რა არის ფემინიზმი? ტერმინი პირველად 1895 წელს იხმარა ელის როსიმ როგორც ქალთა მოძრაობის აღმნიშვნელი სიტყვა, ფემინიზმი როგორც თეორია წარმოიშვა ქალთა მრავალსაუკუნოვანი დისკრიმინაციიდან ისტორიული უსამართლობიდან დასავლურ ცივილიზაციაში (ამ პერიოდში (1920 იან წლებში) ქართულ პარლამენტს 6 ქალი დეპუტატი ჰყავდა, ასევე ქალი მეფეები ისტორიის მანძილზე) პატრიარქალური წყობიდან მამაკაცთა დომინირების უალტირნატივობის კრიტიკის შედეგად. რეალურად მართლაც ხდებოდა ქალთა დისკრიმინაცია სქესის მიხედვით სამოქალაქო უფლებებსა და საზოგადოებრივ ცხოვრებაში, რამაც დაგროვებული უკმაყოფილება სამოქალაქო ამბოხამდე და პროტესტების ტალღამდე მიიყვანა. მე 19 საუკუნის შუა წლებში ბრიტანეთში და და ამერიკის შეერთებული შტატებში საარჩევნო უფლებების მოპოვების მიზნით კამპანიების გატარება დაიწყო, ამ მცდელობებმა გარკვეული გარდაქმნები მოახდინეს თუმცა ტრადიციული დამოკიდებულება ძნელად იცვლებოდა. ბრიტანეთში მაგალითად ქალებისთვის საარჩევნო უფლებების მინიჭების წინააღმდეგი თავადაც ქალი-დედოფალი ვიქტორია იყო. ფემინიზმის განვითარების ე.წ "მეორე ტალღა" ანუ ახალი ეტაპი მე 20 საუკუნის 60 იანი წლებიდან განახლდა. ამ შემთხვევებში უკვე იგი გადაიქცა ე.წ "სექსუალური რევოლუციის" ნაწილად და დიდწილად მან იქონია გავლენა ქალთა სექსუალურ "ემანსიპაციაში" (დამოუკიდებლობა) სექსულური თავისუფლება ქალის როგორც პიროვნების აღქმის ნაწილად იქცა რაც ასევე სამართლიანად შეიძლება ჩაითვალოს. ყველა ადამიანს აქვს უფლება ჰქონდეს ან არ ჰქონდეს სექსუალური ცხოვრება თავის არსებობის გარკვეულ ეტაპეპზე. ანუ ეს ორი მიმდინარეობა ქალთა ხმის უფლებების, თანასწორობის, სექსუალურობის უფლებები რეალურად მართლაც ეკუთვნოდათ და მიიღეს, რეალურად თანასწორობა სწორედ ფემინიზმის მეორე ტალღის შემდეგ დადგა მაგრამ ფემინიზმი ამით არ დასრულებულა. ქალთა მცირე ჯგუფმა ე.წ "მებრძოლმა ფემინისტებმა" თავი გააიგივეს რასობრივ, რელიგიურ და სექსუალურ უმცირესობებთან და მათთან ერთად დაიწყეს ფემინიზმის ე.წ "მესამე ტალღა" რომლის მიზანი გახდა ე.წ პოზიტიური დისკრიმინაცია" რაც არაფრით განსხვავდება მამაკაცური *სექსიზმისგან* რასაც თავად ფემინისტები ებრძვიან. ქალთა საუკუნოვანმა ბრძოლამ თანასწორობისთვის ისინი პრივილეგირებულ მდგომარეობამდე მიიყვანა. უკეთ რომ აგიხსნათ მარტივ მაგალითებს მოვიყვან-მეშახტეთა, მუშა-მშენებელთა, ასფალტის დამგებთა, მანქანების ხელოსანთა, მენაგვეთა 99,9 % მამაკაცია! სამაგიეროდ ე.წ გენდერული კვოტირების (ანუ სავალდებულო საკანონმდებლო სქესობრივი დისკრიმინაციის) 25 % ქალი უნდა იყოს. აი ასე პირდაპირ პარლამენტის სკამებზე. ამასაც რომ თავი დავანებოთ საკანონმდებლო დონეზე არსებულ პრივილეგიებს არაფერი ცვლის- ქალთა საპენსიო ასაკი 5 წლით დაბალია, მამაკაცის 5 წლით მეტი, ქალების 90% განქორწინების შემდეგ რჩება ბავშვის(ბავშვების) მეურვე + მამას ეკისრება ალიმენტის გადახდა. ქალს შეუძლია აბორტი გაიკეთოს ბავშვის ბიოლოგიური მამის ნებართვის და თანხმობის გარეშე! ქალები ყოველთვის მსუბუქ და ნაკლებად სტრესულ სამსახურში მუშაობას ამჯობინებენ თორემ არავის აუკრძალავს მათთვის მენაგვედ, ასფალტის დამგებად, მეშახტედ, მემანქანედ ან მშენებლად მუშაობა, მაგრამ რატომღაც 90% კაცების აშენებულ ოფისებში მშვიდად ზიან კომპიუტერთან და 6 საათიანი სამუშაო გრაფიკით წუწუნებენ. ამით არავის ვაყენებ შეურაცხყოფას, მხოლოდ ფაქტები მომყავს მაგალითად. ბოლო პერიოდში შეინიშნება პოზიტიური ცვლილებები ქალთა აქტიურობა ძალოვან უწყებებში პოლიციასა და ჯარში თუმცა აქაც ქალები უფრო ნაკლებს აკეთებენ და უფრო ნაკლები მოეთხოვებათ (ნორმატივების ჩათვლით) რეალურად ჩვენს ქვეყანაში გენდერული თანასწორობა კიდე შორსაა და სახეზე ქალთა პრივილეგირებული მდგომარეობაა. როგორია რიგითი ფემინისტის ერთი დღე? ის იღვიძებს სახლში რომელიც კაცმა დააპროექტა და კაცებმა ააშენეს, იზმორება საწოლზე რომელიც კაცებმა გააკეთეს, დგება, ანთებს შუქს რომელიც კაცმა მოიგონა, შედის საპირფარეშოში ჯდება უნიტაზზე და იცლება ფეკალური მასისგან იმ კანალიზაციაში რომელიც ასევე კაცებმა გამოიყვანეს და დაამონტაჟეს, შემდეგ იცვამს კაცების შეკერილ ბრენდის ტანსაცმელს, იკეთებს მაკიაჟს რომელიც კაცებმა გააკეთეს, ხელში იღებს მობილურ ტელეფონს რომელიც ასევე კაცმა მოიგონა და შექმნა, გადის ქუჩაში და მიაბიჯებს ასფალტზე რომელიც რამდენიმე დღის წინ კაცებმა დააგეს, ჯდება ტრანსპორტში რომელსაც კაცი მართავს, მიდის სამსახურში რომელშიც კაცია უფროსი, გადის შესვენებაზე, რთავს ინტერნეტს რომელიც კაცმა მოიგონა, შედის სოც.ქსელში რომელიც კაცმა შექმნა და წერს სტატუსს "ყველა კაცი ერთნაირია, მეზიზღებით, მალე მოკვდით საზიზღარო კუტუს მატარებლებო!" ეს რა თქმა უნდა ხუმრობა იყო თუმცა ამ ხუმრობით სატირულად დაგანახეთ რეალობა. სამწუხაროდ სამყარო ჯერაც კაცების მხრებზე დგას და ამაში ცუდი არაფერია, ეს იმას არ ნიშნავს რომ ქალი რამით კაცზე ნაკლებია. ქალს შეუძლია ყველაფერი გააკეთოს არაფრით არაა კაცზე ნაკლები (თუ ფიზიკურ სიძლიერეს და დომინანტობისკენ ბუნებრივ სწრაფვას არ ჩავთვლით, რაც რიგ შემთხვევებში პირიქითაც გვხვდება) მენტალურადაც და ყველანაირად ქალს შეუძლია გააკეთოს ის საქმეები და ის ვალდებულებები რასაც კაცი აკეთებს, უბრალოდ მათ ეს არ სურთ, რადგან ბუნებრივად კომფორტი უყვართ, ხოლო ვისაც სურს შეუძლია და აკეთებს. არაა აუცილებელი ხელოვნური ჩარევები კვოტირებები და სხვა დისკრიმინაციული კანონები იმის აღმოსაფხვრელად რაც რეალურად ისედაც არ არსებობს. ახლა კი გავერკვიოთ ტერმინ "ფემიციდში" რა არის ფემიციდი? ვიკიპედიის განმარტებით ესაა "მამაკაცების მიერ ქალების მკვლელობა იმიტომ რომ ისინი ქალები არიან! ანუ ამ სრულ სიგიჟეს და სისულელეს თუ დავუჯერებთ სადღაც არსებობენ ბოროტი კაცები რომლებიც ჩუმად კლავენ ქალებს იმიტომ რომ ქალები არიან. სხვა მიზეზი არ აქვთ. აი დაინახეს ქუჩაში ქალი და *ვერ ვიტან ქალებს, ქალი უნდა მოვკლაო* ფიქრობენ და კლავენ მათ. რა თქმა უნდა მსოფლიო ისტორიაში არიან სერიული მკვლელები რომლებიც თავისზე სუსტს კლავდნენ და ხშირ შემთხვევაში ეს ქალები იყვნენ მაგ. ტედ ბანდი რომელსაც 60 ზე მეტი გოგონა ჰყავდა მოკლული. ასევე ანდრეი ჩიკატილო, როდნი ალკალა, და სხვა მაგრამ ეს სერიული მკვლელები იყვნენ ავადმყოფები, ას კაცში შეიძლება ერთი ავადმყოფი გამოერიოს მაგრამ ეს არ ნიშნავს იმას რომ კაცები ქალებს განსხვავებული სქესის გამო კლავენ, ასევე არსებობდნენ სერიული მკვლელი ქალები მაგალითად ნენი დოსი რომელმაც ოთხი ქმარი მოწამლა, ასევე შვიდი მამაკაცი მოკლა, და რა ქვია ასეთ შემთხვევებს? ფემიციდს არ აქვს ადგილი? ასევე ცნობილია ქალი მანიაკი უნგრეთის გრაფინია ელიზაბეტ ბატორი რომელსაც 600 მდე ქალწულის მკვლელობაში დასდეს ბრალი და საკუთარ კოშკში გამოკეტეს სიცოცხლის ბოლომდე. თუმცა თუ ქალი კლავს ქალს ის არაა ფემიციდი, ან თუ ქალი კლავს კაცებს, ეს არაფერი არაა არც ის შემთხვევა თუ მამაკაცი კლავს მამაკაცს, მაგრამ თუ კაცი მოკლავს ქალს რაიმე მიზეზით (ნებისმიერი მიზეზით მკვლელობა მაინც გაუმართლებელია) ესაა ფემიციდი. ასევე უდიდესი როლი ენიჭება ე.