ვისღა შეუძლია წარმოთქვას ფრაზა „ვირუსულად გავრცელდა“ ისე, რომ შიშმა არ აიტანოს? ვისღა შეუძლია შეხედოს საგნებს – კარის სახელურს, მუყაოს ყუთს, ბოსტნეულის ტომარას – ისე, რომ არ წარმოიდგინოს მათზე შემოჯარული უხილავი, უკვდავი, უსიცოცხლო, ჯამისებრი საწოვარებით დაწინწკლული ბურთულები, რომლებიც ჩვენს ფილტვებზე მიმაგრებას ელიან? ნამდვილი შიშის გარეშე ვისღა შეუძლია იფიქროს უცხო ადამიანის კოცნაზე, ავტობუსში ასვლაზე ან ბავშვის სკოლაში გაშვებაზე? ვისღა შეუძლია რისკების გამოთვლის გარეშე იფიქროს ყოველდღიურ სიამოვნებაზე? რომელი ჩვენგანი არ არის ცრუ ეპიდემიოლოგი, ვიროლოგი, სტატისტიკოსი და წინასწარმეტყველი? რომელი მეცნიერი ან ექიმი არ ლოცულობს ფარულად სასწაულისთვის? რომელი მღვდელი არ ემორჩილება – ფარულად მაინც – მეცნიერებას? და თუნდაც ვირუსის გავრცელების ფონზე, ვინ არ ააღელვა დიდ ქალაქებში ჩიტების ჭიკჭიკის გაძლიერებულმა ხმამ, გადასასვლელებზე ფარშევანგების ცეკვამ და დადუმებულმა ზეცამ? მსოფლიოში ინფიცირებულთა რაოდენობამ მილიონს გადააჭარბა. დაღუპულია 50 ათასზე მეტი ადამიანი. შესაძლოა ასობით ათასი ან უფრო მეტი კიდევ დაინფიცირდეს. ვირუსი თავისუფლად გადაადგილდა სავაჭრო გზებთან და საერთაშორისო კაპიტალთან ერთად, და მისმა თანმხლებმა საშინელმა ავადმყოფობამ ადამიანები თავიანთ ქვეყნებში, ქალაქებსა და სახლებში გამოკეტა. თუმცა კაპიტალის მოძრაობისგან განსხვავებით, ეს ვირუსი გავრცელებისკენ ისწრაფვის და არა მოგებისკენ. მან გაუაზრებლად, გარკვეული დოზით დინებას მიმართულება შეუცვალა. მასხრად აიგდო საიმიგრაციო კონტროლი, ბიომეტრია, ციფრული კონტროლი და სხვა ნებისმიერი სახის მონაცემთა ანალიზი. ჯერჯერობით ყველაზე მეტად გავრცელდა მსოფლიოს ყველაზე მდიდარ, ძლიერ ქვეყნებში, მწყობრიდან გამოიყვანა კაპიტალიზმის ძრავა. შესაძლოა, დროებით, მაგრამ საკმაო დროით იმისთვის, რომ მისი ნაწილები შევისწავლოთ, რათა შევაფასოთ და გადავწყვიტოთ, მისი შეკეთება გვირჩევნია, თუ უკეთესი ძრავის ძიება. სამთავრობო პირები, რომლებიც პანდემიის მართვას ხელმძღვანელობენ, გატაცებით საუბრობენ ომზე. ისინი „ომს“ როგორც მეტაფორას კი არა, პირდაპირი გაგებით იყენებენ. და ეს მართლაც რომ ომი იყოს, ვინ მოემზადებოდა აშშ-ზე უკეთ? წინა ხაზის მებრძოლებს ნიღბებისა და ხელთათმანების ნაცვლად – იარაღები, „ჭკვიანი ბომბები“, ბუნკერის ასაფეთქებლები, წყალქვეშა ნავები, რეაქტიული გამანადგურებლები და ატომური ბომბები რომ სჭირდებოდეთ, იქნებოდა კი მათი დეფიციტი? ღამღამობით ნახევარი მსოფლიოს დაშორებით, ზოგიერთი ჩვენგანი ნიუ-იორკის გუბერნატორს გაუგებარი აღტაცებით უყურებს. თვალს ვადევნებთ სტატისტიკას და ვისმენთ ამბებს ამერიკის