის კვლავ გაღვივებას და ორივე მხარის ხელისუფლება შეძლებს ხალხის მიერ მონაპოვარის შენარჩუნებას. წყარო: რადიო თავისუფლება ავტორი: თამუნა თაბუკაშვილი #აფხაზეთი #აბაზგები #აფშილები #ტერიტორიები #sokhumidaily

დამოუკიდებელი გამომძიებელი ჟურნალისტების ჯგუფი აცხადებს, რომ ზელიმხან ხანგოშვილის მკვლელობასა და რუსეთის საზღვრებს გარეთ მომხდარ სხვა მკვლელობებს შორის კავშირი არსებობს. ერთობლივი გამოძიება გამოცემებმა Bellingcat (ბრიტანეთი), Der Spiegel (გერმანია) და The Insider (რუსეთი) ჩაატარეს. ჟურნალისტური გამოძიების ავტორების განცხადებით, საქართველოს მოქალაქის, ზელიმხან ხანგოშვილის მკვლელობა ორგანიზებული იყო რუსეთის ფედერალური უსაფრთხოების სამსახურის (FSB) სპეციალური დანიშნულების ცენტრის მიერ. „ქილერი“ – ვადიმ კრასიკოვი მომზადებას გადიოდა სწორედ ამ ცენტრის ბაზებზე და სპეცსამსახურებისგან მიღებული ჰქონდა საზღვარგარეთის პასპორტი ყალბი სახელითა და გვარით. The Insider-მა, Bellingcat-მა და Der Spiegel-მა დაადგინეს კრასიკოვის ვინაობა და ისიც, რომ ის სავარაუდოდ დაკავშირებულია რუსეთის საზღვრებს გარეთ FSB–ს მიერ ორგანიზებულ სხვა მკვლელობებთან. ჟურნალისტური გამოძიების მიხედვით, FSB–ს „მკვლელების ჯგუფი“ უპრობლემოდ იღებდა შენგენის ვიზებს ყალბი დოკუმენტების გამოყენებით, თურქეთში კი მათ სულ მცირე ორი ადამიანი მოკლეს. ამ ჯგუფის ორი წევრი თურქეთის სამართალდამცავმა ორგანოებმა 2016 წელს დააკავეს კიდეც, თუმცა მოგვიანებით რუსეთს ყირიმელ თათრებში გაუცვალეს. მოულოდნელი „რომანი“ ჟურნალისტ-გამომძიებლებმა დაადასტურეს, რუსეთის კიდევ ერთი მოქალაქის არსებობა, რომელსაც, სავარაუდოდ, კავშირი აქვს ზელიმხან ხანგოშვილის ლიკვიდაციასთან. მან ევროკავშირის საზღვრები მკვლელობამდე გადაკვეთა, რისთვისაც 1981 წელს დაბადებული „რომან დავიდოვის“ ყალბი საბუთები გამოიყენა. ჟურნალისტური გამოძიების თანახმად, 2019 წლის 29 ივნისს ადამიანმა, რომელიც საზღვარგარეთის პასპორტის მიხედვით, 1981 წელს დაბადებული „რომან დავიდოვი“ იყო, ქალაქ სანქტ-პეტერბურგში, სლოვაკეთის საკონსულოში ტურისტული კომპანიის შუამავლობით წარადგინა განცხადება ერთწლიანი შენგენის ვიზის მოთხოვნით. სავიზო კითხვარში მან ჩაწერა, რომ პეტერბურგში ცხოვრობდა და ინჟინერ-კონსტრუქტორად მუშაობდა. ეს ყველაფერი სიცრუე იყო - ადამიანი ასეთი გვარითა და სახელი არ არსებობს, ისევე როგორც ის კორპუსი, რომელიც „რომან დავიდოვმა“ საცხოვრებელ ადგილად მიუთითა. „რომან დავიდოვი“ 1981 წელს კი არა, სლოვაკეთის საკონსულოში ვიზიტამდე სულ რაღაც 10 დღით ადრე „დაიბადა“, საზღვარგარეთის პასპორტი ასეთ პიროვნებაზე 2019 წლის 18 ივლისს, ქალაქ ბრიანსკში გაიცა. საგადასახადო ბაზაში „რომან დავიდოვი“ ერთი კვირის შემდეგ გამოჩნდა. კომპანია „რუსტ-ი“, რომელმაც „დავიდოვს“ მათთან დასაქმებულის ცნობა ვითომ მისცა, უკვე რამდენიმე წელია რესტრუქტურიზაციის მდგომარეობაშია და 2016 წლიდან გადასახადებს არ იხდის. ფორმალურად, 2019 წელს ამ კომპანიაში დასაქმებული იყო მხოლოდ ერთი ადამიანი და ეს „რომან დავიდოვი“ არ გახლდათ. ჟურნალისტური გამოძიების ავტორები აღნიშნავენ, რომ სლოვაკეთმა ამ არარსებულ პირს მრავალჯერადი შენგენის ვიზა იმავე დღეს მისცა. „რომან დავიდოვი“ არ ყოფილა ერთადერთი არარსებული ადამიანი, რომელმაც იმავე დღეს შენგენის ვიზაზე განცხადება შეიტანა. მეორე ასეთი ადამიანი „ვადიმ სოკოლოვი“ (იგივე ვადიმ კრასიკოვი) იყო, ოღონდ ის მოსკოვში მდებარე საფრანგეთის საკონსულოში მივიდა. „სოკოლოვმაც“ თავისი არსებობის შესახებ რამდენიმე დღით ადრე გამოაცხადა, როდესაც ისევ ქალაქ ბრიანსკში მის სახელზე საზღვარგარეთის პასპორტი გასცეს. გამომძიებელი ჟურნალისტების ინფორმაციით, „ვადიმ სოკოლოვის“ პასპორტის ნომერი მხოლოდ ბოლო ორი სიმბოლოთი განსხვავდება „რომან დავიდოვის“ პასპორტის ნომრისგან. საგადასახადო ბაზაში ორივე მათგანი 2019 წლის 23 ივნისს გაჩნდნენ და ორივეს სამუშაო ადგილად კომპანია „რუსტ-ი“, ხოლო თანამდებობად ინჟინერ-კონსტრუქტორი იყო მითითებული. ამ კომპანიის დირექტორმა The Insider-ს ვერ აუხსნა, როგორ გაჩნდა მისი ხელმოწერა „დავიდოვისა“ და „სოკოლოვის“ დოკუმენტებზე. „სოკოლოვმაც“ უპრობლემოდ მიიღო შენგენის ვიზა. სამი კვირის შემდეგ „ვადიმ სოკოლოვმა“, იგივე ვადიმ კრასიკოვმა ბერლინში მოკლა ზელიმხან ხანგოშვილი. „რომან დავიდოვი“ კი ევროკავშირიდან უკან, რუსეთში დაბრუნდა. რომან დავიდოვის ფოტო რას აკეთებდა ევროპაში „რომან დავიდოვი“ და რა როლი შეასრულა მან ხანგოშვილის მკვლელობაში, ბოლომდე ნათელი არ არის. ცნობილია მხოლოდ ის, რომ 2019 წლის 3 აგვისტოს, ის პოლონეთში ბელარუსის ტერიტორიიდან ავტომობილით შევიდა, 4 დღის შემდეგ კი იმავე გზით დაბრუნდა უკან. ზელიმხან ხანგოშვილი 23 აგვისტოს მოკლეს. ცნობილია, რომ ვადიმ კრასიკოვი ბერლინში პოლონეთის ტერიტორიიდან ჩავიდა. სავარაუდოდ, სწორედ პოლონეთში