წ. *მედიას* რომელიც თითოეული ქალის მკვლელობას ცალკე საგანგაშოდ აშუქებს და მას მაშინვე *ფემიციდის* იარლიყს აკრავს, ხოლო კაცების მიერ ერთმანეთის მკვლელობებზე დუმს ან ცალყბად აშუქებს, სექსის განურჩევლად მოდით შევთანხმდეთ! მკვლელობა მკვლელობაა და ამორალურია ყველანაირად დანაშაული და მკვლელობის სქესის მიხედვით გარჩევა უბრალოდ არაეთიკური და არასწორია. ახლა კი სტატისტიკა ვნახოთ თუ როგორაა ქალთა მიმართ ძალადობა საქართველოში და მსოფლიოში. 2016 წელს საქართველოში მოკლული იქნა 32 ქალი და 155 კაცი, 2017 წელს 26 ქალი და 211 მამაკაცი, 2018 წელს 11 ქალი და 125 მამაკაცი, 2019 წელს ერთ შემთხვევაში ოჯახური ძალადობისას ქალმა მოკლა ქალი (დამ და) დღეს ჩვენს ქვეყანაში 950.000 ოჯახია, ამათგან ოჯახური ძალადობა 5874 ოჯახში დაფიქსირდა 2018 წელს რაც საერთო მაჩვენებლის 0.6 % ია. ანუ ყოველი 1000 ოჯახიდან 6 ში ფიქსირდება ძალადობა. ეს 0.6 % რა თქმა უნდა საშინელებაა და უნდა ვეცადოთ მის აღმოფხვრას. მოდით ვნახოთ სხვა ქვეყნებში როგორია მსგავსი მაჩვენებელი. მაგ. გერმანიაში სადაც შედარებით ლიბერალური კანონმდებლობა და უკეთესი ფემინისტური კანონებია 2018 წელს 41 მლნ 337 000 ოჯახი, აქედან გამოვრიცხოთ მარტოხელა დედები და გვრჩება 24.044 000 ოჯახი, აქედან 2018 წელს დაფიქსირდა 114.393 ოჯახური ძალადობის ფაქტი. ანუ 24.044.000 ის 0.5 % გამოდის რომ საქართველოსა და გერმანიაში დაახლოებით ერთნაირი მაჩვენებელია. დიდ ბრიტანეთში არის 18.200.000 ოჯახი დაფიქსირებული, 2018 წელს 341.000 შემთხვევა დაფიქსირდა. რაც საერთო მაჩვენებლის 1.87% ია. ანუ ჩვენზე განვითარებულ დიდ ბრიტანეთში სამჯერ მეტია ქალზე ძალადობა ვიდრე საქართველოში. სამწუხაროდ ბუზის სპილოდ წარმოჩენის პრაქტიკა ჩვენს ქვეყანაში აპრობირებული მეთოდია არა მარტო გენდერულ არამედ სხვა სფეროებშიც. და ბოლოს ერთი რეზიუმე ფემინისტები ცდილობენ ქალები კაცების მტრებად აქციონ და გენდერული შუღლი გააღვივონ რაც თავისთავად დამღუპველია კაცობრიობისთვის. ფემინიზმის გარდა დასავლეთში მომრავლდა ანტიფემინისტური მოძრაობა რასაც ფემინური ქალური გოგონები გამოდიან ფემინიზმის წინააღმდეგ. ეს მშვენიერი არსებები აღიარებენ ქალის ბუნებრივ ქალურ მდგომარეობას და არ ემხრობიან მამაკაცებია წინააღმდეგ მიმართულ პროტესტებს. ფემინიზმის რეალური მიზეზი და მიზანი დაკარგულია 21 ე საუკუნეში რადგან ქალებს ისედაც ყველა ის უფლება აქვთ რაც მამაკაცებს და ზოგ შემთხვევებში პრივილეგიებიც აქვთ (სავადებულო ჯარი, დაბალი საპენსიო ასაკი, განქორწინების შემდგომი მეურვეობის უფლება, დეკრეტული შვებულება, აბორტის უფლება ბავშვის მამის ნებართვის გარეშე, ალიმენტი და სხვ) თუმცა მაინც მოითხოვენ იმაზე მეტ უფლებებს რაც უკვე აქვთ და რის იქითაც უკვე არა თანასწორობა არამედ პრივილეგირებულობაა. ფემინისტების საბოლოო მიზანი გამოგენდერებული ტესტოსტერონისგან დაცლილი ფემინური ბიჭუნების გამრავლებაა რომლებსაც თავის ჭკუაზე და ნებაზე ატრიალებენ და რომლებსაც არა ქალის ან სამშობლოს არამედ საკუთარი ტრ*ის დაცვაც არ შეეძლებათ. სწორედ ამიტომ არის ფემინიზმი კაცობრიობის კიბო.

რელიგია ადამიანის სოციალურ ცხოვრებაში ძალზე მნიშვნელოვან როლს თამაშობს. იგი ნაწილობრივ განსაზღვრავს ადამიანის ცნობიერებას და გავლენას ახდენს მის მორარულ შეხედულებებზე. შესაბამისად, ხშირად ექსტრემალურ და კრიზისულ ვითარებაში ეკლესიის გავლენა ძალიან იზრდება (მაგ. პოლიტიკური არასტაბილურობის, კონფლიქტების და სხვ.) ან პირიქით საგრძნობლად მცირდება (მაგ. რელიგიური პირების სკანდალები, სამოქალაქო საზოგადოებისთვის მიუღებელი გადაწყვეტილებების დროს და სხვ.). აღსანიშნავია, რომ ახალი კორონა ვირუსის (covid 19-ის) საქართველოში გავრცელების შემდეგ დღის წესრიგში დადგა რელიგიური ინსტიტუტების როლი შექმნილ მძიმე სიტუაციაში. ვირუსის მოსალოდნელი გავრცელების თავიდან ასარიდებლად მოსახლეობის დიდი ნაწილი ელოდებოდა ეკლესიის მხრიდან ქმედითი ღონისძიებების გატარებას. ასე ვთქვათ, ეკლესია მკაფიო გამოწვევის წინაშე აღმოჩნდა, მას ან მორწმუნეთა ფიზიკურ ჯანმრთელობაზე უნდა ეზრუნა ან დაეცვა რიტუალის სიწმინდე. ამასთან დაკავშირებით გაიმართა სინოდის სხდომა, რომელსაც უნდა ემსჯელა და განეხილა რელიგიური რიტუალების შემდგომი ფუნქციონირების ძირითადი მახასიათებლები, კერძოდ, ზიარებასთან დაკავშირებული საკითხი, მორწმუნეთა ტაძარში თავმოყრის, ხატების ამბორის საკითხი და მისთ. სინოდის გადაწყვეტილების თანახმად, არ შეიცვალა ზიარების არსებული წესი და არ გაიცა რეკომენდაცია მორწმუნეთათვის დარჩენილიყვნენ სახლებში. შესაბამისად, ეკლესიამ რიტუალის სიწმინდის დაცვა ჩვეულებრივად განაგრძო. სინოდის გადაწყვეტილებამ საქართველოს მთავრობა აიძულა უფრო ქმედითი ღონისძიებების გატარებისკენ. მეორე დღეს, როცა უკვე საყოველთაოდ ცნობილი იყო საპატრიარქოს გადაწყვეტილება მთავრობამ საგანგებო მდგომარება გამოაცხადა. ნაწილობრივ შეიზღუდა გადაადგილების თავისუფლება. საინტერესოა ის ფაქტი, რომ საქართველოს მთავრობამ მხოლოდ საპატრიარქოს პოზიციის დაფიქსირების შემდეგ მიიღო ეს გადაწყვეტილება და ამით თითქოს რელიგიური ინსტიტუტების პასუხისმგებლობა საკუთარ თავზე აიღო. შესაძლოა ეს მართლაც იყო ეკლესიის ავტორიტეტის შენარჩუნების მცდელობა, თუმცა ამ გადაწყვეტილებამ ეს ორი ინსტიტუცია ერმანეთს დაპირისპირებული აღმოაჩინა. მოვლენების ამგვარმა განვითარებამ საოგადოებაში აზრთა სხვადასხვაობა გამოიწვია. მოსახლეობის ნაწილი თვლიდა, რომ ეკლესიაში მორწმუნეთა შეკრება საფრთხეს შეუქმნიდა მთლიან საზოგადოებას და მწვავედ აქილიკებდა მათ, ვინც აგრძელებდა ტაძარში სიარულს. მორწმუნეთა ნაწილი კი ხალხს უღმერთობასა და რელიგიის უპატივცემულობაში ადანაშაულებდა. ადამიანები რელიგიურ გრძნობებზე ყოველთვის ემოციურად რეაგირებენ და ასე მოხდა ამ შემთხვევაშიც. საზოგადოებაში არსებული აზრთა სხვადასხვაობა სიტყვიერ შეურაცხყოფაშიც გადაიზარდა. ვფიქრობ, საპატრიარქოს გადაწყვეტილებამ შექმნილ კრიზისულ ვითარებაში უარყოფითი გავლენა იქონია საზოგადოების კონსოლიდაციაზე. საფიქრებელია, რომ ეს მოვლენები მომავალში საგრძობლად იმოქმედებს ეკლესიის პრესტიჟზე და მას მოქალაქეთა სულ უფრო მცირე ნაწილი გამოუცხადებს ნდობას. ეკლესიამ ასევე მიიღო გადაწყვეტილება ქვეყნის კურთხევის თაობაზე. სასულიერო პირები ხატების გადაადგილებით და ნაკურთხი წყლის სხურებით დედაქალაქსა და რეგიონებში ცდილობდნენ დაეცვათ ქვეყანა ინფექციისგან. ამგვარმა მიდგომამ და საქციელმა, ცოტა არ იყოს, ქვეყნის იმიჯიც შელახა. მხედველობაში მაქვს გერმანიის პირველ არხზე გასული რეპორტაჟი, სადაც ნაჩვენები იყო როგორ ებრძოდნენ აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნები (საქართველო, რუსეთი, უკრაინა) კორონა ვირუსს. საქართველოსთან დაკავშირებით ნაჩვენები იყო კადრები ქართველი სასულიერო პირების მიერ ქვეყნის კურთხევისა, მაშინ როცა სხვა ქვეყნებზე საუბრისას ყურადღება გამახვილებული იყო ჯანდაცვის სფეროს თანამშრომლების თავდაუზოგავ შრომაზე. ცხადია, ამ კადრების ჩვენებას ცინიკური ელფერი დაკრავდა. სასულიერო პირების საქციელმა, გარდა უცხოელებისა, საქართველოს მოსახლეობის ნაწილსაც მოჰგვარა ღიმილი. მეორე მხრივ, ქვეყანაში შექმნილ ვითარებას გამოეხმაურნენ კერძო სასულიერო პირები, რომლებმაც მოუწოდეს მორწმუნეებს დარჩენილიყვნენ საკუთარ სახლებში და იქ ელოცათ. სოციალურ ქსელში ხშირად შეხვდებოოდით მამოების პოსტებს: „არაა აუცილებელი ქვის ტაძრებში ლოცვა“. ვფირობ, ეს მოწოდება უფრო შეესაბამებოდა იმ კრიზისულ ვითარებას, რომელსაც ქვეყანა მოეცვა. თუმცა, მედიის მხრიდან, ცხადია, უფრო დიდი ყურადღება ოფიციალურ განცხადებებს ეთმობოდა და საპატრიარქოს განცხადებები საყოველთაო კრიტიკის ქარცეცხლში ვარდებოდა. გარდა აღნიშნულისა, საპატრიარქოს რეკომენდაციით ტაძრებში სოციალური დისტანცირების დასაცავად მოინიშნა ადგილები მრევლის განსათავსებლად. ეს იყო ეკლესიის მხრიდან ის გადაწყვეტილება, რომელმაც საზოგადოებაში არსებული დაძაბულობა დროებით შეანელა. ვითარება კიდევ უფრო დაიძაბა აპრილის თვეში, აღდგომის დღესასწაულის მოახლოებასთან დაკავშირებით. საზოგადოება კვლავ ელოდა მორიგ მნიშვნელოვან გადაწყვეტილების მიღებას ეკლესიისგან. ეკლესია არ ჩქარობდა გადაწყვეტილების მიღებას, ხოლო მთავრობის წარმომადგენლები პირდაპირ აცხადებდნენ, რომ სააღდგომო წირვაზე მრევლის თავმოყრა კომენდნატის საათის დარღვევად ჩაითვლებოდა. შესაბამისად, კომენდანტის საათი შეუძლებელს ხდიდა მრევლის დასწრებას სააღდგომო რიტუალზე ღამის საათებში, როგორც ჩვეულებრივ ეს ადრე ხდებოდა. საპატრიარქოს გადაწყვეტილებით სააღდგომო წირვის ჩატარება და წმინდა ცეცხლის გავრცელება კვირა დღის დილის საათებში განხორციელდა. აქაც ვხედავთ, რომ რელიგიური ინსტიტუცია არც რიტუალის გადადებას აპირებდა და მით უფრო მის არ ჩატარებას არ დაუშვებდა. დასკვნის სახით, აღვნიშნავ რომ კორონა ვირუსი ნამდვილად იქცა ახალ გამოწვევად რელიგიური ინსტიტუტებისთვის. სამოქალაქო პასუხისმგებლობა რეილიგიურ გრძნობებთან აღმოჩნდა დაპირისპირებული. მოქალაქეობრივი თვითშეგნება ყველას სახლში დარჩენისკენ მოუწოდებდა მაშინ, როცა ეკლესია განაგრძობდა ჩვეულ საქმიანობას უჩვეულო ვითარებაში. ვფიქრობ, საპატრიაქოს რეიტინგი შემცირდება, თუმცა ამას შემდგომი სტატისტიკური კვლევა აჩვენებს, და სამთავრობო ინსტიტუტების რეიტიგი გაიზრდება. ამას ხელს უწყობს მედიაც, რომელიც მთავრობის ქმედითუნარიანობას დეტალურად აშუქებს. შექმნილ მძიმე ვითარებაში ეკლესიამ ვერ შეძლო აქტიური როლი ეთამაშა თავისი მრევლის უსაფრთხოების დასაცავად, რამაც იგი მძიმე გამოწვევის წინაშე დააყენა. კრიზისული ვითარების დასრულებისთანავე ეს მოვლენები გადფასდება და ეკლესია საზოგადოების დიდი ნაწილის სანდოობას დაკარგავს. მომზადებულია გიორგი აბალაკის მიერ.#feedcgrant Feedc #პოლიტიკა #რელიგია #პოლიტიკა #ახალიამბები

აფხაზეთის ომი საქართველოს ყველა მოქალაქესათვის ძალიან მტკივნეული თემაა. SOKHUMI DAILY- ამ რუბრიკით შეეცდება გაგაცნოთ თუ რას ფიქრობდნენ, რას გრძნობდნენ და საერთოდ რა გამოიარეს აფხაზეთის ომის ვეტერანებმა. დღეს ჩვენთან ისაუბრა აფხაზეთის ომის ვეტერანმა, ნიაზ ბერიძემ, რომელმაც არაერთი ტრავმა მიიღო ბრძოლის დროს და საკუთარი მეომრების სიკვდილი ნახა ომის ველზე. იგი სოხუმის ცალკეულ 2061 ბატალიონში იბრძოდა. "ომი ომამდე" ასე აფასებენ აფხაზეთის ომამდე არსებულ პერიოდს, როდესაც საფუძველი ეყრებოდა სეპარატისტულ განწყობებსა და განცალკევებას. ამის შესახებ ნიაზ ბერიძე კონკრეტულ ვითარებას იხსენებს. " აფხაზები იძახდნენ, რომ ქართველები არ ვართო და ეგრე იძაბებოდა ნელ-ნელა სიტუაცია. აფხაზებს ჰქონდათ რუსეთის მხარდაჭერა, მათ რუსეთის დახმარებით შთააგონეს ერთმანეთს, რომ დამოუკიდებლები არიან და გაუჩნდათ ამბიცია ჰქონოდათ ცალკეული მიწა, დროშა, გერბი და ა.შ, რაც ფარსია და მოკლებულია ყველანაირ საფუძველს, აცდენილია სიმართლეს. ეს ყველაფერი იყო პროვოკაციული ქმედება. ამ ადამიანებს დღემდე სჯერათ რომ მათ მიერ ჩადენილი დანაშაული სიმართლეს ემსახურებოდა. ეს რუსეთის მხრიდან იმისთვის გაკეთდა, რომ საქართველო გაეყო, ხოლო ამ პროვოკაციას ის ადამიანები აყვნენ, ვისაც საკუთარი არაფერი შეუქმნია და ჩვენი ნაშრომის დაპატრონება სურდა, სამწუხაროდ ასეც მოხდა" უკეთ რომ გაგაცნოთ ნიაზ ბერიძე მისი ცხოვრების ერთ ნაწილზე გესაუბრებით: "სანამ ომი დაიწყებოდა სკოლაში დავდიოდი და ფეხბურთს ვთამაშობდი სოხუმის სპორტსკოლაში. სკოლა 1991 წელს დავამთავრე. მაშინვე სურდათ ჩემი ჯარში წაყვანა მაგრამ ფეხბურთს რომ ვთამაშობდი არ წამყვანეს. შემოთავაზება მქონდა თვეში ორჯერ ან სამჯერ მივსულიყავი და სამხედრო ბილეთი ამეღო , თანაც ფეხბურთი მეთამაშა. მეც დავთანხმდი და თავისუფალ დროს სულ ჯარში ვატარებდი. ორი თვეც არ გასულა რომ ომი დაიწყო. რა თქმა უნდა არც დავფიქრებულვარ ისე ავიღე ავტომატი და წავედი ომში." ჩვენი ომის ვეტერნები იმიტომ არიან გმირები, რომ მცირე დროში მოახერხეს ძალების მობილიზაცია. მათ არ უფიქრიათ იმაზე, რომ შეეძლოთ დაეკარგათ სახლ-კარი, მატერიალური ღირებულება და სიცოცხლე. ამ შემთხვევაში უმთავრესი სამშობლოს დაცვა იყო, რაც ბევრს სიცოცხლის ფასადაც კი დაუჯდა. ახლა კი მოგახსენებთ ჩვენი მეომრის ისტორიას. "1993 წელს, დაახლოებით მარტის თვეში, მივიღე მძიმე ტვინის შერყევა და თვითმფრინავით გადმომიყვანეს თბილისში, ერთი თვე ვმკურნალობდი. ბოლომდე არ მოვრჩენილვარ ისე წამოვედი სოხუმში, ორი კვირა ვიწექი, ხოლო შემდეგ ისევ დავუბრუნდი 2061 ბატალიონს. სექტემბერში კი რუსეთის დახმარებით ომი წავაგეთ. ახლაც ამის გახსენებაზე ვნერვიულობ და ცუდად ვხდები. ძალიან დიდი ტრავმაა ჩემთვის. ჯარში ყველას გვეგონა, რომ ომს არ წავაგებდით, რომ ომს მოვიგებდით, მაგრამ სამწუხაროდ წავაგეთ რუსეთს ჩვენ ომს ვერ მოვუგებდით, აფხაზეთს მხოლოდ რუსეთი კი არა ჩეჩნები და ჩრდილოელი ტომები ეხმარებოდნენ. ჩვენ მხარეს კი მხოლოდ მებრძლი სული და სულისკვეთება იყო. პოზიციების დაცვის დროს ყველანი ვუყურებდით, თუ როგორ გვიკლავდნენ ახლობლებს. ორი დრანდელი ბიჭი, ძმები მოკლეს. იმ დღეს ოჯახში ორი მიცვალებული შევიყვანეთ. მერაბი და რევაზი მაჩაიძეები. შემდეგ მურთაზ გაბისაშვილი მოკლეს, დაიჭრა დათო ძირეკიძე, კოდორში მოკლეს აბესალომ ყურაშვილი, ჩვენს ბატალიონში ძალიან ბევრი ადამიანი დაიხოცა." ყველაზე მწარე რეალობის წინაშე მაშინ აღმოჩნდნენ მეომრები, როდესაც გააცნობიერეს, რომ ბრძოლა დასრულდა, აფხაზეთი წაგვართვეს, ხოლო ახლა მნიშვნელოვანი იყო იმ ახლობლების სამშვიდობოს გამოყვანა, რომელიც ცოცხლები შერჩათ. "1993 წელს, როდესაც სოხუმი დაეცა, მაშინ წავაგეთ ომი. აქვე აღვნიშნავ, რომ პერემირია იყო უდიდესი ტყუილი, ჩვენ ტანკები გაგვაყვანინეს, მხოლოდ იარაღები შეგვრჩა აქა-იქ, რამოდენიმე დღეში, როდესაც თავს დაგვესხნენ ჩვენ აღარ გვყავდა ტანკები, მხოლოდ ზოგიერთს ჰქონდა იარაღი შერჩენილი, მათ კი სრული მობილიზაცია ჰქონდათ. როდესაც გავაცნობიერეთ, რომ ომს ვაგებდით, ყველა იმას ფიქრობდა, რომ საკუთარი და-ძმისთვის, დედ-მამისთვის თუ ახლობლისთვის მიეხედა და სვანეთიდან წამოსულიყო. კოდორიდან გზა დაკეტილი იყო, სოხუმი აღებული იყო, ამიტომ უკან დასაბრუნებლად ჩვენ მხოლოდ სვანეთი დაგვრჩა. ბევრი ადამიანი დაიღუპა, ბევრმა დაღვარა სისხლი სამშობლოს დასაცავად, მჯერა, რომ ეს სისხლი ტყუილად არ დაღვრილა და ჩვენ აფხაზეთს აუცილებლად დავიბრუნებთ."#სოხუმი #აფხაზეთი #ბრძოლა #ომი #პოლიტიკა #აფხაზეთისაქართველოა #sokhumidaily