გადატვირთულ საავადმყოფოებზე, დაბალანაზღაურებად, მუშაობით გადამწვარ ექთნებზე, რომლებსაც ნიღბების ნაგვის ჩანთებისგან და ძველი საწვიმრებისგან დამზადება უწევთ, რომლებიც ყველაფერს რისკავენ ავადმყოფის დასახმარებლად. ვისმენთ ამბებს, როგორ ეცილებიან შტატები ერთმანეთს ვაჭრობაში სასუნთქი აპარატების მისაღებად; ვისმენთ ექიმების დილემის შესახებ, რომლებსაც უწევთ არჩევანი გააკეთონ, ვინ მიიღებს სასუნთქ აპარატს და ვის გაწირავენ სასიკვდილოდ. ჩვენ კი ჩვენთვის ვფიქრობთ, „ღმერთო ჩემო! ეს ამერიკაა!“ ტრაგედია არის უეცარი, ნამდვილი, მასშტაბური და ის ჩვენს თვალწინ იშლება. თუმცა ეს არ არის ახალი. ეს იმ მატარებლის მარცხია, წლების განმავლობაში რომ გზიდან ვარდებოდა. ვის აღარ ახსოვს ვიდეოები „გადაგდებულ პაციენტებზე“ – იმ ავადმყოფებზე, რომლებსაც ჯერ კიდევ საავადმყოფოს პერანგი ეცვათ, საჯდომი მოშიშვლებოდათ და რომლებსაც მალულად იშორებდნენ ქუჩის კუთხეში? საავადმყოფოების კარი ძალიან ხშირად დახურულა ამერიკის უიღბლო მოქალაქეებისთვის, მიუხედავად იმისა, რამდენად სერიოზული იყო მათი ავადმყოფობა ან როგორ იტანჯებოდნენ. ახლა მაინც აღარ ხდება ასე – რადგან ახლა, ვირუსის ხანაში ღარიბი ადამიანის ავადმყოფობამ შეიძლება მდიდრის ჯანმრთელობას ავნოს. და ახლა, ამ პერიოდშიც კი ბერნი სანდერსს, სენატორს, რომელიც საყოველთაო ჯანდაცვის ხისტ კამპანიას ეწეოდა, თავისსავე პარტიაშიც კი თეთრი სახლისთვის შეუფერებლად მიიჩნევენ. ჩემს ქვეყანაზე რაღა ვთქვა, ჩემს მდიდარ-ღარიბ ქვეყანაზე, ინდოეთზე – სადღაც ფეოდალიზმსა და რელიგიურ ფუნდამენტალიზმს, კასტურობასა და კაპიტალიზმს შორის გაჭედილზე, რომელსაც რადიკალი მემარჯვენე ინდუსი ნაციონალისტები მართავენ. დეკემბერში, სანამ ჩინეთი ვირუსს უჰანში ებრძოდა, ინდოეთის მთავრობას ასობით ათასი მოქალაქის საპროტესტო გამოსვლასთან უწევდა გამკლავება. მოქალაქეები მუსლიმთა წინააღმდეგ მიღებულ დისკრიმინაციულ კანონს აპროტესტებდნენ. COVID-19-ის პირველი შემთხვევა ინდოეთში 30 იანვარს დადასტურდა, დელი მხოლოდ რამდენიმე დღის შემდეგ დატოვა რესპუბლიკის დღის აღსანიშნავი აღლუმის საპატიო სტუმარმა, ამაზონის ტყის მშთანთქმელმა და COVID-ის უარმყოფელმა ჯაირ ბოლსონარომ [ბრაზილიის პრეზიდენტი]. თუმცა თებერვალში უამრავი საქმე იყო საიმისოდ, რომ მმართველი პარტიის დღის წესრიგში ვირუსის საკითხი დაეყენებინათ. თვის ბოლოს პრეზიდენტ დონალდ ტრამპის ვიზიტი იყო დაგეგმილი. ის მიიტყუეს იმ დაპირებით, რომ გუჯარათის შტატის სპორტულ მოედანზე მილიონიან აუდიტორიას დაახვედრებდნენ. ამ ყველაფერმა ბევრი დრო და ფული წაიღო. შემდეგ იყო დელის საკანონმდებლო ასამბლეის არჩევნები, რომელშიც პარტია ბჰარატია ჯანატა („ხალხის