გადასცეს მას მკვლელობის იარღი. ამასთან, ბერლინში კრასიკოვმა მხოლოდ ერთი დღე დაჰყო, თუმცა მის განკარგულებაში უკვე იყო ველოსიპედი, ელექტროსკუტერი (ის მოდელი, რომელიც გერმანიაში არ იყიდება), იცოდა როდის და სად იქნებოდა მსხვერპლი. ეს იმაზე მიუთთებს, რომ კრასიკოვს ეხმარებოდნენ და „დავიდოვი“ მისი ერთ-ერთი თანამზრახველია. ის, რომ „დავიდოვი“ კრასიკოვს ეხმარებოდა, ჩანს რუსეთში ნაქირავები ავტომობილის (Infiniti Q50) გადაადგილების შესახებ ინფორმაციით. Bellingcat-ის განკარგულებაში არსებული საგზაო კამერების მონაცემებით, 2019 წლის ივლისში „დავიდოვი“ მოსკოვში ხშირად იყო იმ ბულვარში, რომლის სიახლოვესაც კრასიკოვი ცხოვრობდა, გარდა ამისა, ის იმყოფებოდა ბალაშიხაში, სადაც კრასიკოვი ფედერალური უსაფრთხოების სამსახურის სპეციალური დანიშნულების ცენტრის ბაზაზე საბრძოლო მომზადებას გადიოდა. მიუხედავად იმისა, რომ „დავიდოვის“ როლი ბერლინის მკვლელობაში ბოლომდე არ არის ნათელი, გამომძიებელი ჟურნალისტების განცხადებით, თავად მისი მონაწილეობის ფაქტი ძალიან მნიშვნელოვანია, რადგან ის დამაკავშირებელი რგოლია კრასიკოვსა და რუსეთის ფედერალური უსაფრთხოების სამსახურის მიერ საზღვარგარეთ მოწყობილ მკვლელობებს შორის. სტამბოლის მკვლელობები 2015 წლის 1-ელ ნოემბერს აბდულვახიდ ედილგერიევი სტამბოლში, საკუთარი ბინიდან გამოვიდა და საკუთარ ავტომობილში ჩაჯდა. მას გვერდით ახალგაზრდა დისშვილი ეჯდა. ის ის იყო ავტომობილი დაქოქა, რომ უკნიდან თეთრი მანქანა მიადგა და დაბლოკა. აბდულვახიდმა მოასწრო და გასროლამდე დისშვილს ხელი ჰკრა. მკვლელებმა მიზანს ააცილეს. აბდულვახიდი მანქანიდან გადახტა და გაიქცა, მაგრამ ზურგში ესროლეს. მამაკაცი ხელგამოჭრილი იპოვეს, მას ხუთი ტყვია ჰქონდა მოხვედრლი. ედილგერიევს ხანგოშვილთან ბევრი არაფერი აქვს საერთო თუ არ ჩავთვლით მის მონაწილეოას ჩეჩნეთის ომში. მათ ბიოგრაფიებში კიდევ ერთი საერთო დეტალია - ორივე უკრაინაში ცხოვრობდა - ედილგერიევი ომში უკრაინის მხარეზე იბრძოდა (ზოგიერთი, ჯერჯერობით დაუდასტურებელი ცნობით, იგივე ომში მონაწილეობდა ხანგოშვილიც). სხვა მხრივ მათი ბიოგრაფიები განსხვავდება: ედილგერიევი რადიკალი ისლამისტი იყო, ტერორისტული ორგანიზაცია „კავკასიური ემირატის“ მთავარი ფიგურა, ის სირიაშიც კი იბრძოდა ალ ქაიდას/ალ ნუსრას ტერორისტებთან ერთად. თურქეთის პოლიციამ მოგვიანებით გააცრცელა ინფორმაცია, რომ აბდულვახიდ ედილგერიევის მკვლელობაში სულ მცირე რუსეთის სამი მოქალაქე მონაწილეობდა. გამოძიების ცნობით, თეთრი ავტომობილი იქირავა მამაკაცმა, რომელსაც პასპორტს მიხედვით „ალექსანდრ ნასიროვი“ ერქვა და სტამბოლში 11 სექტემბერს ჩავიდა. იმავე „ნასიროვმა“ დაიქირავა მეორე ავტომობილიც - ორივე მათგანი ჩრდილო-დასავლეთ თურქეთში, ქალაქ იალოვაში მიტოვებული იპოვეს. თავად „ნასიროვი“ უკან რუსეთში მკვლელობამდე, 16 სექტემბერს დაბრუნდა. მისი ორი თანამზრახველი - „სმირნოვი“ და „ანისიმოვი“ თურქეთში იმავე პერიოდში ჩავიდნენ, რა პერიოდშიც „ნასიროვი“ (11-13 სექტემბერი). პოლიციას სათვალთვალო კამერის ვიდეოჩანაწერები დარჩა, სადაც მათი სახეები ჩანს. კამერების წყალობით იმის დადგენაც მოხერხდა, რომ თანამზრახველები ერთმანეთს მათი სასტუმროებიდან არცთუ მოშორებით ხვდებოდნენ ხოლმე. ცხელ კვალზე მათი დაკავება ვერ მოხერხდა, თუმცა „სმირნოვი“ და „ანისიმოვი“ დაახლოებით ნახევარ წელიწადში, 2016 წლის 6 აპრილს ისევ ჩავიდნენ თურქეთში და რა თქმა უნდა, მაშინვე დააკავეს. თურქეთის ციხეში დიდხანს არ გაჩერებულან - ერთ წელში ისინი ყირიმელი თათრების მეჯლისის ორ წევრზე გაცვალეს. რუსულ მედიაში გაცვლის შესახებ ინფორმაცია არ გავრცელებულა, ყველაფერი ისე იქნა წარმოჩენილი, თითქოს ყირიმელი თათრების გათავისუფლება რუსეთის ხელისუფლების კეთილი ნება იყო. ფრენების მონაცემთა ბაზაში ჩანს, რომ სტამბოლში მომხდარი მკვლელობის სამივე მონაწილეს ერთამანეთის მსგავსი პასპორტის ნომრები ჰქონდათ. ამავე ბაზიდან ირკვევა, რომ ეს არ იყო მათი პირველი ერთობლივი მოგზაურობა სტამბოლში - ამ ქალაქში ისინი 2014 წლის 10 დეკემბრის დილით ჩაფრინდნენ. იმავე დღეს მოკელს ცნობილი უზბეკი იმამი მირზაგოლიბ ხამიდოვი (აბდულა ბუხარი), რომელიც უზბეკის ხელისუფლებასთან დაპირისპირებაში იყო. მაშინ BBC-მ გაავრცელა ინფორმაცია, რომ მკვლელობამდე დიდი ხნით ადრე, 2014 წელს, მათ რედაქციას მიმართა თურქული სპეცსამსახურების ვეტერანმა, რომლის თქმითაც, მას ესაუბრა ადამიანი, რომელმაც თავი რუსეთის ფედერალური უსაფრთხოების სამსახურის თანამშრომლად წარუდგინა და უთხრა, რომ დაქირავებული მკვლელების დაჯგუფებას აკეთებდა, არსებობდა თურქეთში მცხოვრები პირების 15-კაციანი სია, რომელთა მოკვლას რუსეთის ფედერალური უსაფრთხოების სამსახური აპირებდა. ვეტერანის თქმით, თითოეულის ლიკვიდაციის სანაცვლოდ 300 000 აშშ დოლარის ოდენობის ჯილდო იყო დაწესებლი. BBC-ის რესპონდენტის განცხადებით, იმ სიაში ხამიდოვიც იყო. გამომდინარე იქიდან, რომ კრემლისა და ხამიდოვის ინტერესები არანაირად არ იკვეთებოდა, გაჩნდა ვარაუდი, რომ მისი მკვლელობა უზბეკეთის ხელისუფლებასთან ერთგვარი ბარტერული გარიგების ნაწილი იყო. FSB–ს შესანიშნავი შვიდეული ჟურნალისტური გამოძიების ავტორები აცხადებენ, რომ „სმირნოვის“, „ანისმოვისა“ და „ნასიროვის“ გარდა, პასპორტის მსგავსი ნომერით (განსახვავდება მხოლოდ ბოლო ერთი ან ორი ციფრი) კიდევ ოთხი ადამიანი იპოვეს, თუმცა ისინი რუსეთის არცერთ ბაზაში არ იძებნებიან. შვიდიდან ექვსი 2015 წლის ივლისში ან აგვისტოში პრაღაში გაფრინდა. ექვსიდან ხუთის გზები 23 ივლისს გადაიკვეთა. გაურკვეველია, რა მოხდა პრაღაში, მაგრამ, როგორც ჩანს ვიღაცას „ძალიან გაუმართა“. „რომან ნიკოლაევს“, რომელმაც ასევე იმოგზაურა პრაღაში, პასპორტის ფაილში ის ფოტო აქვს, რომელიც „რომან დავიდოვმა“ სავიზო განცხადებას დაურთო. ჟურნალისტური გამოძიების თანახმად, ამგვარად დგინდება ორი სახელი, რომლებსაც ვინაობის დასამალად იყენებდა ზელიმხან ხანგოშვილის მკვლელობაში ბრალდებულის, ვადიმ კრასიკოვის დამხმარე. უცნობია, ისიც მონაწილეობდა თუ არა, სტამბოლში მომხდარ მკვლელობებში. „რომან დავიდოვ-ნიკოლაევის“ გარდა „შესანიშნავი შვიდეულის“ სულ მცირე ერთ წევრს ჰქონდა შეხება ვადიმ კრასიკოვთან. სატელეფონო ზარების მიხედვით, კრასიკოვის ერთ-ერთი ძირითადი კონტაქტი ზელიმხან ხანგოშვილის მკვლელობამდე „ანდრეი მიტრაკოვი“ იყო. პასპორტის მიხედვით, ის 1970 წელს არის დაბადებული. ამ ჯგუფის შვიდი წევრიდან მინიმუმ ორი გაყალბებული იდენტობებით მოგზაურობდა რუსეთის შიგნითაც, 2014 და 2015 წლებში ისინი ყირიმში იმყოფებოდნენ. ამ ორი პირის პასპორტებიც სპეციალური სერიიდანაა. იმავე სპეციალური სერიის პასპორტი აქვს ფედერალური უსაფრთხოების სამსახურის საიდუმლო განყოფილება „ვიმპელის“ პოლკოვნიკს, იგორ ეგოროვს („იგორ სემნოვი“), რომელიც უკრაინაში ჩეჩენის მკვლელობაში ფიგურირებდა. ცნობილია, რომ ეგოროვი ხშირად მოგზაურობდა გერმანიაში, იქ იყო 2019 წლის ივლისში, თუმცა უცნობია, მონაწილეობდა თუ არა ზელიმხან ხანგოშვილს მკვლელობაში. საგამოძიებო მასალის ავტორების თქმით, გამოძიება მნიშვნელოვანია რამდენიმე ასპექტის გამო: პირველი – ის ადასტურებს, რომ როგორც მოსალოდნელი იყო, ზელიმხან ხანგოშვილის მკვლელობის ოპერაციაში მხოლოდ ერთი ადამიანი არ მონაწილეობდა და შესაძლოა დანაშაულს სულ მცირე 5-კაციანი ჯგუფი გეგმავდა; მეორე – დასტურდება, რომ „მკვლელების ჯგუფს“ პირდაპირი კავშირი აქვს რუსეთის ფედერალური უსაფრთხოების სამსახურთან. ყოველგვარ ეჭვს სპობს ის, რომ დაჯგუფების წევრებისა და FSB–ს ყოფილი მაღალჩინოსნების, მაგალითად პოლკოვნიკ იგორ ეგოროვის პასპორტების სერია ერთმანეთს ემთხვევა; მესამე – შესაძლოა საიდუმლო ოპერაციების მონაწილეების შესახებ ცრუ და შეცდომაში შემყვანი „მინიშნებები“ სპეციალურად ვრცელდება იმისთვის, რომ სპეცსამსახურებიდან ყურადღების გადატანა მოხდეს. ინფორმაციის ვითომ გაჟონვის სამიზნე მასობრივი ინფორმაციის საშუალებები და გამორიცხული არ არის, სამართალდამცავი ორგანოებიც არიან; მეოთხე – გამოძიება აჩვენებს, რომ ევროკავშირის ვიზის გაცემის სისტემა დაუცველია - ამ კვლევამ პირველად დაადასტურა ერთი ადამიანის მიერ ორი ყალბი იდენტობის – სხვადასხვა დროს დაბადებული „რომან დავიდოვი“ და „რომან ნიკოლაევი“ – გამოყენება. შენგენის ვიზა მისცეს ორივე პერსონას, მიუხედავად იმისა, რომ სულ მცირე თეორიულად, სავიზო განცხადებების დროს მოპოვებული ბიომეტრიული მონაცემების წყალობით, ასეთი რამ შეუძლებელი უნდა იყოს. წყარო: reginfo.ge ხანგოშვილი მკვლელობა რუსეთი TbilisiDaily

9 ივლისს არასამთავრობო ორგანიზაციებმა შეაჯამეს „აღმოსავლეთ პარტნიორობის 20 შედეგი 2020 წლისთვის“. ვრცელი ანგარიშის მომზადებაში მონაწილეობა მიიღო 14-მა ორგანიზაციამ. „საქართველოს პოლიტიკის ინსტიტუტისა“ (GIP) და „სამართლიანი არჩევნებისა და დემოკრატიის საერთაშორისო საზოგადოების“ (ISFED) მიერ ორგანიზებულ პრეზენტაციაზე, ხუთ პარალელურ ონლაინ-პანელზე იმსჯელეს ექსპერტებმა. რაც შეეხება დოკუმენტს, 20 შედეგს შორის განხილული იყო: სამოქალაქო საზოგადოებრივი ორგანიზაციების მეტი ჩართულობა, გენდერული თანასწორობა, სტრატეგიული კომუნიკაციების გაძლიერება და მედიის პლურალიზმის და დამოუკიდებლობის მხარდაჭერა, ეკონომიკის განვითარება, სასამართლო რეფორმა, უსაფრთხოება, ეკოლოგია. ავტორები აღწერენ მიღწევებს, გამოწვევებსა და სთავაზობენ როგორც საქართველოს ხელისუფლებას, ისე ევროკავშირს რეკომენდაციებს ცალკეული პრობლემის გადასაჭრელად. პირველი თავი არასამთავრობო ორგანიზაციების მუშაობასა და მათთვის შექმნილ გარემოს ეძღვნება. რეკომენდაციების ნაწილში წაიკითხავთ: „მნიშვნელოვანია, საქართველოს მთავრობამ თავი შეიკავოს დისკრედიტაციისკენ მიმართული განცხადებების გავრცელებისგან და ბოლო მოუღოს