გევედრებით როგორც თქვენი სულიერი მამა, რწმენითა და მოთმინებით უპასუხეთ ყველა იმ რთულ, მაგრამ აუცილებელ ზომებს, რომელსაც ჩვენი ჯანდაცვის უწყებები და სახელმწიფოები გვთავაზობენ - ამის შესახებ განცხადება, მსოფლიო პატრიარქმა ბართლომეოს პირველმა, Covid-19-თან დაკავშირებით გააკეთა. "ძმანო მღვდელთავარნო და უფლისმიერ საყვარელო შვილებო, ფანარიდან, ქალაქთა დედოფლის გულიდან, დიდი ეკლესიისა და აგია სოფიას ქალაქიდან, ჩვენ გეხმიანებით თითოეულ თქვენთაგანს - ქალებს, კაცებსა და ბავშვებს - უპრეცედენტო მდგომარეობისა და გასაჭირის გამო, რომლის წინაშეც ჩვენ, როგორც ადამიანთა მოდგმა, დაგვაყენა გლობალურმა საფრთხემ, რომელიც გამოწვეულია ახალი კორონავირუსული პანდემიით, სახელწოდებით Covid-19. ასეთ დროს, ეკლესიის ხმას, დედა ეკლესიის ხმას არ შეუძლია იყოს მდუმარებაში. ჩვენი სიტყვები იძენს იმ ფორმებს, რომლებიც საუკუნეების განმავლობაში ვისწავლეთ და გამოიხატება: ლიტურგიასა და სწავლებაში, გამხნევებასა და ნუგეშში. ჩვენ გულწრფელ მადლობას ვუხდით ყველას, ვინც თავგანწირვით იბრძვის, ხშირად საკუთარი თავისა და მათი ოჯახების უგულვებელყოფით, მათ შორის: - სამედიცინო და საექთნო პერსონალს წინა ხაზზე, ჩვენი ტანჯული და-ძმების გვერდით. - მკვლევარებსა და მეცნიერებს, რომლებიც ეძებენ სათანადო მედიკამენტებს და ვაქცინას ამ ვირუსისგან თავის დასაღწევად. - ასევე ყველას, ვინც აქტიურად მუშაობს ამ პანდემიის პრობლემის გადასაწყვეტად. თქვენი ღვაწლი ფასდაუდებელია. ეს არის ძღვენი მთელი საზოგადოებისათვის. ეს არის მსხვერპლი, რომელიც იმსახურებს პატივსა და მადლიერებას. თითოეული ჩვენთაგანი მადლობას გიხდით და ტაშს გიკრავთ, არა მხოლოდ ჩვენი სახლების ფანჯრებიდან, არამედ ყველგან და ნებისმიერ დროს. ჩვენი ფიქრები და ლოცვა თქვენთანაა. ამ ბრძოლაში შესაბამის სახელმწიფოებს, მთავრობებსა და ჯანდაცვის უწყებებს აქვთ უპირველესი პასუხისმგებლობა ამ კრიზისული ვითარების დაგეგმვის, წინააღმდეგობის გაწევისა და გადალახვისა. ჩვენ შეიძლება დავახასიათოთ ისინი, როგორც სარდლები ბრძოლის ველზე უჩინარი, მაგრამ უკვე კარგად ცნობილი მტრის წინააღმდეგ, მტერისა, რომელიც კაცობრიობის წინააღმდეგ იბრძვის. პასუხიმგებლობის ტვირთი, რომელსაც ისინი თავიანთ მხრებზე ატარებენ, აუცილებლობლად მოითხოვს ყველა ჩვენთაგანის თანამშრომლობას. ახლა დროა პირადი და სოციალური პასუხისმგებლბისა. ამიტომ, ჩვენო ძვირფასო შვილებო, გევედრებით როგორც თქვენი სულიერი მამა, რწმენითა და მოთმინებით უპასუხეთ ყველა იმ რთულ, მაგრამ აუცილებელ ზომებს, რომელსაც ჩვენი ჯანდაცვის უწყებები და სახელმწიფოები გვთავაზობენ. ყველაფერი კეთდება ჩვენი დაცვისთვის, ჩვენი საერთო სიკეთისთვის, რათა შეჩერდეს ამ ვირუსის გავრცელება. ამ გასაჭირისგან ჩვენი გათავისუფლება მთლიანად ჩვენს ურთიერთთანამშრომლობაზეა დამოკიდებული. ალბათ ზოგიერთ თქვენგანს მიაჩნია, რომ ეს მკვეთრი ზომები ძირს უთხრის, ან ზიანს აყენებს ჩვენს რწმენას. თუმცა, ის რაც საშიშროების წინაშე დგას არის არა ჩვენი რწმენა, არამედ მორწმუნე, არა ქრისტე, არამედ ჩვენი ქრისტიანები, არა ღმერთ-კაცი, არამედ ადამიანი. ჩვენი რწმენა მტკიცედ არის ფესვგადგმული ჩვენს კულტურაში. ჩვენი რწმენა ცოცხალი რწმენაა და არ არსებობს რაიმე განსაკუთრებული გარემოება, რომელსაც შეუძლია შეზღუდოს ან ჩაახშოს იგი. ის კი, რაც უნდა შეიზღუდოს ამ საგანგებო მდგომარეობაში, არის შეკრებები და დიდი თავყრილობები. მოდით, დავრჩეთ ჩვენს სახლებში. მოდით, ვიყოთ ფრთხილად და დავიცვათ ჩვენს გარშემო მყოფნი. და იქ, ჩვენი სახლებიდან, ჩვენი სულიერი ერთიანობის განმტკიცებით, მოდით, თითოეულმა ჩვენთაგანმა ვილოცოთ მთელი კაცობრიობისთვის. ჩვენ ამ პერიოდს გავივლით უდაბნოში მოგზაურობის მსგავსად, აღთქმულ მიწამდე მისასვლელად, სადაც მეცნიერება, ღმრთის წყალობით, გადალახავს ამ ვირუსს. ჩვენ დარწმუნებულები ვართ, ჩვენი ლოცვების მეშვეობითაც, მეცნიერება ნამდვილად გაიმარჯვებს. ასე რომ, ჩვენთვისვეა კარგი, ვიყოთ ერთსულოვანნი, რადგან ვაგრძელებთ მონანიებისა და სიწმინდის ბრძოლას. ვხედავთ, თუ როგორ განიცდიან ჩვენი მეზობლები ვირუსის შედეგებს, ზოგი მათგანი უკვე დაეცა და წავიდა ჩვენგან. ჩვენი ეკელსია იმედოვნებს და ლოცულობს დაავადებულთა განკურნებაზე, დაღუპულთა სულებზე და დაზარალებული ოჯახების სიმამაცესა და სიმტკიცეზე. ესეც ჩაივლის. ცა გადაიწმინდება და სამართლიანობის მზე აღმოფხვრის ვირუსის სასიკვდილო ეფექტს. მაგრამ ჩვენი ცხოვრება სამუდამოდ შეიცვლება. ეს გამოცდა ჩვენი უკეთესობისაკენ შეცვლის შესაძლებლობაა, სიყვარულისა და სოლიდარობის გამყარების მიმართულებით. უფლისმიერ საყვარელო შვილებო, უფალის კურთხევა, ყოვლადწმინდა ღმრთისმშობლის მეოხებით, გვიძღოდეს ამ მოგზაურობაში, გარდაქმნას ჩვენი ნებაყოფილობითი იზოლაცია ნამდვილ თანაზიარებად და აქციოს ჩვენი ლოცვა და მიზანი მისი მნიშვნელობის დაფასებად, რათა ჩვენ დავუბრუნდეთ იმას, რაც ჭეშმარიტია, რაც ღმრთისთვის საამურია!" სიმამაცე გქონდეთ! დაე უფალი იყოს ჩვენთან! - განაცხადა მან. (თარგმნა დიაკონმა ირაკლი ჯინჯოლავამ)

ადამიანები უხსოვარი დროიდან ხატავდნენ ტექნიკისა და განათლების გარეშე, თუმცა სიტყვათშეთანხმება "თვითნასწავლი მხატვარი" შედარებით ახალია. იმისთვის, რომ ტრადიციული ხერხების ნაცვლად რაიმე ახალი შექმნა, საჭიროა, ჯერ ტრადიციული ხერხები არსებობდეს, რაშიც უპირველესად აკადემიები და სამხატვრო სკოლები იგულისხმება. ამ დაწესებულებების ისტორია 1635 წელს საფრანგეთში იწყება. სწორედ ამ დროიდან გახდა მხატვრობა ინსტიტუციონალიზებული, თუმცა ყოველთვის არსებობდნენ მხატვრები, რომლებიც ფორმალური განათლების გარეშე ქმნიდნენ შედევრებს. 1. ანრი რუსო ფოტო: Wikimedia Commons ფოტო: Wikimedia Commons ფრანგი მხატვარი ანრი რუსო, რომელიც საკუთარი შემოქმედების გამო ხშირად დაცინვის ობიექტიც გამხდარა, მოგვიანებით თვითნასწავლ გენიოსადაც კი აღიარეს. მიუხედავად იმისა, რომ რუსოს საფრანგეთი არასდროს დაუტოვებია, მისი ინსპირაციის მთავარი წყარო ჯუნგლები იყო. რუსოს ნახატებით განსაკუთრებულად პაბლო პიკასო იყო გატაცებული. 2. ვინსენტ ვან გოგი ფოტო: National Gallery of Victoria ყველა დროის ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი მხატვარი ვან გოგი თითქმის ბოლომდე თვითნასწავლი იყო. თავისებური ხასიათის გამო, მას კლასში ჯდომა არასდროს ხიბლავდა და განათლებასაც სახლში იღებდა. მან სულ რაღაც ორი წელი ისწავლა სკოლა-ინტერნატში და 16 წლის ასაკში მუშაობა დაიწყო. 1880 წელს ვან გოგი ცოტა ხნით სწავლობდა ბრიუსელის სამხატვრო აკადემიაში, სანამ ამასაც არ მიანება თავი. ვან გოგი გატაცებით სწავლობდა იაპონურ ხელოვნებასა და მისივე თანამედროვე კოლეგების ნამუშევრებს, მაგრამ მისი ხელწერა სრულიად უნიკალურია. 3. ფრიდა კალო ფოტო: Philadelphia Museum of Art ფოტო: Charles A. Hartman Fine Art ფრიდა კალოს ნიჭი თავდაპირველად მამამისმა შენიშნა და გადაწყვიტა, შვილისთვის ფოტოგრაფია ესწავლებინა. მანვე დაიქირავა საკუთარი მეგობარი, ილუსტრატორი, რომელიც გოგონას პირველი მხატვრული ნაბიჯების გადადგმაში უნდა დახმარებოდა. მოწაფეს ყველაფერი მოსალოდნელზე მარტივად გამოსდიოდა, თუმცა მხატვრობაზე მეტად, მედიცინა აინტერესებდა. ფრიდას ოცნებებზე უარის თქმა მოუწია, როცა 18 წლის ასაკში საშინელ ავარიაში მოყვა, რომელმაც მთელი მისი ცხოვრება შეცვალა. ფრიდას სტილი მრავალი სხვადასხვა ელემენტის შერწყმითაა მიღებული (მექსიკური ნამუშევრები, კათოლიკური მხატვრობა, მოდა), თუმცა ანატომიით მისი გატაცება არსად გამქრალა და ეს ნახატებშიც კარგად ჩანს. 4. ბილ ტრეილორი ფოტო: Horace Perry ბილ ტრეილორის ნიჭი სამყარომ 1939 წელს აღმოაჩინა, როცა ის 85 წლის იყო და მხოლოდ 10 წელიღა ჰქონდა დარჩენილი. ის 1854 წელს მონობაში დაიბადა და ალაბამას ერთ-ერთ პლანტაციაში ცხოვრობდა. მიუხედავად იმისა, რომ სამოქალაქო ომის შემდეგ ბილმა თავისუფლება მოიპოვა, ის წლების განმავლობაში აგრძელებდა ჩვეულ საქმიანობას და 1935 წელს სხვა ფერმაში მხოლოდ იმიტომ გადაინაცვლა, რომ მისი "თეთრი ნაცნობები" დაიხოცნენ, შვილები კი აქეთ-იქით დაიფანტნენ. ტრეილორმა თავი ქუჩაში ამოყო და 1930-იან წლებში დამკრძალავი ბიუროს ტერიტორიაზე ეძინა. იმისთვის, რომ ცოტაოდენი ფული ეშოვა, მან იმ მასალებით დაიწყო ხატვა, რაზეც ხელი მიუწვდებოდა. 