პარტია“) დამარცხებისთვის იყო განწირული, ძალისხმევის გაორმაგების მიუხედავად – მავნე, ყველაფრის მკადრებელი ინდუსნაციონალისტური კამპანიით. ეს კამპანია ფიზიკური ძალადობისა და „მოღალატეების“ ამოხოცვის მუქარით იყო გაჯერებული. ისინი მაინც დამარცხდნენ [ბჰარატია ჯანატა მეორე ადგილზე გავიდა]. ამიტომ ამ დამცირებაში ბრალდებული მუსლიმები უნდა დაესაჯათ. შეიარაღებული ინდუსი ვიჯილანტების ბრბომ დელიში, მუშათა კლასის დასახლებაში მცხოვრებ მუსლიმებს შეუტია. მათ პოლიციაც უმაგრებდა ზურგს. გადაწვეს სახლები, მაღაზიები, მეჩეთები და სკოლები. საპასუხოდ იმ მუსლიმებმაც შეუტიეს, რომლებიც ამბის ასეთ განვითარებას ელოდნენ. დაიღუპა 50-ზე მეტი ადამიანი. ათასობით ადამიანი ადგილობრივ სასაფლაოებზე მდებარე დევნილთა ბანაკებში გადასახლდა. ჯერ კიდევ დასახიჩრებული გვამებისგან ბინძურ, მყრალ საკანალიზაციო ქსელს ასუფთავებდნენ, როდესაც მთავრობის წევრებმა პირველი შეხვედრა გამართეს COVID-ის შესახებ და ინდოელთა უმეტესობამ პირველად გაიგო „ხელის სანიტაიზერის“ შესახებ. მარტის თვეც დატვირთული იყო. პირველი ორი კვირა დაეთმო ცენტრალურ შტატში, მადჰია-პრადეშში მთავრობის კონგრესს და „ხალხის პარტიის“ მთავრობის დანიშვნას. 11 მარტს ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციამ COVID-19 პანდემიად გამოაცხადა. ორი დღის შემდეგ, 13 მარტს ჯანდაცვის მინისტრმა კი განაცხადა, რომ კორონა „ჯანმრთელობისთვის არ არის საგანგაშო“. საბოლოოდ, 19 მარტს ინდოეთის პრემიერ-მინისტრმა ერს მიმართა. ბევრი არ უვარჯიშია. მან უბრალოდ საფრანგეთისა და იტალიის სტრატეგიები მიითვისა. გაგვაფრთხილა „სოციალური დისტანცირების“ საჭიროებაზე (ეს მარტივი გასაგებია საზოგადოებისთვის, რომელიც ასე ღრმად არის ჩაფლული კასტურ წყობაში) და 22 მარტიდან კომენდანტის საათი გამოაცხადა. არაფერი უთქვამს იმაზე, თუ რის გაკეთებას აპირებდა მთავრობა კრიზისის დროს, თუმცა ხალხს სთხოვა, გამოსულიყვნენ აივნებზე და ჯანდაცვის მუშაკებთან მისასალმებლად ქვაბებსა და ტაფებზე დაეკრათ. პრემიერ-მინისტრს იმ დრომდე არც კი ეხსენებინა, ინდოეთი რომ კვლავ ეწეოდა დამცავი და სასუნთქი აღჭუღვილობების ექსპორტს. ნაცვლად იმისა, რომ ეს აღჭურვილობა საავადმყოფოებისა და სამედიცინო პერსონალისთვის შემოენახათ. გასაკვირი არც იყო, ნარენდა მოდის [პრემიერ-მინისტრის] წინადადებას დიდი ენთუზიაზმით რომ შეხვდნენ. ურტყამდნენ ქვაბებს, ცეკვავდნენ და აწყობდნენ პროცესიებს. მთლად სოციალური დისტანცირებაც არ გამოვიდა. მომდევნო დღეებში კი კაცი წმინდა ძროხის ნაკელის გროვაში ჩახტა, ხოლო „ხალხის პარტიის“ მხარდამჭერებმა ძროხის შარდის სმის წვეულებები გამართეს. ობიექტურობისთვის ისიც უნდა ითქვას, რომ ბევრმა მუსლიმურმა ორგანიზაციამ გამოაცხადა, რომ ყოვლისშემძლე [ღმერთი] იყო პასუხი ვირუსისთვის და მორწმუნეებს მეჩეთებში შეკრებისკენ მოუწოდა. 