სამოქალაქო საზოგადოების წარმომადგენლების მიმართ გახორციელებული სიტყვიერი შეტევების შემაშფოთებელ შემთხვევებს. მნიშვნელოვანია, გათვალისწინებული იქნას სამოქალაქო საზოგადოებრივი ორგანიზაციების რეკომენდაციები სხვადასხვა რეფორმასა და პოლიტიკასთან დაკავშირებით. მნიშვნელოვანია, სამოქალაქო საზოგადოებრივი ორგანიზაციების ჩართულობის უზრუნველყოფა პოლიტიკის შემუშავების ციკლში, ფორმულირებისა და დაგეგმვის ეტაპების ჩათვლით“. აღმოსავლეთ პარტნიორობის პრიორიტეტებს შორის პირველია ეკონომიკის გაძლიერება. საქართველოს არასამთავრობო ორგანიზაციების მიერ მომზადებული ანგარიშის ეკონომიკურ ნაწილში მნიშვნელოვანი პრობლემებია გამოყოფილი. ავტორები დადებით შედეგებს შორის აღნიშნავენ იმას, რომ აღმოსავლეთ პარტნიორობის ქვეყნებს შორის საქართველო ლიდერია მცირე და საშუალო ბიზნესის პოლიტიკის ინდექსში, თუმცა, იქვე აღნიშნულია, რომ ამ ფაქტის მიუხედავად, მცირე და საშუალო საწარმოების წილი მთლიან შიდა პროდუქტში კვლავაც ძალიან დაბალია და მათი განვითარებისთვის ერთ-ერთ უმთავრეს პრობლემად რჩება ფინანსების მიუწვდომლობა რჩება. იმავე თავში წაიკითხავთ: „მუშაობის გაგრძელებაა საჭირო სტრუქტურულ რეფორმებზე: იმის მიუხედავად, რომ საპენსიო რეგორმა მნიშვნელოვანი და ძალიან საჭირო პროექტია, მის მიმართ ნდობის ნაკლებობაა და გამჭვირვალების დეფიციტი არ ქმნის ასეთი ფონდის მიმართ ნდობის საფუძველს. გამოწვევებს შორის რჩება: უმუშევრობა, კვალიფიციური სამუშაო ძალის დეფიციტი, მნიშვნელოვანი სავაჭრო დეფიციტი, საგარეო გამოწვევები და ვალუტის რყევა და თანმხლები ფინანსური კრიზისი“. ფინანსების მისაწვდომობის საკითხს ცალკე თავი ეთმობა: „ჯერ კიდევ არსებობს წარმოებისა და ექსპორტის შესახებ ინფორმაციასა და კაპიტალზე წვდომის გაუმჯობესების საჭიროება. ბანკებს მიღმა ფინანსური ნაკადები ძალიან შეზღუდულია და კვლავაც ძალიან მცირე კონკურენციაა, ვინაიდან კაპიტალის ბაზარი განუვითარებელია. ეს ქმნის არახელსაყრელ პირობებს - საქართველოს აქვს ერთ-ერთი ყველაზე მაღალი საპროცენტო განაკვეთი ნაკლებად განვითარებულ ქვეყნებს შორის“. საქართველოს მოსახლეობისთვის ყველაზე აქტუალური პრობლემის - უმუშევრობის შესახებ არასამთავრობო ორგანიზაციების მიერ მომზადებულ ანგარიშში წერია: „საქართველოს მიერ ასოცირების შესახებ შეთანხმების შესრულებაზე ევროკომისიის 2019 წლის ანგარიშის თანახმად, უმუშევრობა საქართველოში კვლავაც მაღალია, 11.1% (მეორე კვარტალში). თვითდასაქმებულთა რაოდენობა აჭარბებს დასაქმებულებისას. არის მკვეთრი განსხვავებები სხვადასხვა რეგიონის სოციალურ-ეკონომიკური განვითარების დონეებს შორის. რამდენადაც ეკონომიკის გაძლიერება უმთავრეს პრიორიტეტებს შორისაა, ძალიან მნიშვნელოვანია ეკონომიკური ზრდის სამუშაო ადგილების შექმნის პოლიტიკასთან კავშირში გულდასმით კვლევა (რაც თავის მხრივ, ხელს შეუწყობს ღირსეულ და სტაბილურ დასაქმებას). თუმცა, ეს საქართველოს ან ევროკავშირის მიერ არ გაკეთებულა. არ არსებობს ოფიციალური, სიღრმისეული კვლევა ამ საკითხზე. საქართველოს არც ერთ სახელმწიფო უწყებას არ შეუსწავლია სამუშაო ადგილების შექმნის სტატისტიკა: (საქართველოში რეგიონულ და ადგილობრივ დონეზე სამუშაო ადგილების შექმნის ინდექსი - სექტორები, სფეროები, ხანგრძლიობა, სტაბილურობა, რეალური ხელფასები, დინამიკა და ა.შ.). ევროკავშირში საქართველოს მოქალაქეების მიერ თავშესაფრის მოთხოვნის მაღალი მაჩვენებელი მყისიერ ყურადღებას მოითხოვს და საყოველთაო ინტერესის საგანია, რომ გადაიხედოს და განხილული იყოს ევროინტეგრაციის სოციალური განზომილება“. სამართლის უზენაესობის და ანტიკორუფციული მექანიზმების გაძლიერების ნაწილში არასამთავრობო ორგანიზაციები აღნიშნავენ: „მოქმედ კანონმდებლობაში ერთ-ერთ სერიოზულ პრობლემად რჩება იმ შესაბამისი მარეგულირებელი დებულებების არარსებობა, რომლებიც ეხება სესხებს, მესამე მხარეების მიერ კამპანიების დაფინანსებას და დაფინანსების ანგარიშგების მოთხოვნებს, საარჩევნო პროცესში ჩართული პოლიტიკური პარტიების/კანდიდატებისთვის“. კორუფციასთან ბრძოლაში მთავარ პრობლემად სახელდება ის, რომ „არ არსებობს კორუფციასთან დაკავშირებული საქმეების გამოძიებაზე პასუხისმგებელი დამოუკიდებელი სამსახური“. ანგარიშის ავტორები რეკომენდაციის სახით ხელისუფლებას სთავაზობენ: „მოხდეს ადმინისტრაციული რესურსების კონსოლიდაცია დამოუკიდებელი ანტიკორუფციული სააგენტოს შესაქმნელად, რომელიც უზრუნველყოფილი იქნება აუცილებელი ფინანსური და ადამიანური რესურსებით ქვეყნის მასშტაბით ანტიკორუფციული ღონისძიებების განსახორციელებლად. განხორციელდეს სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურისთვის და გენერალური პროკურატურისთვის ანტიკორუფციული საქმეების გამოძიების უფლებამოსილების ჩამორთმევა, საგამოძიებო უფლებამოსილებების ბოროტად გამოყენების შემთხვევების მინიმუმამდე დაყვანის