1938 წელს მის ნამუშევრებს ახალგაზრდა მხატვარი ჩარლზ შენონი წააწყდა. სწორედ მან უყიდა ბილს საღებავები და მოუწოდა, მეტი ეხატა. ამის შემდეგ კი ტრეილორი ნახატს ნახატზე ქმნიდა. ბილ ტრეილორი პირველი იყო, ვინც ხელოვნებაში აფროამერიკელი მხატვრებისთვის სივრცე გააჩინა და ამის გამო დღემდე არ კარგავს აქტუალურობას. 5. ბებია მოზესი ანა მერი რობერტსონი, იგივე ბებია მოზესი 78 წლის იყო, როცა მისი ხელოვნების შესახებ ყველამ შეიტყო. ჩვეულებრივი დიასახლისი მთელი ცხოვრების განმავლობაში იყო გატაცებული ხელსაქმით, თუმცა ფუნჯებით ხატვაზე ართრიტის გამო გადაერთო. 1939 წელს ნაივურ სტილში შესრულებული ნამუშევრები "თანამედროვე უცნობი ამერიკელი მხატვრების" გამოფენაზე მოხვდა, ერთი წლის შემდეგ კი მას ინდივიდუალური გამოფენა მოუწყვეს. ბებია მოზესმა 1500-ზე მეტი ნამუშევარი დაგვიტოვა და თითოეული მათგანი იდილიურ ცხოვრებას გადმოგვცემს. 6. ჰენრი დარჯერი ჰენრი დარჯერიც ამერიკელი მხატვარია, რომელსაც ხატვა არასდროს უსწავლია, თუმცა ამას ხელი სულაც არ შეუშლია მისთვის, რომ საკუთარი წიგნებისათვის შთამბეჭდავი ილუსტრაციები შეექმნა. ის სიცოცხლის ბოლომდე ჩიკაგოს საავადმყოფოს დამლაგებელი იყო. 7. ტორნტონ დიალი ტორნტონ დიალი 1928 წელს, მონობით გაღარიბებულ ოჯახში დაიბადა. მას 13 წლამდე სკოლაში არ უვლია და ძალიან რცხვენოდა, რომ მეორე კლასში დასვეს. დიალი ხშირად აცდენდა სკოლას, რომ ემუშავა და ზრდასრულ ასაკშიც გულმოდგინედ შრომობდა მანქანების მწარმოებელ ქარხანაში. 1981 წელს მან გადაწყვიტა, ჰობის სახით ეხატა ხოლმე. დიალის ნახევრადაბსტრაქტული ნახატები სიღარიბეზე, რასიზმზე და სექსიზმზე მოგვითხრობს. ხატვა მისთვის საკუთარ თავში ძალის აღმოსაჩენ ინსტრუმენტად იქცა. "ჩემი შემოქმედება არის მტკიცებულება იმისა, რომ მე თავისუფალი ვარ", - თქვა ამერიკელმა მხატვარმა ერთ-ერთ ინტერვიუში.#ხელოვნება #7მხატვარირომელსაცხატვაარასდროსუსწავლია #ხელოვანი #ხატვა #ნახატები Tbilisi

კუკია ერთ-ერთი უძველესი და უდიდესი სასაფლაოა, რომელიც 60 ჰექტარზეა განთავსებული და სხვადასხვა წყაროს ცნობით, 300-400 წლის წინ უნდა იყოს დაარსებული. აქ 1773 წელს, რუსეთ-ოსმალეთისა და 1877 წელს რუსეთ-თურქეთის ომში დაღუპული ჯარისკაცების საფლავებიც არის. ძველად ყომარბაზები იკრიბებოდნენ და ქაურდული საქმეების გარჩევაც ხდებოდა. დუმბაძის გმირის, მურტალოს ცნობილი გამონათქვამიც გახსოვთ ალბათ, – ყველა ჩემი შემწუხებელი კუკიაზე წევსო. სასაფლაოზე ხეტიალის დროს იქაური თანამშრომელი შემომხვდა და ხელით გველის მოძრაობის იმიტაცია გააკეთა, რითაც მიმანიშნა, ნუ ბორიალობ, ქვეწარმავლები არიან ბლომადო. სასაფლაოს საკმაოდ დიდი ტერიტორია არ შემოვიარე, უკან არ გამოვბრუნებულვარ. შესასვლელთან წმინდა ნინოს სახელობის რუსული ეკლესია იყო, რომელიც, ძირითადად, რუსი გენერლების შემოწირულობებით აშენდა. 90-იან წლებში მისი გუმბათი ქართულით შეიცვალა. ახლა იქ მოქმედი­ ქართული ეკლესიაა. სავარაუდოდ კუკიაზეა დაკრძალული ნიკო ფიროსმანი, თუმცა მისი საფლავის ამოცნობა ვერ ხერხდება და აქვეა სტალინის პირველი მეუღლის, ეკატ­ერინეს საფლავიც. მარო დურგლიშვილი სასაფლაოსთან ახლოს ცხოვრობს იმ სახლში, სადაც საუკუნის წინ, სასაფლაოს ეზოში მდგარ ეკლასიაში მოღვაწე მღვდლები ცხოვრობდნენ. ის ახმეტაში, სოფელ ქისტაურში დაიბადა და გაიზარდა, თბილისში კი ბეკურაშვილზე გათხოვდა და მას შემდეგ, თითქმის 50 წელია, კუკიის სასაფლაოზე, საფლავების მომვლელად მუშაობს. „პრაიმტაიმმა“ მასთან მცირე ინტერვიუ ჩაწერა, რადგან თავის თავზე ვრცლად საუბარი ქალბატონმა მარომ არ ისურვა. – სასაფლაოზე მუშაობა ძნელი სულაც არ არის, მიცვალებულების საფლავების მოვლა ძნელი რატომ უნდა იყოს? ამათ სულს ვენაცვალე, ამათ გამაძლებინეს და მიმაღწევინეს 85 წლამდე. ამ სამსახურს რა სჯობია, პირბადე აქ არა გჭირდება და არაფერი. ამათი მოვლით ისე ვწყნარდები, რომ კორონას დროს სახლში არ დავჯექი, მენატრებოდნენ ხოლმე და მოვდიოდი და ვუვლიდი.ძალიან მეცოდებიან ახალგაზრდები და ჩვილი ბავშვები. ვის საფლავსაც ვუვლი, იმ ადამიანების ცხოვრებისა და გარდაცვალების შესახებ არაფერი ვიცი, არ ვინტერესდები. აბა, ხომ ვერ შევეკითხები და საიდან გავიგებ? ქალბატონ მაროსთან ერთად საფლავებს ხანში შესული მამაკაციც უვლის, რომელმაც ფოტოს გადაღების უფლება მოგვცა, მაგრამ ვინაობა არ გაამჟღავნა.– აგერ, შესასვლელში სამამულო ომის გმირია დასაფლავებული, გოგორიშვილი. ადრე მის საფლავზე ტანკი იდგა. მერე იმ ტანკში ძრავი ჩადგეს და წაიყვანეს. როგორც ამბობენ, კიტოვანს წაუყვანია და შესაძლოა, აფხაზეთის ომშიც კი იბრძოდა საფლავზე ძეგლად მდგარი ტანკი. ის ადგილი მოასწორეს, ჯვარი დადგეს და მწვანე მოლი დათესეს. ძველ საფლავებზე თეთრი მარმარილოს ქანდაკებები დგას და ეგ ყველა იტალიიდან არის ჩამოტანილი, რადგან აქ ასეთი ქვა არ იშოვება. მდიდარი ადამიანები იტალიაში უკვეთავდნენ ახლობლების საფლავებისთვის. უამრავი ქანდაკება გაქრა. ზოგი მოიპარეს, ზოგმაც დროს ვერ გაუძლო, მაგრამ უძველესი, თეთრ მარმარილოში გამოკვეთილი ქანდაკებები კიდევ არის შემორჩენილი.ხალხი ამბობს, თითქოს სასაფლაოზე მოჩვენებები დადიანო, მაგრამ სულ ტყუილია, ამდენი წელია, აქ ვმუშაობ და ჯერ მოჩვენება არ შემხვედრია, გარდა აი, იმ კაცისა, ეს საფლავიდან „პერერივზე“ ამოდის ხოლმე და სუფთა ჰაერზე იძინებს. – ხელი ახალგაზრდა მამაკაცისკენ გაიშვირა, რომელიც ეკლესიის წინ მერხზე იწვა და ზედ ყვავილებიც ელაგა. აღმოჩნდა, რომ ეს მამაკაცი ადგილობრივია, რომელიც ძირითადად სასაფლაოზე ცხოვრობს და მესაფლავეები ასე ეხუმრებიან. შესასვლელიდან არც ისე შორს მომცრო ნაგებობაა. ეს 1943 წელს სამამულო ომში დაღუპული დავით ვაშაკიძის საფლავია. როდესაც დედისთვის შვილის დაღუპვის ცნობა მოუტანიათ, მას სახლი გაუყიდია, შვილის ცხედარი ჩამოუსვენებია, კუკიაზე­ დაუკრძალავს და თვითონაც იქ დაუდვია ბინა. კედელზე დაჭრილი, მწოლიარე ჯარისკაცია გამოსახული, რომელსაც ჭრილობიდან სისხლი სდის. დედას საფლავზე სინათლეც გაუყვანია… მიცვალებული მინით დახურულ აკლდამაში იწვა, სადაც კიბეც ჩადიოდა. ყოველ ექვს თვეში ერთხელ დედას ექიმი მოჰყავდა და ცხედარს ხელახლა უკეთებდა ბალზამირებას. იქვე კი ტახტი იდგა, სადაც დედა იძინებდა. ასე გრძელდებოდა წლების განმავლობაში. როდესაც დედაც გარდაიცვალა, შვილის გულზე დამარხეს და საფლავი მიწით ამოავსეს. გარდაცვლილ ქალბატონს ჭირისუფალი არ ჰყოლია. ის სასაფლაოს თანამშრომლებმა გააპატიოსნეს და მიწას მიაბარეს.