24 მარტს, საღამოს 8 საათზე მოდი ტელეკრანზე ისევ გამოჩნდა და გამოაცხადა, რომ შუაღამის შემდეგ მთელი ინდოეთი მკაცრი თვითიზოლაციის რეჟიმზე გადაერთვებოდა. მისივე თქმით, იზღუდებოდა კერძო და საზოგადოებრივი ტრანსპორტის გადაადგილება. ისიც დასძინა, რომ ამ გადაწყვეტილებას იღებდა არა როგორც პრემიერ-მინისტრი, არამედ როგორც ჩვენი ოჯახის უხუცესი. ვის შეუძლია გადაწყვიტოს, რომ 1.38-მილიარდიანი სრულიად მოუმზადებელი მოსახლეობა თვითიზოლაზიაში გადავიდეს? თან ისე, რომ ამის შესახებ 4 საათით ადრე ატყობინებ. მან ეს მთავრობასთან შეუთანხმებლად გადაწყვიტა, მთავრობას კი ამ გადაწყვეტილების საზიანო შედეგებთან გამკლავება მოუწევს. ინდოეთის პრემიერ-მინისტრი მოქალაქეებს მოიაზრებს მტრულ ძალად, რომელსაც თავს მოულოდნელად უნდა დაესხა და არასდროს ენდო – მისი მეთოდები სწორედ ასეთ შთაბეჭდილებას ტოვებს. და ვიყავით თვითიზოლაციაში. ჯანდაცვის ბევრი სპეციალისტი და ეპიდემიოლოგი ამ ნაბიჯს მიესალმა. შეიძლება, ისინი თეორიულად მართლები არიან. თუმცა, ცხადია, არცერთ მათგანს არ შეუძლია მხარი დაუჭიროს დამღუპველ რამეს – გეგმის არქონას. ან მზაობას, ანუ მსოფლიოს ყველაზე დიდ, სადამსჯელო იზოლაციას, რომელიც ბოლოს დასახული მიზნების სრულიად საპირისპირო მოვლენად იქცა. კაცმა, რომელსაც სეირის ყურება უყვარს, თვითონვე შექმნა ყველა სეირის სეირი. სანამ შეშფოთებული მსოფლიო აკვირდებოდა, ინდოეთმა ყველა თავისი სირცხვილი გამოააშკარავა – სისასტიკე, სტრუქტურულობა, სოციალური და ეკონომიკური უთანასწორობა, გაუხეშებული ინდიფერენტულობა ტანჯვის მიმართ. იზოლაციამ იმ ქიმიური ექსპერიმენტივით იმუშავა, დამალულ ნივთიერებებს რომ ამჟღავნებს. მაღაზიების, რესტორნებისა და სამშენებლო ინდუსტრიის დახურვასთან ერთად, მდიდარი და საშუალო კლასი გალავანშემორტყმულ დასახლებებში გამოიკეტა. ჩვენმა ქალაქებმა და მეგაქალაქებმა კი მუშათა კლასის თავიდან მოცილება დაიწყო. მიგრანტ მუშებს წანაზარდებივით იშორებდნენ. ბევრი მათგანი დამსაქმებელმა ან მიწათმფლობელმა გაიყვანა ქალაქიდან. ხოლო რადგანაც საზოგადოებრივი ტრანსპორტი არსად ჩანდა, საკუთარ სოფლებამდე ფეხით მსვლელობა დაიწყო მილიონობით ღატაკმა, მშიერმა, მწყურვალმა, ახალგაზრდამ და მოხუცმა, კაცმა, ქალმა, ბავშვმა, სნეულმა, შეზღუდული შესაძლებლობის მქონემ, მათ, ვისაც წასასვლელი აღარსად ჰქონდა. ისინი დღეების განმავლობაში მიაბიჯებდნენ ასობით კილომეტრით დაშორებულ ბადაუნისკენ, აგრასკენ, აზამგარჰისკენ, ალიგარჰისკენ, ლუქნავისკენ, გორაკჰპურისკენ. ზოგიერთი