მიზნით“. ვრცელ დოკუმენტში მნიშვნელოვანი ყურადღება ეთმობა მართლმსაჯულების რეფორმის გზაზე არსებულ გამოწვევებს: "სამართლიანი სასამართლო სისტემის ჩამოყალიბებასა და დამოუკიდებელი და მიუკერძოებელი მართლმსაჯულების უზრუნველყოფისკენ მიმართული სასამართლო რეფორმის ოთხი ტალღის განხორციელების მიუხედავად, ხელისუფლებამ ვერ გამოავლინა ძლიერი პოლიტიკური ნება რაიმე მნიშვნელოვანი და თანმიმდევრული ცვლილებებისთვის“. „აღმოსავლეთ პარტნიორობა“ არის ევროკავშირისა და მისი პარტნიორი 6 ქვეყნის (აზერბაიჯანის, ბელარუსის, მოლდოვის, საქართველოს, სომხეთისა და უკრაინის) ერთობლივი ინიციატივა, რომელსაც საფუძველი ჩაეყარა 2009 წელს. აღმოსავლეთ პარტნიორობის მიზანია ევროკავშირსა და პარტნიორ ქვეყნებს შორის პოლიტიკური და ეკონომიკური ურთიერთობების გაღრმავება. ამ ურთიერთობების ჩარჩოს ქმნის ევროკავშირსა და ცალკეულ ქვეყანას შორის ასოცირების შესახებ შეთანხმებები, ასოცირების დღის წესრიგები და “აღმოსავლეთ პარტნიორობის 20 შედეგი 2020 წლისთვის”, რომელიც აღმოსავლეთ პარტნიორობის 2017 წლის ბრიუსელის სამიტზე განისაზღვრა და ოთხ პრიორიტეტულ სფეროს მოიცავს: ეკონომიკის გაძლიერებას, მმართველობის გაძლიერებას, კავშირების გაძლიერებასა და საზოგადოების გაძლიერებას. #ახალი_ამბები#twitter

კულინარობა ერთ-ერთი უძველესი პროფესიაა. ადამიანები დასაბამიდანვე ცდილობდნენ სხვადასხვა პროდუქტების ერთმანეთთან შერევით, მიეღოთ რაიმე ახალი. იმის გამო რომ მსოფლიოს სხვადასხვა კუთხეში, განსხვავებული სახის პროდუქტები იზრდება, მსოფლიო კულინარია უფრო მრავალფეროვანია. მსოფლიოს თითოეული კუთხე გამოირჩევა, ამა თუ იმ საკვები პროდუქტით. თითოეულ ჩვენგანს გვაქვს საყვარელი საჭმელი, რომელზეც უარს არასდროს ვამბობთ. ასევე არსებობს საჭმელები რომლებიც გამოირჩევიან ადამიანებში პოპულარობით. მას შემდეგ რაც ხალხმა ერთმანეთში მიმოსვლა და ერთმანეთის კულტურის გაცნობა დაიწყო, სხვადასხვა ტრადიციებთან და წეს-ჩვეულებებთან ერთად მოხდა მათი კერძების არევაც. რამაც განაპირობა შემდგომში კერძის კონკრეტულ ქვეყანაში დამკვიდრება და წარმოჩენა, ისე თითქოს ეს კერძი ამ სახელმწიფოს სახეა. მაგრამ ძალიან ცოტამ თუ იცის, ამა თუ იმ პოპულარული კერძების ნამდვილი წარმოშობა.დღეს როდესაც კულინარია და მისი შესწავლა, ერთ-ერთ მნიშვნელოვან საკითხად იქცა, ადამიანებმა გავიგეთ მათი წარმოშობის ნამდვილი ისტორიები. აქ თქვენ გაეცნობით რამდენიმე ცნობილ კერძს, რომლთა წარმოშობის ადგილი სულაც არ არის ის ქვეყანა, რომელიც მას, დღეს მის ერთ-ერთ სახედ წარმოაჩენს. აზიური სამზარეულო რომელიც ცნობილია არომატებისა და სუნელების სიმრავლით დიდი პოპულარობით სარგებლობს საზოგადოებაში. განსაკუთრებით აღსანიშნავია იაპონური და იდნური კერძების პოპულარობა. მაგრამ ყველა ის კერძი რომელსაც ისინი გვთავაზობენ არის კი მათი ტრადიციული კერძი? პასუხია არა. ნამდვილად ცდებით თქვენ თუ ფიქრობთ რომ ცნობილი სამოსა, ტრადიციული ინდური კერძია. ის სამხრეთ აზიასა და აფრიკაში შუა აღმოსავლეთის შეფებმა შემოიტანეს, ხილჯის დინასტიის მმართველობის დროს. ამ კერძის თანამედროვე სახელწოდება „სამოსა“ მომდინარეობს მისი უძველესი სახელწოდებიდან: „სამბოსა“ ან „სამსა“. მისი უძველესი სახელი ცენტრალურ აზიაში არსებული პირამიდის სახელწოდებიდან მომდინარეობს. შესაძლებელია გაგიკვირდეთ, მაგრამ იაპონური სამზარეულოს ერთ-ერთი სახე და შეიძლება ითქვას მისი ,,სავიზიტო ბარათი“ -სუში, სულაც არ არის იაპონური. ის მართლაც აზიური კერძია მაგრამ არა იაპონური. უძველესად სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიაში ხორცს (ქათამს ან თევზს) ახვევდნენ ბრინჯში, რათ ის კვლავ ახალივით ყოფილიყო და მისი გამოყენება უფრო დიდხანს შესძლებოდათ. ამ კერძის ჩამოყალიბება სწორედ აქედან იწყება. მან დიდი პოპულარობა ჰპოვა იაპონიაში და მისი სამზარეულოს ერთ-ერთი დამახასიათებელი კერძი გახდა. მაგრამ ზემოთ აღნიშნული ფაქტები არაფერია იმასთან, რასაც აზიური სამზარეულო მალავს. ის მშობელია არა მარტო თავის კონტინენტზე არსებული კერძებისა, არამედ ევროპულ სამზარეულოში არსებული ძალზედ ცნობილი კერძისა. ალბათ ყველასათვის გასაკვირი იქნება, განსაკუთრებით კი პასტის მოყვარულებისთვის, ის ფაქტი რომ ის სულაც არ არის იტალიური კერძი. სინამდვილეში მისი წარმოშობის არეალი ჩინეთია. მისი აღმომჩენი ცნობილი იტალიელი მოგზაური მარკო პოლოა. რომლის მეშვეობითაც მოხდა მისი იტალიაში გამოჩენა და დამკვიდრება. როგორც ცნობილია, პასტა მის მოგზაურობამდე ჩინეთში დიდი ხნის აღმოჩენილი და ძალზედ ცნობილი იყო. თუმცა მისი იტალიაში მოხვედრის შემდგომ, მან მოახერხა სწრაფად გავრცელებულიყო და დამკვიდრებულიყო. დღეს დღეობით ვერ ნახავთ იტალიურ რესტორანს, სადაც პასტა მათ ერთ-ერთ მთავარ კერძს არ წარმოადგენს. არანაკლებ ცნობილი და საიდუმლოებით მოცულია ევროპული სამზარეულო. ის აზიური კერძების მსგავსად, არ გამოირჩევა სუნელების მრავალფეროვნებით, მაგრამ საზოგადოებისათვის მაინც საინტერესო და საყვარელ კულინარიულ მიმართულებად რჩება. თუმცა მასშიც არის რაღაც განსაკუთრებული, ამას კერძების სიმარტივე და მათი გემო ეწოდება. ევროპულ სამზარეულოში შევხვდებით კერძებს რომლებიც თითქოს ერთმანეთს ჰგავს, მაგრამ ამავდროულად ისინი ერთმანეთისგან ძალიან განსხვავდება. სწორედ ეს არის ევროპული სამზარეულოს ხიბლი. ევროპული ქვეყნების სამზარეულოებში ვხვდებით კერძებს, რომლებიც სულაც არ არის მათი კერძი, მაგრამ ეს ამ სახელმწიფოს სახედ იქცა მას შემდეგ, რაც ფართო მაშტაბებზე გაიტანეს. მაგალითად ცნობილი ფრანგული ფრი, რომელიც სინამდვილეში, ფრანგების თქმით სულაც არ არის მათი. მათივე თქმით ის ბელგიურია. აქვე უნდა ვახსენოთ ცნობილი ბრიტანული კერძი, რომელიც წოდებულია როგორც ,,კვების ისტორიის შეუსაბამობად“ ანუ თევზი და ჩიფსი. მკვლევარები ამბობენ რომ ის არ უნდა იყოს ბრიტანული კერძი, რადგან ის არ შეესაბამება ტრადიციულ ბრიტანულ სამზარეულოს. მისი წარმოშობა ვერ დაადგინეს და დღემდე უცნობია, თუმცა აქვე აღნიშნავენ რომ ის არც ფრანგული და არც ბელგიური უნდა იყოს. ევროპული სამზარეულოს საიდუმლოება მხოლოდ ამით როდი სრულდება. როგორც კულინარიის მკვლევარები ამბობენ, ის ფუძემდებელია ისეთი კერძებისა როგორიცაა: ჩიზქეიქი და ვაშლის ღვეზელი. თანამედროვე სამყაროში ყველა თვლის, რომ ჩიზქეიქი წარმოშობით New York-დანაა, თუმცა მკვლევარები სულ სხვას ამბობენ. მათი თქმით ის მსოფლიოში პირველად ბერძნებმა შემოიტანეს და სწორდ ბერძნები არიან მათი ფუძემდებლნი. რაც შეეხება ვაშლის ღვეზელს, ის ამერიკელების საყვარელი დესერტია და ალბათ, დაღონდებიან როდესაც შეიტყობენ რომ ის სულაც არა მათი. როგორც ჩვენთვისაა ცნობილი, მისი წარმომავლობა ბრიტანეთს უკავშირდება. ის ბრიტანეთში ცნობილი უნდა ყოფილიყო, როგორც „ Pyes” და მის მოსამზადებლად ხორცს იყენებდნენ. ეს მცირე ჩამონათვალია იმ საიდუმლოებებისა, რასაც მსოფლიო კულინარია მალავს. ჩვენი მიზანია გაგაცნოთ მათი ნამდვილი ისტორიები და დაგანახოთ მსოფლიო კულინარიის ნამდვილი სახე. ბოლოს მსურს შემოგთავაზოთ ზემოთ აღნიშნული კერძებიდან ერთ-ერთის რეცეპტი ვაშლის ღვეზელი • 3 ც კვeრცხი • 400 გრ შაქარი • 250 გრ კარაქი • 100-150 გრ არაჟანი • 1 ჩ.კ სოდა • 1 ჩ.კ ძმარი • 2 შეკვრა ვანილი • 1/4 ჩ.კ მარილი • 4-5 ჭიქა ფქვილი ( ან რამდენსაც შეიზელს) • 2 კგ ვაშლი წინასწარ მოამზადეთ ვაშლის ხილფაფა: ვაშლი გათალეთ, გულები ამოაჭერით, დაჭერით და სქელძირიან ქვაბში ჩაყარეთ. ცოტა წყალი დაასხით დ დაბალ ცეცხლზე ხარშეთ. სანამ ვაშლი არ ჩაიშლება. ბოლოს 2-3 ს.კ შაქარი დაუმატეთ და გააგრილეთ. ამასთანავე კვერცხი და შაქარი ათქვიფეთ. მწიკვი მარილი და ვანილი დაუმატეთ. ასევე არაჟანი და გამდნარი კარაქიც შეურიეთ. ჭიქაში გახსენით სოდა და ძმარი და შემდეგ ესეც ჯამში გამზადებულ მასას შეურიეთ. ფქვილი ნელ-ნელა ჩაამატეთ. ბოლოს ხელით ურიეთ და, რაც მთავარია, ცომი საკმაოდ სქელი უნდა გამოვიდეს. ცომის ნაწილი ( დაახლოებით 3 ს.კ) ცალკე გადადეთ, რათა ბოლოს ნამცხვარი მორთოთ. ამასობაში ღემელში შემთბარ ფორმას კარაქი მოუსვით და მასზე ცომი გაანაწილეთ. ზემოდან ხილფაფა წაუსვით ისე, რომ ცომის გვერდები ოდნავ მოჩანდეს. ცალკე გადაღებული ცომი ფქვილში კარგად მოზილეთ, რომ მკრივი გახდეს. შემდეგ ორად გაყავით და თითო ნაწილისგან ხუთი სხვადასხვა ზომის გრძელი და ბრტყელი ფირფიტები დაამზადეთ. ამ ფირფიტებით ხილფაფის ზემოდან ე.წ ” კლეტკა” გააკეთეთ, აირღუმელში შედგით და ერთი საათის განმავლობაში აცხვეთ. პატარარეცეპტიც მიიღეთ ჩვენგან(ღიმილი).Feedc Feedc Community საქართველო #feedcgrant #feedc #კულინარია #ჯანსაღიცხოვრება #მოდა #ხელოვნება #ახალიამბები

აფხაზეთსა და საქართველოს შორის მჭიდრო კულტურულ-სოციალური ურთიერთობა ორივე ეთნოსის ლიტერატურასა და ენაში მკაფიოდ აისახა. ქართველი მეცნიერების ცნობით, განსხვავებით სეპარატისტულ აფხაზეთში გავრცელებული ინფორმაციისგან, აფხაზური ენა და ლიტერატურა ყველაზე აქტიურად 1938-1954 წლებში ვითარდებოდა, როდესაც ენა მისთვის ყველაზე შესაფერის, ქართულ დამწერლობას გამოიყენებდა. ამავე პერიოდში დაიწერა ბევრი ნაწარმოები, რომელიც ორი ეთნოსის საერთო გასაჭირს- ბოლშევიკურ რევოლუციას უკავშირდება. ქართველებისა და აფხაზების მჭიდრო კავშირია ასახული მრავალ ლიტერატურულ ძეგლში. ლიტერატურული კავშირის ნათელი მაგალითებია: 1933 წლის ლეო ქიაჩელის ნოველა „ჰაკი აძბა“, კონსტანტინე გამსახურდიას „მთვარის მოტაცება“ და სხვა. აფხაზური ლიტერატურაც, პირველად, თბილისში გამოიცა. ამ ფაქტების განხილვის შემდეგ ნათელი ხდება ჩვენსა და აფხაზებს შორის მჭიდრო კავშირი და მისი გაწყვეტის ხელოვნური მცდელობა. უპირველეს ყოვლისა, ენათა შორის კავშირის მაჩვენებელია საერთო დამწერლობა. თავდაპირველად, აფხაზურს დამწერლობა არ გააჩნდა