სხვა სასაფლაოდან აქ გადმოასვენეს ცნობილი მსახიობი ქალი, ნატო გაბუნია, რომელიც 1910 წელს გარდაიცვალა. საბუთში სიკვდილის მიზეზად შავი ჭირი იყო დასახელებული და როდესაც საფლავს ხსნიდნენ, ამბობდნენ, შავი ჭირის გავრცელების საშიშროება გაჩნდებაო, მაგრამ არაფერი მომხდარა. ერთი მესაფლავე გვყავდა, უკრაინელი ალექ­სანდრე პასტუხი, რომელსაც შიშის გრძნობა არ გააჩნია. ხდება ხოლმე, რომ სხვადასხვა მიზეზით ამა თუ იმ საფლავს ხსნიან. ეს გადაალაჯებს კუბოს, მოხვევს მკლავებს­ მიცვალებულს, ჩაიხუტებს და ამოჰყავს. ერთხელ ასეთი შემთხვევა იყო: მიცვალებული მეექვსე­ სართულიდან უნდა ჩამოესვენებინათ, მაგრამ საწყალი, ძალიან მაღალი კაცი ყოფილა, ცარ­იელი კუბო შინ გვერდულად შეუტანიათ, მაგრამ გამოსვენებისასაც ასე ხომ ვერ გამოიტანდნენ? ვერა და ვერ მოახერხეს სადარბაზოში გამოყვანა და დარეკეს ჩვენთან – ეგებ გვიშველოთო. ორი მესაფლავე წავედით, მე და პასტუხი. ბევრი ვიწვალეთ, მაგრამ ვერაფერი გავაწყვეთ. მერე ჭირისუფალს ვთხოვეთ, სახლიდან ყველა გასულიყო. მიცვალებული ამოვასვენეთ და ჯერ ცარიელი კუბო ჩავიტანეთ პირველ სართულზე და სადარბაზოში დავდგით, შემდეგ კი მიცვალებული შუაში ჩავიყენეთ, მისი ერთი ფეხი მე მივიბი ფეხზე, მეორე – პასტუხმა და ასე, „თავისი­ ფეხით“ ჩავიყვანეთ კიბეზე და კუბოში ჩავასვენეთ. მესაფლავემ კიდევ ერთი ამბავი გაიხსენა: თურმე მოასვენეს ასაკოვანი ქალი, ჭირისუფალმა დაიტირა, თითო მუჭა მიწაც მიაყარეს და წასვლა დააპირეს. სწორედ ამ დროს ერთი კაცი მობრუნებულა და ჩუმად­ უთქვამს – მიწა არ მიაყაროთ, სანამ არ დავბრუნდებიო. ჭირისუფალი რომ გააცილა, მობრუნდა და მესაფლავეებს სთხოვა, ამოიღეთ კუბო და მიცვალებულს თავი მეორე მხარეს მოუქციეთო. ქრისტიანული წესით, მიცვალებული აღმოსავლეთს უნდა „უყურებდესო“, – უთქვამთ მესაფლავეებს. – რასაც გეუბნებით, ის გააკეთეთო, დაიჟინა თურმე კაცმა. – ეს ქალი ჩემი სიდედრი იყო და ცხოვრება გამიმწარა, აქედან აღმოსავლეთით ვაზისუბანია, სადაც მე ვცხოვრობ და აქედანაც უნდა მიყუროს? უკუღმა დამარხეთ, ფუნიკულიორს უყუროსო. თავისი მაინც გაიტანა და მიცვალებული უკუღმაა დაამარხვინა. უძველეს საფლავებს შორის გახლავთ ვინმე დიმიტრი ანდროპოვის საფლავი, რომელიც 1905 წელსაა გარდაცვლილი. საფლავის გარშემო რკინის მაღალი მესერია, რომელშიც მიცვალებულის სახელი და გვარია ამოჩუქურთმებული და ასევე წარწერა – я буду с тобой дорогой Митя. როგორც სასაფლაოს თანამშრომლებმა მითხრეს, დედას შვილისთვის გაუკეთებია ეს საფლავი და შემდეგ, როდესაც დედაც გარდაცვლილა, შვილის გვერდით დაუკრძალავთ. კუკიის სასაფლაოზე ერთი საოცარი, უპატრონო საფლავია, რომლის ისტორიაც არავინ იცის. მას „კაკუნი სამოთხის კარზე ჰქვია“ და დიდი ტკივილია გამოსახული. ადამიანს გიჩნდება განცდა, რომ ძალზე დიდი ცოდვების მატარებელი ადამიანია დაკრძალული, რომელიც სამოთხის კარზე უშედეგოდ აკაკუნებს. წლების წინ, როცა ეს საფლავი პირველად ვნახე, წარწერა არც კი ჩანდა, მიწით იყო დაფარული. ახლა საფლავი სახელმწიფო მუზეუმის დაქვემდებარებაშია, როგორც კულტურული ძეგლი. ის გასუფთავებულია და მიცვალებულის სახელი და გვარიც იკითხება – გიორგი მიხეილის ძე მირზაშვილი, რომელიც 1883 წელს დაბადებულა და 1959 წელს, 76 წლისა გარდაცვლილა. წყარო: primetime

ქართველები, რომლებიც ომის დროს აფხაზებმა გადაარჩინეს და პირიქით. მიუხედავად ქართულ-აფხაზური კონფლიქტის დროს დატრიალებული ტრაგედიისა, ორივე მხარეს აქვს ამბები, რომლებიც არა ომსა და სისხლზე, არამედ, პირიქით, ერთმანეთის გატანასა და მეგობრობაზეა. ქართველებიც და აფხაზებიც კონფლიქტის მძიმე დღეებში თავის გადარჩენას ხშირად სწორედ ერთმანეთის მეშვეობით ახერხებდნენ. ადამიანები, რომლებმაც ომი საკუთარ თავზე გამოსცადეს, კონკრეტულ ამბებს იხსენებენ. ყველას ახსოვს 1993 წელს კომანში დატრიალებული ტრაგედია. მოკლეს ქართველი მოძღვარი, მამა ანდრია ყურაშვილი. მოკლეს ასევე აფხაზი იური ანუა, რომელიც ამ ომში ორი დაპირისპირებული მხარის შერიგებას ცდილობდა. იური ანუას ქალიშვილი, მანანა ანუა, იხსენებს, რომ ერთ-ერთი აფხაზი, დაურ ზუხბა, იმდენად შეძრა მამა ანდრიას მკვლელობამ, რომ თავდაპირველად ფიქრობდა მის მკვლელს თავად გასწორებოდა. „გადაწყვიტა, როგორც კი დავასაფლავებდით მამა ანდრიას, გაგიყვანთ ტაძრიდან და მეტს აღარ ვიომებო. არ მინდა ვიომო იქ, სადაც ასეთ ანგელოზებს კლავენო. თვითონ უნდოდა მოეკლა მამა ანდრიას მკვლელი, რაზეც ჩვენ კატეგორიული უარი ვუთხარით“. მანანა ანუა იხსენებს იმ დღეებს, როდესაც კომანში ეშერის ბატალიონი შემოვიდა, რომელიც, ასე ვთქვათ, „სადამსჯელო ფუნქციით“ იყო ცნობილი. ბატალიონის წევრებმა მანანა ანუას ალყა შემოარტყეს და განუცხადეს, მამაშენმა აფხაზებს უღალატა და ამის გამო პასუხი უნდა აგოო. "სისხლი გამეყინა შიშისგან. ვისთვის მიმემართა და ისევ, მამა ანდრია, მიშველე-მეთქი. ჩემს უკან დავით აღმაშენებლის ჭედური ხატი იყო და მას მივეყრდენი. ამ დროს სოხუმიდან კომანის დაბომბვა დაიწყო. ყველანი გაიფანტნენ. მე იმდენად შოკში ვიყავი, შევედი ტაძარში და ამდენ ხატებში პირდაპირ წმინდა გიორგის ხატთან მივედი, ალბათ, იმის გამო, რომ ილორის წმინდა გიორგის ტაძარი ჩვენი გვარის ტაძარია და მთელი ოჯახი იქ ვართ მონათლული. პირდაპირ მივედი, დავემხე და ვყვიროდი: „გიორგი, გიორგი, მეშინია, გიორგი, გადამარჩინე“... და უცებ მესმის: „სად არის ჩემი მეგობარი წმინდა გიორგი?““ ადამიანი, ვინც ეს კითხვა დასვა და ვინც შემდეგ ანუები სამშვიდობოს გაიყვანა, აფხაზი რაფიკ აიბა იყო. მანანა ანუა ამბობს, რომ ის ისე მოიქცა, როგორც ნამდვილი აფხაზები იქცევიან და ამგვარი რაინდობა აფხაზი კაცისთვის ძალიან ბუნებრივია. შემდეგ გაირკვა, რომ რაფიკ აიბა კიდევ ბევრ ქართველს ეხმარებოდა, რადგან ქართველებმა, თავის მხრივ, მისი ძმა გადაარჩინეს სიკვდილს: „სოხუმში მხედრიონი რომ შემოვიდა, რაფიკის ძმა დაჭრეს. ქართველმა მეზობლებმა გონდაკარგული ბიჭი თავიანთ სახლში შემოიტანეს, ტახტზე დაასვენეს და ზეწარი გადააფარეს. მხედრიონელები მათ სახლშიც ეძებდნენ - ალბათ, უნდოდათ ბოლომდე მოეკლათ, ესენი კი როგორც მკვდარს, ისე დასტიროდნენ, ვითომ მათი შვილი იყო. გონზე რომ მოსულიყო და განძრეულიყო ის ბიჭი, ტრაგედია დატრიალდებოდა. ასე გაწირეს ქართველმა მეზობლებმა თავი. მათ არა მარტო გადაარჩინეს ეს ბიჭი, არამედ მოუარეს და რუსეთშიც გააპარეს“. ამ ამბის შემდეგ რაფიკ აიბა გაგრიდან მოყოლებული ყველას ეხმარებოდა, ვინც გასაჭირში იყო ჩავარდნილი. მანანა ანუა ამბობს, რომ მსგავსი შემთხვევები სხვაც ბევრი იყო, ერთხელ კი ასეთი რამეც მოხდა: „ქართველი ბიჭები გადმოვიდნენ აფხაზებთან. ეს ბიჭები ერთად სწავლობდნენ, ერთ მერხთან ისხდნენ, ძალიან დიდი მეგობრები იყვნენ. მოესიყვარულნენ ერთმანეთს, შემდეგ ისევ დაშორდნენ და ბარიკადების სხვადასხვა მხარეს დადგნენ. ალბათ, ყველაზე დიდი ტრაგედიაც ეს არის, რომ შეიძლება საუკეთესო მეგობრის ტყვიას საუკეთესო მეგობრის სიცოცხლე ემსხვერპლა“. ქართველი ბიჭები გადმოვიდნენ აფხაზებთან. ეს ბიჭები ერთად სწავლობდნენ, ერთ მერხთან ისხდნენ, ძალიან დიდი მეგობრები იყვნენ. მოესიყვარულნენ ერთმანეთს, შემდეგ ისევ დაშორდნენ და ბარიკადების სხვადასხვა მხარეს დადგნენ. ალბათ, ყველაზე დიდი ტრაგედიაც ეს არის, რომ შეიძლება საუკეთესო მეგობრის ტყვიას საუკეთესო მეგობრის სიცოცხლე ემსხვერპლა... ფრონტის ხაზის წინა სოფელში, აჩადარაში, ქართველი მებრძოლები პოზიციის დასაკავებლად ადგილს ეძებდნენ. ეს სოფელი ისედაც იბომბებოდა და რომელ სახლშიც არ შევიდნენ, ყველგან უარი უთხრეს. ერთადერთი ვალერი ჯიქია დათანხმდა. ომის ვეტერანი დავით ღვინჯილია