მათგანი გზაში დაიღუპა. მათ იცოდნენ, რომ შინ ბრუნდებოდნენ, რათა შიმშილი დაეოკებინათ. ალბათ ისიც იცოდნენ, რომ შეიძლებოდა ვირუსის გადამტანი ყოფილიყვნენ და ოჯახის წევრებისთვის, მშობლებისა და ბებია-ბაბუებისთვის გადაედოთ. თუმცა მათ საშინლად სჭირდებოდათ სიახლოვის ნამცეცი, საკვებივით სჭირდებოდათ – თუ სიყვარულივით არა – თავშესაფარი და ღირსების გრძნობა. სანამ მიდიოდნენ, ზოგიერთს კომენდანტის საათის წესების დარღვევის გამო სასტიკად უსწორდებოდა და ამცირებდა პოლიცია. ბიჭებს ქუჩაში ხტუნვასა და ბუქნების გაკეთებას აიძულებდნენ. ქალაქ ბარელისთან კი ადამიანები შეაჯგუფეს და ქიმიური სპრეი გადაასხეს. რამდენიმე დღის შემდეგ მთავრობამ ვირუსის გავრცელების შიშით შტატების შესასვლელები ქვეითებისთვისაც ჩაკეტა. ადამიანები, რომლებიც დღეების განმავლობაში სახლებისკენ მიიწევდნენ, შეაჩერეს და აიძულეს ქალაქების იმ ბანაკებში დაბრუნებულიყვნენ, საიდანაც ასევე იძულებით წამოვიდნენ. ხანდაზმულებს 1947 წლის გადასახლების მოგონებები გაუცოცხლდათ, როდესაც ინდოეთი გაიხლიჩა და პაკისტანი დაიბადა. ოღონდ იმ განსხვავებით, რომ ახლანდელი გამოსვლა [ბიბლ.] არა რელიგიამ, არამედ კლასობრივმა დაყოფამ განაპირობა. თუმცა ისინი ინდოეთის უღარიბეს ადამიანებს არ წარმოადგენდნენ. მათ სამსახური მაინც ჰქონდათ (აქამდე მაინც) ქალაქში და სახლი, სადაც დაბრუნდებოდნენ. უსამსახურონი, უსახლკარონი და უიმედონი ისევ იქ რჩებოდნენ, სადაც აქამდე იყვნენ – ქალაქებსა თუ სოფლებში, სადაც დიდ გაჭირვებას ამ ტრაგედიამდე კარგა ხნით ადრე ჰქონდა ფესვი გადგმული. ამ კოშმარული დღეების მიუხედავად, შინაგან საქმეთა მინისტრი ამიტ შაჰი საჯაროდ მაინც არ გამოჩენილა. როცა დელიში მსვლელობა დაიწყო, ღაზიპურამდე მისასვლელად იმ ჟურნალის პრესბარათი გამოვიყენე, რომლისთვისაც რეგულარულად ვწერ. ბიბლიური სცენა იყო. ან შეიძლება არც იყო. ბიბლია ვერ წარმოიდგენდა ადამიანების ასეთ სიმრავლეს. ფიზიკური დისტანცირების მიზნით გამოცხადებულმა თვითიზოლაციამ საპირისპირო შედეგი გამოიღო – წარმოუდგენელი მასშტაბის ფიზიკური სიმჭიდროვე. ინდოეთის ქალაქებშიც კი ეს არის სინამდვილე. მთავარი ქუჩები შეიძლება ცარიელი იყოს, მაგრამ ღარიბები გამოკეტილნი არიან ბარაკებში, ჯურღმულებსა და ქოხმახებში. მსვლელობაში მონაწილეთაგან ვისაც ვესაუბრე, ყველა ღელავდა ვირუსის გამო. თუმცა ის ამ ადამიანების ცხოვრებაში ნაკლებად რეალური, ნაკლებად ხელშესახები იყო, განსხვავებით მოსალოდნელი უმუშევრობისგან, შიმშილისა და პოლიციის ძალადობისგან. ყველა იმ ადამიანს შორის, ვისაც გავესაუბრე (მათ შორის ერთი კვირით ადრე ანტიისლამურ თავდასხმებს გადარჩენილ მუსლიმი მკერავების ჯგუფს), ერთი კაცის სიტყვებმა განსაკუთრებით ამაღელვა. ის დურგალი იყო, მარჯიტი ერქვა და გორახპურამდე, ნეპალის საზღვრის მახლობლად განეზრახა მისვლა. „იქნებ, როცა ბატონი მოდი ამ გადაწყვეტილებას იღებდა, ჩვენ შესახებ არვინ არაფერი უთხრა. იქნებ მან ჩვენზე არ იცის?