და ლიტერატურულ ძეგლზეც ლაპარაკი ზედმეტი იყო. 1862 წელს პირველი აფხაზური ანბანი ბარონმა პეტრე ფონ უსლარმა შეიმუშავა. თვითონ უსლარი აღნიშნავდა, რომ ქართული დამწერლობა იდეალური იყო არამარტო აფხაზური, არამედ ნებისმიერი ჩრდილოკავკასიური ენისთვის, რადგან მსოფლიოში არსებული 14 დამწერლობიდან ყველაზე ზუსტად გადმოსცემდა ჩრდილოკავკასიელთა ბგერებსა და ენის თავისებურებას. მაგრამ მისივე თქმით, ქართული დამწერლობის გამოყენება საფრთხეს უქადაგებდა რუსეთის იმპერიალისტურ პოლიტიკას, ამიტომაც მან სლავურ დამწერლობაზე დაყრდნობით შეუქმნა აფხაზებს ანბანი. პირველი ანბანი 37 ასოს შეიცავდა და შემდეგ მათი რაოდენობა 55-მდე გაიზარდა. ნიკო მარიც შეეცადა, სრულ-ეყო აფხაზური ანბანი, თუმცა ის ლათინურ დამწერლობაზე დაყრდნობით შექმნა. ნიკო მარის ანბანი 75 ასოს შეიცავდა და აფხაზების მიერ 1926 წლამდე გამოიყენებოდა. მიუხედავად ამისა, ორივე ანბანი სრულიად არ შეესაბამებოდა აფხაზური ენის სპეციფიკას: ერთი ხმოვნის გადმოსაცემად ორი-სამი ასო იყო საჭირო, ხოლო დამატებითი ხმოვნებისთვის არსებული ანბანი საკმარისი არ იყო და ასოების სახეცვლილება უწევდათ. შედეგად, 1937 წელს მოიწვიეს კრება, სადაც განიხილეს ქართული დამწერლობის შემოღების საკითხი. 1922 წელს საბჭოთა კავშირში ლათინიზაციის, ხოლო 1936 წელს- კირილიზაციის პოლიტიკა დაიწყო. როგორც მეცნიერი თეიმურაზ გვანცელაძე აღნიშნავს, აფხაზური ენა გადაურჩა რუსიფიკაციას პოლიტიკური ინტერესების გამო. პირველ რიგში, მოგეხსენებათ, საქართველო თურქეთს ესაზღვრება, თურქეთი კი 30-იან წლებამდე საბჭოთა კავშირის მოკავშირედ ითვლებოდა. 30-იანი წლების შემდეგ ის ნაცისტურ ბლოკს შეუერთდა და საბჭოთა იმპერიის საზღვრებზე არეულობის დაწყების შეეშინდათ. თუკი საქართველოში ხალხს არ გაუჩნდებოდა პრივილეგირებულების მოჩვენებითი განცდა, ისინი კიდევ აჯანყდებოდნენ და მტრის მხარეს გადავიდოდნენ. ამიტომ, ქართული დამწერლობის ასეთი დაწინაურება „მეგობრული“ ჟესტი იყო. მეორე მხრივ, აუცილებელი იყო საქართველოს შეკავება, რათა დამოუკიდებლობის მსურველების რიცხვი არ გაზრდილიყო და ქვეყანას არ დაეტოვებინა კავშირი. ცხადია, „მეგობრული ჟესტები“ ამისთვის არ იყო საკმარისი, ამიტომ საქართველოსა და აფხაზეთს შორის სიტუაციის გამძაფრება მძლავრი მექანიზმი იყო. თუკი საქართველო გამოეყოფოდა კავშირს, აფხაზეთი გამოეყოფოდა საქართველოს. ამ იდეის განსახორციელებლად საჭირო იყო აფხაზებისთვის „ქართული დამწერლობის დაძალება“, რაც ერებს შორის ურთიერთობას დაძაბავდა. 1937 საბჭოთა ხელისუფლებამ თათბირი მოაწყო, სადაც უნდა განეხილათ აფხაზური ენის დამწერლობის საკითხი. თათბირის მონაწილე 33 პირიდან 6 მეცნიერი ეროვნებით ქართველი იყო (თბილისიდან პროფესორები: პეტრე შარია, აკაკი შანიძე, ვარლამ თოფურია, არნოლდ ჩიქობავა, სიმონ ჯანაშია, სოხუმიდან კი ბაგრატ ჯანაშია), 4 მონაწილე რუსი (პროფ, ა. გრენი, ი. ტატიშჩენკო, ზ. მიირინა და ა. ფადეევი), უმრავლესობას კი (23 კაცი) აფხაზი მეცნიერები, მწერლები, ჟურნალისტები და პედაგოგები წარმოადგენდნენ (ს. აქირთავა, აფხაზური სეპარატიზმის მესაძირკვლე სიმონ ბასარია, ნ. ბასილაია, ენათმეცნიერი ხუხუტი ბღაჟბა, ნ. გერია, მწერალი და ჟურნალისტი მიხეილ გოჩუა, გ. გულია, აფხაზური ლიტერატურის ფუძემდებელია დიმიტრი გულია, პარტიული ფუნქციონერი მიხეილ დელბა, ბ. კაცია, ნ კოკოსქერია, ვ. მაანი. ვ. ნაყოფია, აფხაზი განმანათლებელი ნიკოლოზ პატეიფა, ს. სიმონია, ენათმეცნიერი გიორგი შაკირბაი, კ. შაყრილი, გ. ძიძარია, კ. ძიძარია, ნ. ჭოჭუა, მწერალი ვლადიმერ ხარაზია და პოეტი მუშნი ჰაშბა). აღსანიშნავია, რომ რუსი დელეგაცია არ იღებდა ხმას, ხოლო აფხაზები და ქართველები დიდი ინტერესით მონაწილეობდნენ დისკუსიაში. ს. ჯანაშიამ პირველივე გამოსვლისას განაცხადა, რომ აფხაზური დამწერლობა მხოლოდ აფხაზეთის საზოგადოების საქმეა და ქართველი მეცნიერები აქ კონსულტანტებად არიან მოწვეულნი. ამ ფრაზით მან ქართული დამწერლობის შემოღების არაძალადობრივ მეთოდს გაუსვა ხაზი. საკითხი კი ყველა აკადემიური ნორმის დაცვით განიხილეს. საბოლოო ჯამში, აფხაზეთის დელეგაცია მხარს უჭერდა ქართულ დამწერლობაზე დაყრდნობილ პროექტებს. წარმოდგენილი იყო 4 პროექტი და აქედან ორი აფხაზეთის ინიციატივით შეიმუშავეს. საბოლოოდ, გადაწყდა, რომ აფხაზური ენა ქართულ დამწერლობას გამოიყენებს, რომელსაც რამდენიმე ასო ( ჲ, ჳ, ჷ, გუ, ძუ, კუ, ყუ, ღუ, ხუ, გჲ, ქჲ, კჲ, ყჲ, ღჲ, ხჲ) დაემატება. ბოლოს, აფხაზმა მეცნიერებმა მადლობაც კი გადაუხადეს თბილისიდან მოწვეულ პროფესორებს. სეპარატიზმის გაზრდისას და ხრუშჩოვის ხელისუფლებაში მოსვლის შემდეგ ამ შეთანხმებებს ხაზი გადაესვა. 