იხსენებს, რომ ამ სოფელში ბევრი სომეხი ცხოვრობდა. ახალგაზრდები გახიზნულები იყვნენ, მაგრამ მოხუცები არა და ისინი შიშით სახლებიდან ვერ გამოდიოდნენ, სახიფათო იყო: „დილით ადრე არ იყო ხოლმე. სად არის ვალერა? მოვიდოდა ვალერა ცოტა გვიან. ყავა დავლიოთ-მეთქი. არა, ყავა დალეული მაქვსო. სად დალიე ყავა დილის ექვს საათზე-მეთქი და, თურმე, ამათ ამარაგებდა პურით და კარაქით, კარაქი გვრჩებოდა ხოლმე. მერე სომხებიც მადლობის ნიშნად ყავას ასმევდნენ, მეტი რა ექნებოდათ. თურმე, ეს ყოველდღე დადიოდა იმათ ოჯახებში, ვინც სახლებიდან ვერ გამოდიოდნენ და პური მიჰქონდა, რაც გვქონდა. მათთვის მთავარი იყო ფიზიკურად გადარჩენილიყვნენ, მშივრები არ ყოფილიყვნენ“. ომის კიდევ ერთი ვეტერანი, გენადი გიორბელიძე, თანამებრძოლ ლაშა კოპალიანთან ერთად აჩადარაში, ხიდის თავთან, იდგა. მოულოდნელად მათთან აფხაზი მებრძოლი მივიდა. თურმე აფხაზები თავიანთი მიცვალებულების ტყიდან გამოტანას ცდილობდნენ, მაგრამ მარტოებმა ეს ფიზიკურად ვერ შეძლეს. იძულებულები გახდნენ დახმარება ისევ ქართველებისთვის ეთხოვათ. ესენიც გაჰყვნენ. გენადი გიორბელიძე ამბობს, რომ ციცაბოზე მიცვალებულის ჩამოტანა ერთობლივი ძალებითაც კი გაუჭირდათ. საკაცის ტარებაში ხელი რომ არ შეშლოდა, კოპალიანმა იარაღიც კი მოიხსნა და აფხაზს, გარდაცვლილის ბიძას, მისცა ხელში. „ბიძას დააკავა იარაღი, სხვაგვარად არ ხერხდებოდა. შემდეგ რომ ჩამოვასვენეთ, ბიძამისმა გააჩერა აფხაზები და თქვა სიტყვა, რომელიც მთელი ცხოვრება დამამახსოვრდა: ესო ჩემი ძმისშვილი არისო (ძალიან ახალგაზრდა იყო, სადღაც 21-22 წლის ბიჭი). არასდროს არავის საყვედურად არ ვეტყვი, რომ ჩემი ძმისშვილი დაიღუპა ვინმეს ხელით, ოღონდ ჩვენ შევრიგდეთ და ეს ყოფილიყოს ამ ომის უკანასკნელი მსხვერპლიო“. კიდევ ერთი ამბავი, რომელსაც გენადი გიორბელიძე ჰყვება, „მკვდრეთით აღმდგარ“ გობეჯიშვილს ეხება. 15-16 მარტის შემოტევის შემდეგ ქართველებმა ორი აფხაზი აიყვანეს ტყვედ. ერთი დაჭრილი იყო და შტაბში მკურნალობდნენ. ზოგმა მოითხოვა ტყვეები დაეხვრიტათ, მაგრამ გენადი გიორბელიძემ და დავით ღვინჯილიამ წინაააღმდეგობა გაუწიეს. ეს წინააღმდეგობა ერთი თვე გაგრძელდა. ამასობაში აფხაზური მხარე კონტაქტზე გამოვიდა. შემოთვალეს, ჩვენც გვყავს ქართველი ტყვე და გავცვალოთო. ტყვე ახალგაზრდა ბიჭი იყო, გვარად გობეჯიშვილი, რომელიც ოჯახს უკვე გამოტირებული ჰყავდა: და თქვენ წარმოგიდგენიათ? ორმოცის სუფრა რომ იყო, იმ დღეს მოვიდა გობეჯიშვილი სახლში, თავის ორმოცზე, ცოცხალი და საღსალამათი. ცოლ-შვილი, მშობლები, ნათესავები ყველა იქ იყვნენ. ისე მოხდა ტყვეების გადაცვლა, მათ არ გაუგიათ“. ირმა ოსია, რომელიც აფხაზია, ამბობს, რომ ქართველებმაც და აფხაზებმაც უნდა მოინდომონ და რამდენადაც შეძლებენ, აპატიონ ერთმანეთს ის ტკივილი, რაც ორივე მხარეს ამ კონფლიქტმა მიაყენა. „ჩემი ძმა თავისიანებმა მოკლეს. რა ვქნა, არ ვაპატიო?ომი იყო, არ უნდოდათ, მაგრამ მოკლეს. მე მათ შევუნდე. თუ ყველამ თავისი წილი არ გაიღო, არაფერი გამოვა“. ირმა ოსიამ აფხაზურად თარგმნა გურამ ოდიშარიას ნოველები. ის ამ ნოველებიდან ერთ ამბავს იხსენებს. „ვინც იცის, იცის, რომ არსებობს საუბრის მანერა, რომელიც სოხუმელებს ახასიათებთ და სხვაში არფერში აგერევა. ომია, წვიმს და აფხაზებს სოხუმურ კილოზე ლაპარაკი მოესმათ. უი, რა კარგია, ჩვენი ბიჭები ყოფილან აქო და ბლინდაჟში, სანგარში შევიდნენ. იმათაც მიიწვიეს, თითო ჭიქა დაალევინეს, თან საუბრობდნენ, ვინ რომელი უბნიდანაა, სად ცხოვრობს. ამ დროს კარი გაიღო და შემოვიდნენ თბილისელი ქართველები, რომლებმაც ამ ბიჭებს ქართულად დაუწყეს ლაპარაკი და აფხაზები მიხვდნენ, რომ სოხუმელ ქართველებთან მოხვდნენ“. ამბავი მშვიდობიანად დამთავრდა, სოხუმელმა ქართველებმა სოხუმელი აფხაზები გამოიყვანეს და გაუშვეს. წასვლისას ისიც უთხრეს, როდესაც სამშვიდობოს გავიდოდნენ, რამდენჯერმე გაესროლათ იმის ნიშნად, რომ არაფერი შეემთხვათ. წყარო: რადიო თავისუფლება ავტორი: თეა თოფურია#აფხაზეთი #ქართველები #აფხაზები #სოხუმი #ოკუპაცია#sokhumidaily

რიჩარდ ლუგარის სახელობის საზოგადოებრივი ჯანდაცვის კვლევითი ცენტრი, ამერიკის დაფინანსებთ, 2011 წელს გაიხსნა და სრულ ექსპლუატაციაში 2013 წლის აგვისტოში შევიდა. ლუგარის ცენტრი ქვეყნის ლაბორატორიული ქსელის მესამე დონის დაწესებულებაა, რომელიც წარმოადგენს საქართველოს საზოგადოებრივი ჯანდაცვის სისტემის რეფერალურ ლაბორატორიას. მას შემდეგ, რაც საქართველოში ახალი კორონავირუსი დაფიქსირდა, ლუგარის ლაბორატორია ერთ-ერთ სტრატეგიულ ობიექტად იქცა. ბევრმა პოლიტიკოსმა, მათ შორის საქართველოს მე-3 პრეზიდენტმა განაცხადა, რომ ლუგარის ლაბორატორიის დაარსება სწორედ მის სახელს უკავშირდება. ლაბორატორიის დირექტორი, ამირან გამყრელიძე ამ ფაქტს ასე ეხმაურება: „ზოგიერთი პოლიტიკოსი ახლა ამბობს, რომ რიჩარდ ლუგარი საქართველოში სწორედ მან ჩამოიყვანა, მან ჩაუყარა საფუძველი ამ ლაბორატორიას. მე ძალიან კარგად ვიცი, როგორ ჩამოყალიბდა ეს ლაბორატორია და როდის იყო მიღებული გადაწყვეტილება. 1997 წელს ბილ კლინტონმა და ედუარდ შევარდნაძემ მოაწერეს ხელი დიდ შეთანხმებას ბიოლოგიური და ქიმიური იარაღის კუთხით. 2002 წელს დავით თევზაძემ და მისმა ამერიკელმა კოლეგამ მოაწერეს ხელი ამ პროექტის დაწყებას და ამაში მაშინდელი მთავრობის წევრებმა შეიტანეს საკუთარი წვლილიც. ეს პროექტი 2003 წელს 30 მილიონით დაიწყო და მერე 350 მილიონამდე გაიზარდა დაფინანსება." ლუგარის ლაბორატორიის არსებობა რუსეთს მოსვენებას არ აძლევს, ხოლო როდესაც რუსეთი ვერ ისვენებს, იწყებს სახლემწიფო-იდეოლოგიზირებული აპარატის ამოქმედებას და მწვავე პროპაგანდას, რაც საზოგადოებაში ფაქტების დამახინჯებითა და არასწორი ინტერპრეტციით გამოიხატება. საქართველოში 70 წლის განმავლობაში აღმოჩენილი ყველა ვირუსი თუ სხვა ინფექცია ლუგარის ლაბორატორიაში იმისათვის ინახება, რომ არ გაიფანტოს და არ გახდეს ბიოლოგიური ტერორიზმის იარაღი, თუმცა რუსეთმა ეს ინფორმაცია თავისებური გადაატრიალა, რასაც პაატა იმნაძე ასე ეხმაურება. ​„იმისთვის გვჭირდება ეს კოლექცია, რომ ვიცოდეთ, საქართველოში რა მიკრობებია და თუ გაჩნდება რამე ახალი მიკრობი, შევადაროთ იმას, რაც ჩვენს კოლექციაში არის და ვნახოთ, ეს ჩვენია, ადგილობრივია, თუ ეს შემოტანილია და უნდა გამოვიკვლიოთ, როგორ შემოვიდა - ხელოვნური ხომ არ იყო, თუ ბუნებრივად შემოვიდა. ამის დადგენა დღეს ჩვენ შეგვიძლია“, - რუსულ პრესაში უკვე დიდი ხანია ვრცელდება სტატიები სათაურით "ქართველები ადამიანებზე ცდებს ატარებენ" , "ამერიკის ბიოლოგიური იარაღი", "ბიოლოგიური ტერორიზმი", თუმცა რა ინტერესები დგას ამ ინფორმაციის გავრცელების უკან? რატომ ააგორა ეს პროპაგანდა რუსეთმა და რა მიზნებს ემსახურება? საიდან აქვს ქვეყანას მსგავსი ტიპის ინფორმაციასთან წვდომა? რუსეთმა პროპაგანდის წარმოება საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან დაიწყო. მან საკუთარი "მოშინაურებული პოლიტიკოსები" ალაპარაკა და ამით ჯერ დე-ფაქტო ხელისუფლების მაცხოვრებლებს გაუღვივა შუღლი ქართველების მიმართ, შემდეგ კი ეს შიში ჩვენამდეც მოიტანა. აი მაგალითად, ბიბილოვი აცხადებდა, რომ სამაჩაბლოსა და აფხაზეთში აღმოჩენილია ამერიკული ჯიშის კლოპები, რომლებიც აქამდე არასდროს დაფიქსირებულა რეგიონში, ისინი მუტაციას განიცდიან და სხვადასხვა დაავადებები გადააქვთ. მისივე