“, – თქვა მან. ეს „ჩვენ“ დაახლოებით 460 მილიონი ადამიანია. შტატების ადგილობრივმა მთავრობებმა (აშშ-ის მსგავსად) მეტი გულისხმიერება გამოიჩინეს კრიზისის დროს. სავაჭრო გაერთიანებები, კერძო პირები და სხვადასხვა კოლექტივი საკვებსა და განსაკუთრებით საჭირო პროდუქტებს არიგებდნენ. ცენტრალური მთავრობა კი აუჩქარებლად პასუხობდა ადგილობრივ ხელისუფლებათა სასოწარკვეთილ თხოვნებს ფულად სახსრებზე. ირკვევა, რომ პრემიერ-მინისტრის დახმარების ეროვნულ ფონდს არ გააჩნია ხელმისაწვდომი მზა თანხა. ამის ნაცვლად, კეთილისმსურველთა ფული როგორღაც ახალ ამოუცნობ ფონდში PM-CARES-ში გადაუტანიათ. წინასწარ შეფუთულმა საკვებმაც დაიწყო გამოჩენა, შეფუთვებზე პრემიერ-მინისტრის სახე იყო გამოსახული. ამ ყველაფერთან ერთად, პრემიერ-მინისტრმა იოგა ნიდრას ვიდეო გამოაქვეყნა. ვიდეოში კომპიუტერული ანიმაციით შექმნილი, საოცნებო სხეულის მქონე თავისივე პროტოტიპი იოგას მოძრაობებს ასრულებს, რათა ხალხს თვითიზოლაციის სტრესთან გამკლავებაში დაეხმაროს. ნარცისიზმი ძალზედ შემაწუხებელია. შეიძლება, ერთ-ერთი ასანა [იოგას პოზა] სათხოვარი ასანა იყოს, რომლის მეშვეობითაც პრემიერი მოდი საფრანგეთის პრემიერ-მინისტრს სთხოვს: დაგვრთოს ნება, რომ დავარღვიოთ ის პრობლემური შეთანხმება Rafale-ის რეაქტიულ გამანადგურებლებზე [ინდოეთის მთავრობამ საფრანგეთისგან 7,8 მილიარდ ევროდ 36 ახალი საბრძოლო ხომალდი შეისყიდა] და ის 7,8 მილიარდი ევრო სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვან საგანგებო ღონისძიებებს მოვახმაროთ მილიონობით მშიერი ადამიანის დასახმარებლად. ფრანგებიც უეჭველად გაგვიგებენ. თვითიზოლაციის მეორე კვირას მომარაგების ჯაჭვი წყდება, წამლები და განსაკუთრებული მნიშვნელობის მარაგები თავდება. ათასობით სატვირთოს მძღოლი ცოტაოდენი საკვებითა და წყლით შუა გზაშია მიტოვებული. მოსამკელად გამზადებული თავთავები ნელ-ნელა ლპება. დგას ეკონომიკური კრიზისი. მიმდინარეობს პოლიტიკური კრიზისი. კორონავირუსის ამბავი მეინსტრიმულმა მედიამ ერთხმად გადააქცია 24-საათიან, ტოქსიკურ ანტიმუსლიმურ კამპანიად. „სუპერგამავრცელებელი“ აღმოჩნდა ორგანიზაცია Tablighi Jamaat. ისინი ინფორმაციას მუსლიმთა სტიგმატიზებისა და დემონიზების მიზნით ავრცელებდნენ. ზოგადი რიტორიკა კი ისეთი იყო, თითქოს მუსლიმებმა შექმნეს ვირუსი და გაავრცელეს, როგორც ჯიჰადის ფორმა. Covid-ის კრიზისი ჯერ კიდევ წინ არის. ან არ არის. არ ვიცით. თუ/როდესაც ეს კრიზისი დადგება, შეგვიძლია დარწმუნებულნი ვიყოთ, რომ არსებული ცუდი წინასწარგანწყობები რელიგიის, კასტისა და კლასის მიმართ კიდევ უფრო გამძაფრდება. დღეს (2 აპრილს) ინდოეთში კორონავირუსის თითქმის 2 000 დადასტურებული შემთხვევა და 58 გარდაცვლილია. ცხადია, ეს მონაცემები სანდო არც არის, რადგან ის, სამწუხაროდ, ტესტების უმნიშვნელო რაოდენობას ემყარება. ექსპერტთა მოსაზრებები ერთმანეთს არ ემთხვევა. ზოგიერთი მილიონობით ინფიცირებულს წინასწარმეტყველებს. სხვები ფიქრობენ, რომ დანაკარგი გაცილებით ნაკლები იქნება. ჩვენ შეიძლება ვერასდროს დავინახოთ კრიზისის კონტურები, მაშინაც კი, როცა ჩვენ შემოგვიტევს. რაც ვიცით, ის არის, რომ ჯერ საავადმყოფოებზე მოთხოვნა არ გაზრდილა. ინდოეთის სახელმწიფო ჰოსპიტლები და კლინიკები ვერ უმკლავდებიან მილიონამდე ბავშვს, რომლებიც ყოველწლიურად იღუპებიან დიარეის, საკვების უკმარისობისა და ჯანმრთელობის სხვა პრობლემების გამო. ვერ უმკლავდებიან ტუბერკულიოზით დაავადებულ ასობით ათას პაციენტს (მსოფლიოში დაავადებულთა მეოთხედი), ანემიურ და კვების უკმარისობით დასუსტებულ პოპულაციას, რომლისთვისაც ნებისმიერი ავადმყოფობა შეიძლება ფატალური აღმოჩნდეს – აქ ისეთ კრიზისს ვერ გაუმკლავდებიან, როგორიც ამერიკასა და ევროპაშია. მთელი ჯანდაცვა მეტ-ნაკლებად შეჩერებულია, რადგან საავადმყოფოები ვირუსთან ბრძოლაზე გადაერთნენ. ინდოეთის სამედიცინო დისციპლინების ლეგენდარული ინსტიტუტის ტრავმის ცენტრი დახურულია. კიბოთი დაავადებული ასობით პაციენტი კი, რომლებიც საავადმყოფოს გზებზე ცხოვრობენ, ნახირივით გაფანტულა. მათ „კიბოს დევნილების“ სახელით იცნობენ. ადამიანები დაავადდებიან და სახლებში დაიხოცებიან. ჩვენ მათი ამბავი შეიძლება ვერასოდეს გავიგოთ. ისინი შეიძლება სტატისტიკადაც კი ვერ იქცნენ. ჩვენ მხოლოდ იმედიღა გვრჩება, რომ ის მკვლევრები, რომელთა აზრითაც, ვირუსს ცივი ამინდი მოსწონს, არ ცდებიან (თუმცა სხვა მკვლევრებს ამაში ეჭვი ეპარებათ). ასე ძლიერად, ასე ირაციონალურად ხალხს არასოდეს უნატრია მწველი, სასტიკი ინდური ზაფხული. რა არის ეს, რაც ჩვენ დაგვემართა? კი, ვირუსია. მას არ გააჩნია მორალური ღირებულება. თუმცა ის ნამდვილად ვირუსზე მეტია. ზოგიერთს სწამს, რომ ეს უფლის გზაა ჩვენს აზრზე მოსაყვანად. ზოგიერთის აზრით, ეს ჩინური კონსპირაციაა, რათა მსოფლიოზე ბატონობა შეძლონ. #პოლიტიკა #პანდემია #კრიზისი