1958 წელს ქართველებისგან დისტანცირების მიზნით აფხაზური ისევ „კირილიცაზე“ გადავიდა, რის შემდეგადაც არაერთი რუსიზმი შემოვიდა აფხაზურ ენაში. მეტიც, რუსული მხარე მოითხოვდა რუსიზმების ზედმიწევნით კალკირებას, მაშინ როდესაც ქართული ენიდან შემოსული სიტყვები მცირერიცხოვანი იყო და ისინი აფხაზური ენის ნორმების შესაბამისად იწერებოდა (მაგალითად, სიტყვები აგჲამა ”გემო”, აკჲატ ”კეტი”, აუათახ ”ოთახი”, აწას ”წესი”, ამაწაფა ”მოწაფე”). ქართული დამწერლობის არსებობის პერიოდში კი აფხაზურ ენაში სხვა ენებიდან ყველაზე ნაკლები ბარბარიზმი შემოვიდა. არცერთ წერილობით წყაროში არ დასტურდება, რომ 1906 წლამდე ვინმეს შეექმნას მხატვრული ტექსტი აფხაზურ ენაზე. ამასთანავე, გიორგი შარვაშიძე, ეროვნებით აფხაზი, აფხაზეთის მთავრის უკანასკნელი ვაჟი და ილია ჭავჭავაძის თანამოაზრე იყო მწერალი და პუბლიცისტი, რომელიც ქართულ და აფხაზურ ენებზე წერდა ნაშრომებს. თავის წერილებში ის აფხაზეთსა და საქართველოს განუყრელ ნაწილად თვლის. ცნობილია მისი მკაფიო პოზიცია ერების ერთიანობის შესახებ. თავის ერთ-ერთ წერილში ის წერს: „…ჩვენს სამშობლო ივერიას ყოველგვარი დიდი კულტურული განცდა გამოუვლია. მაგრამ ჩვენი წარსული ისეთ ჟამს გაშეშდა, რომ დაგვებნა ბუნებრივი ევოლუციის შარა და კანონი. დიაღ, ჩვენ შეგვიძლია თამამადაც ვთქვათ, რომ იღბალის უკუღმართობას ხელი არ შეეშალა, ევროპის წინათაც ვიქნებოდით ჩვენ დღეს; ვინაიდან როდესაც ანდრია მოციქული აქ ქრისტეს მცნებას გვიქადაგებდა, ევროპაში თვით დუკებსაც კამეჩის ტყავი ეცვათ ტანზე და ფეხშიშველა, შუბებით ხელში ნადირობდნენ ტყეებში…“. 1917 წელს ის მონაწილეობდა სახალხო შეკრებაში, სადაც ანტიქართულად განწყობილმა აფხაზებმა ისურვეს „კავკასიით მთიელთა რესპუბლიკაში“ გაწევრიანება და აფხაზეთის გამიჯვნა საქართველოსგან. გიორგი შარვაშიძემ მათ აფხაზურ ენაზე მიმართა: “თქვენ თქ­ვენს უფროს ძმებს მიჰყევით, მათთან ერთად იმოქმედეთ და იბ­რ­ძოლეთ თავისუფლების მო­­საპოვებლად და შესანარჩუნებლად. ვიცი, ზოგი­ერ­თებს არ მოეწო­ნე­ბათ ჩემი ასეთი აზ­­რი, რადგან ისინი მოსკოვისაკენ იყურებიან, მე კი – თბილი­სი­საკენ. სხვა გზა არ არის და არც ყოფილა აროდეს აფხაზეთისათვის, გარ­და საქართ­ვე­ლოსთან მჭიდრო კა­ვ­­შირისა და მასთან ყოფნისა განუყრელად ჭირ­ში და ლხინში” აღსანიშნავია კიდევ ერთი აფხაზი მწერლის, დიმიტრი გულიას შემოქმედება. მისი ლექსების კრებული იყო პირველი აფხაზურად დაბეჭდილი წიგნი, რომელიც, ამასთანავე, პირველად თბილისში გამოიცა. მისი ლექსები აგებულია აფხაზურ ფოლკლორზე, თუმცა იგრძნობა ქართული მოწინავე ლიტერატურის დიდი გავლენა. ის აღწერს მოშაირე ქალ-კაცს, აფხაზურ ხუმრობებს ადამიანის ნაკლოვანებაზე, აფხაზების გმირ აბრსკილის ეპოსსა და მრავალ სხვა სიუჟეტს. ნათელია მის ლექსებზე ილია ჭავჭავაძის, აკაკი წერეთლის, მამია გურიელის და ვაჟა-ფშაველას გავლენა. არაერთი ანალოგიის გავლება შეიძლება შემდეგ ქართულ ნაწარმოებთან: “ყაყაჩოსა სიწითლითა”, “მიყვარს ფაცხა მე მეგრული”, “ომში წასვლა მას უხარის”, “ჩიტო, ჩიტო, ჩიორა”. ამრიგად, დიმიტრი გულიას ლექსები კიდევ ერთი უტყუარი მტკიცებულებაა ქართულ-აფხაზური ლიტერატურული კავშირის. 1992 წელს ანდრეი ჭოჭუას მიერ შექმნილი „აფხაზური ანბანი“ ზუსტად იაკობ გოგებაშვილის „დედაენაზე“ დაყრდნობით გამოიცა და დღესაც მცირეოდენი ცვლილებებით ისწავლება აფხაზეთის სკოლებში. ამრიგად, შეგვიძლია ვთქვათ, რომ აფხაზური განათლებას ემყარებოდა საქართველოში არსებულ სისტემას და დღესაც, აფხაზი სეპარატისტებისთვის შეუმჩნევლად, იჩენს თავს. ასევე, ანდრეი ჭოჭუას ეკუთვნის იაკობ გოგებაშვილის საბავშვო თხზულებების თარგმანი. საყმაწვილო ლიტერატურის მეორე ფუძემდებელი- ანტონ ჩუკბარი, ასევე თბილისში მოღვაწეობდა და მისი წიგნები „ აფხაზური ენა აფხაზთა სკოლებისათვის“ და „მახლობელი ცხოვრება“ აქვე დაიბეჭდა. 1919 წლიდან სოხუმის საოსტატო სემინარიაში შეიქმნა აფხაზური სალიტერატურო წრე და ჟურნალი „შარფიეწვა“ (ცისკრის ვარსკვლავი) რომელიც, აფხაზური ლიტერატურის განვითარებასთან ერთად, მიზნად ისახავდა ქართული ლიტერატურის თარგმნას. გადმოცემით, სოხუმის სემინარიის წევრები სოფლებში დადიოდნენ და ქართულიდან ნათარგმნ პიესებს დგამდნენ აფხაზურ ენაზე, ადგილობრივი მოსახლეობისთვის. აფხაზეთისა და საქართველოს ლიტერატურის ურთიერთქმედებას ხელი ვერ საბჭოთა ხელისუფლებამ შეუშალა- 1928 წლიდან აფხაზური ჟურნალები „აფსნი ყაფშ“ (წითელი აფხაზეთი) და „ეწვაჯაა“ (ხომალი) თბილისში იბეჭდებოდა და მიზნად ისახავდა ახალბედა აფხაზი მწერლების ხელშეწყობას. ყოველივე ეს ხელს უწყობდა მომავალი მწერლების ჩამოყალიბებას. საინტერესოა, რომ ახალი თაობის აფხაზი მწერლები ქართველთა გმირობებს აღწერდნენ. მაგალითად, ივა კოღონია. მის კალამს ეკუთვნის რუსული ცარიზმის საწინააღმდეგო პოემა “სვანი მურზაყანი”, რომელიც მიეძღვნა კონსტანტინე დადეშქელიანს, ვინც 1857 წელს მოკლა ქუთაისის გენერალ-გუბერნატორი ა. გაგარინი. 1920-1930 წლისთვის კი აფხაზურად „ვეფხისტყაოსანი“ ითარგმნა. წყარო: postal cat#აფხაზეთი #ლიტერატურა #ოკუპაცია #პოლიტიკა #sokhumidaily