თქმით, ამერიკელების მიერ ლუგარის ლაბორატორიაში შემოდის სპეციალური კლოპები, შემდეგ კი კონკრეტული ადამიანები მას საზღვარზე ავრცელებენ. საინტერესოა, როგორ აღმოაჩინა ამდენი ინფორმაცია "სამხრეთ ოსეთისა" და "აფხაზეთის" ჯანდაცვის სისტემამ, როდესაც სამკურნალო პალატები და სამედიცინო სტრუქტურა იმდენად მოშლილი აქვთ, რომ ქართულ სოციალურ პაკეტებს იყენებენ. როგორ აღმოაჩინეს ეს კლოპები ? ვინ დგას ამ ინფორმაციის შეკრება-გავრცელების მიღმა? იმის შემდეგ რაც ნოყიერი ნიადაგაი გაჩნდა, ახლა ჯერი რუსეთზე მიდგა. საჭირო იყო თამაშში შემოსულიყვნენ ქვეყნის საჯარო პირები თუ მოხელეები, ასეთად მოგვევლინა რუსული დუმა, რომლის თქმითაც, ამერიკა რუსეთს ბლოკადას უწყობს და ემზადება ბიოლოგიური ტერორიზმისათვის, სწორედ ამიტომ მის საზღვრებთან ახლოს ორი დანიშნულების მქონე ლაბორატორიებს აშენებს. ლუგარის ლაბორატორიის არგუმენტის გასამყარებლად მათ ოკუპირებული ყირიმი მოიშველიეს. დუმა აცხადებს, რომ ყირიმში იატაკქვეშა ლაბორატორიები და უამრავი ბიოლოგიური იარაღი აღმოაჩინეს, თუმცა კონკრეტულად რა ლაბორატორიაზეა საუბარი ან რა იარაღზე, ამის შესახებ არაფერი თქმულა. პროპაგანდა ამჯერად ქართველი ხალხის დაშინებაში გადაიზარდა. რუსეთის მიერ გავრცელებული ინფორმაციის თანახმად, 2015 წელს საქართველოში ერთ დღეში 30 ადამიანი გარდაიცვალა ც-ჰეპატიტით. ამავე ინფორმაციის თანახმად მათ აშშ-ის ყოფილი სენატორის რამსფელდის წამლით კურნავდნენ, რომელსაც რეალურად სულ სხვა დანიშნულება ჰქონდა. 30-ვე პირის გარდაცვალების რეალური მიზეზი უცნობია. ისმის კითხვა, საიდან აქვს მოსკოვს მსგავსი ინფორმაცია? ვინ არის წყარო და რამდენად ვალიდურია? რუსულ პრესაში, მსგავსი ნეგატიური ინფორმაციის დასადასტურებლად ხშირად იყენებენ საქართველოს ყოფილი თავდაცვის მინისტრის, იგორ გიორგაძის ციტატებსა და ფრაზებს. როგორც ჩანს, სწორედ ის აწვდის მოსკოვს მსგავს დეზინფორმაციას. შეგახსენებთ, რომ იგორ გიორგაძე არის პირი, რომელიც არაერთი დანაშაულის გამო საქართველოდან იდევნება, მას 1995 წელს ედუარდ შევარდნაძის წინააღმდეგ ტერაქტის მოწყობა და ასევე გია ჭანტურიას მკვლელობა ბრალდება. რამდენად სანდო შეიძლება იყოს მისი წყარო და რაში სჭირდება მას ამ დეზინფორმაციის გავრცელება? ფაქტია, რომ რუსეთს არ მოსწონს საქართველოს დამოუკიდებლობა და ქვეყანაზე სრული დომინაცია სურს, ხოლო როდესაც ამას ვერ იღებს იგი ჩვეულებრივი ხელწერით, პროპაგანდით და ბორდერიზაციით მოქმედებს. შეგახსენებთ, რომ რამოდენიმე დღის წინ, მაშინ როდესაც ლუგარის ლაბორატორიამ ქვეყანას დაანახა თავისი რეალური საჭიროება, რუსეთმა დემონსტრაციულად გადსმოწია საზღვარი და საოკუპაციო ხაზი კიდევ უფრო გააფართოვა.

საქართველოში საგანგებო მდგომარეობა და კომენდანტის საათი გაუქმდა . საქართველოს პრემიერ-მინისტრის ხელმძღვანელობით მოქმედი უწყებათაშორისი საკოორდინაციო საბჭოს გადაწყვეტილებით, დღეიდან, 23 მაისიდან გაუქმდა საგანგებო მდგომარეობა და შესაბამისად, ე.წ. კომენდანტის საათიც. ქვეყანაში მოიხსნა გარკვეული ტიპის შეზღუდვები და ამასთანავე, ეპიდემიოლოგიური ვითარების შესაბამისად, რჩება რამდენიმე რეგულაცია. „საქართველოს პარლამენტმა მიიღო „საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ“ კანონში ცვლილებები, რომლის შესაბამისადაც, დარეგულირდება მთავრობის დადგენილებით ყველა ის შეზღუდვა, რომელიც იმოქმედებს საქართველოში 15 ივლისამდე“, – აცხადებს პრემიერ-მინისტრის მრჩეველი ირაკლი ჩიქოვანი. დღეიდან, 23 მაისიდან დახურულ საჯარო სივრცეებში სავალდებულოა პირბადეების ტარება, მათ შორის ვაჭრობის ობიექტებში. ასევე, კვლავ სავალდებულოა სოციალური დისტანციის დაცვა. კარანტინი გაუქმებულია ბოლნისის მუნიციპალიტეტში და საკარანტინო ზონებად რჩება მხოლოდ სოფელი მუშევანი და სოფელი გეტა, სადაც ამ ეტაპზე მიმდინარეობს აქტიური პრევენციული ეპიდემიოლოგიური ღონისძიებები. ასევე, საკარანტინო ზონად რჩება თეთრიწყაროს მუნიციპალიტეტი. გაუქმდა სამკაციანი შეზღუდვა ავტომობილებში და დარჩა მხოლოდ ტაქსის მომსახურების შემთხვევაში. აგრეთვე, ტაქსის მძღოლები ვალდებული არიან, გამოიყენონ პირბადე. გაუქმდა შეზღუდვა სახლიდან გასვლის შესახებ 70 წლისა და მეტი ასაკის ადამიანებისთვის, მაგრამ, ვინაიდან ისინი არიან მაღალი რისკის კატეგორიის ჯგუფში, მთავრობა მათ მიმართავს რეკომენდაციით, უკიდურესი აუცილებლობის გარდა, არ გავიდნენ ქუჩაში და დარჩნენ სახლში. საგანგებო მდგომარეობასთან ერთად მოიხსნა შეზღუდვა „შეკრებებისა და მანიფესტაციების შესახებ“ კანონით გათვალისწინებულ შეკრებასა და მანიფესტაციაზე. ქვეყანაში შეზღუდული რჩება სამედიცინო პროდუქციის ექსპორტი, კონკრეტულად, საუბარია იმ პროდუქციაზეა, რომელიც აუცილებელია კორონავირუსთან ბრძოლისთვის. გარდა ამისა, 23 მაისის შემდეგაც კვლავ ძალაშია შემდეგი შეზღუდვები: რესტორანში, ბარში თუ კაფეში მომხმარებლის ადგილზე კვების მომსახურება; ასევე, ამ ეტაპზე სასტუმროების ფუნქციონირება არის შეზღუდული, გარდა საკარანტინო ზონებისა. ტანსაცმლითა და ფეხსაცმლით ვაჭრობა – გარდა ონლაინ ვაჭრობისა; ასევე, შეზღუდული რჩება ე. წ. მოლების და ბაზრობების მუშაობა (გარდა იმ აგრარული ბაზრებისა, რომლებიც უკვე ფუნქციონირებენ); ასევე, სპორტული და კულტურული ობიექტების მუშაობა და ასეთი ღონისძიებების ჩატარება. აზარტული და მომგებიანი თამაშების მომსახურება, გარდა ელექტრონული ფორმისა. ასევე, ზოგიერთი სახელმწიფო სერვისი კვლავ განხორციელდება დისტანციურად. ძალაში რჩება 10-ზე მეტი ფიზიკური პირის ისეთი თავშეყრის შეზღუდვა, რომელიც დაკავშირებულია საზოგადოებაში დამკვიდრებულ სოციალურ ღონისძიებებთან, როგორიცაა – ქორწილი, დაბადების დღე, ქელეხი და ა.შ. ყველა ის ბიზნესსუბიექტი, რომელიც საქმიანობას აგრძელებს, ვალდებულია, დაიცვას ის მოთხოვნები, რომლებიც წარმოდგენილია ჯანდაცვის სამინისტროს მიერ, ხოლო სურსათის წარმოებისას სავალდებულოა – სურსათის უვნებლობის სამსახურის მიერ გაცემული რეკომენდაციების შესრულება. შეზღუდვები შენარჩუნდება ასევე საზოგადოებრივ ტრანსპორტზე, მათ შორის, საზოგადოებრივი ტრანსპორტით საქალაქთაშორისო გადაადგილებაზე. ირაკლი ჩიქოვანი აცხადებს, რომ ყველა აღნიშნული შეზღუდვის ეტაპობრივ მოხსნასთან დაკავშირებით, იმსჯელებს უწყებათაშორისი საკოორდინაციო საბჭო და გადაწყვეტილებებს მიიღებს ეპიდემიოლოგიური ვითარებიდან გამომდინარე. „სრული დატვირთვით გააგრძელებს მუშაობას უწყებათაშორისი საკოორდინაციო საბჭო, მის ქვეშ არსებული ოპერაციული შტაბები და ერთიანი სამთავრობო ცხელი ხაზი 144“, – აღნიშნავს ირაკლი ჩიქოვანი. 15 ივნისიდან მოიხსნება ყველა შეზღუდვა შიდა ტურიზმისათვის, ხოლო პირველი ივლისიდან, საქართველო მზად იქნება, მიიღოს საერთაშორისო ტურისტებიც, შესაბამისი პროტოკოლების დაცვით. „მაშინ, როდესაც უქმდება სამართლებრივი შეზღუდვები და იხსნება შეზღუდვების ფართო სპექტრი, ყველაზე მნიშვნელოვანია, თითოეულმა მოქალაქემ გამოიჩინოს მაღალი სამოქალაქო პასუხისმგებლობა და დავიცვათ არსებული რეკომენდაციები. აღნიშნული რეკომენდაციების მკაცრი დაცვა მოგვცემს საშუალებას, რაც შეიძლება სწრაფად დავუბრუნოთ ჩვენი ქვეყნის ეკონომიკას განვითარების მაღალი დონე და რაც შეიძლება სწრაფად სწრაფად დავუბრუნდეთ ცხოვრების ნორმალურ რიტმს“, – მიმართა ირაკლი ჩიქოვანმა მოქალაქეებს.