პრემიერ-მინისტრის მრჩეველმა, პრესსპიკერმა ირაკლი ჩიქოვანმა განმარტა, თუ ვინ სარგებლობს დღეს იმ ნებართვებით, რომელიც პირს საშუალებას აძლევს, მსუბუქი ავტომობილით გადაადგილდეს. მისი თქმით, საჭირო იყო გადაადგილებაზე ნებართვის დართვა შესაბამისი წრისთვის. „მაგალითისთვის, მინდა, ჩავუყვე იმ პირების სიას, იმ იურიდიული პირების, ვისაც აღნიშნული ნებართვები გააჩნიათ: საკვები პროდუქტებისა და სურსათის, სამედიცინო დანიშნულების საქონლის, ფარმაცევტული პროდუქტების მიტანისა და მომსახურების სერვისები. მხოლოდ და მხოლოდ მაგალითისთვის გეტყვით, რომ ქვეყნის მასშტაბით დღეს ფუნქციონირებს 2835 აფთიაქი და მათ შორის, ოთხი დიდი სააფთიაქო ქსელი, რომელსაც გააჩნია 901 ობიექტი. ასევე გეტყვით, რომ დღეს ქვეყანაში ფუნქციონირებს 5000-ზე მეტი სასურსათო ობიექტი, სასურსათო კვების მაღაზია და შესაბამისად, ამ მაღაზიების უზრუნველყოფას, ამ მაღაზიებში მომსახურე პერსონალს სჭირდება შესაბამისი სატრანსპორტო გადაადგილება. 1300-ზე მეტი პურ-ფუნთუშეულის საცხობი და საწარმო მაღაზია არის დღეს საქართველოში გახსნილი, რაც ასევე მნიშვნელოვანია თითოეული ჩვენთგანის ყოველდღიურობისთვის. ქვეყანაში 1000-მდე სამედიცინო დაწესებულებაა, რომელიც ფუნქციონირებს და მათ შორის არის 300-ზე მეტი საავადმყოფო, თავისი პერსონალით. რა თქმა უნდა, ეს გულისხმობს სრულ პერსონალს. ასევე თქვენ იცით, რომ სამედიცინო მომსახურების უზრუნველყოფის მიზნით, ჩვენი მოქალაქეებიც თავისუფლად გადაადგილდებიან სამედიცინო ობიექტამდე და, რა თქმა უნდა, ასევე ექიმებსაც აქვთ საშუალება, რომ მათ მოემსახურონ ადგილზე, თუ ასეთი აუცილებლობა არსებობს. ჟურნალისტური საქმიანობისთვის გადაადგილდებიან ასევე ადამიანები. ისინი დღე-ღამის განმავლობაში ასრულებენ ფუნქციას და ეს არის მნიშვნელოვანი ფუნქცია, რადგან ცნობადობის და ცნობიერების ამაღლება ამ ვირუსის პირობებში ასევე მნიშვნელოვან ელემენტს წარმოადგენს. საერთაშორისო და ადგილობრივი სატვირთო გადაზიდვები, ეს არის მნიშვნელოვანი ელემენტი საქართველოს ეკონომიკური აქტივობისა. თქვენ იცით, რომ ეს თავიდანვე დაშვებული ეკონომიკური აქტივობა იყო და ამას ჭირდება თავისი ინფრასტრუქტურის უზრუნველყოფა, საბაჟო პროცედურების განხორციელების თვალსაზრისით, ასევე სხვა პროცედურების უზრუნველსაყოფად. შენობის საერთო დასუფთავებისა და დეზინფექციის მომსახურების გაწევის მიზნით გადაადგილდებიან ავტომობილები, ბანკომატების, სწრაფი გადახდის აპარატების, ტერმინალების უწყვეტი ფუნქციონირებისთვის და ასევე ინკასაციისთვის. კერძო დაცვითი საქმიანობის განხორციელების მიზნით გადაადგილებაც არის გამონაკლისებში. ასევე მიცვალებულების გადასვენებისა და დაკრძალვის მიზნით გადაადგილება, საფოსტო და საკურიერო მომსახურების მიზნით გადაადგილება, ელექტროენერგიის, ბუნებრივი აირის, წყლის მიწოდების, ასევე სატელეკომუნიკაციო და ნარჩენების მართვასთან დაკავშირებული მომსახურების მიზნით გადაადგილება. ტექნიკური საფრთხის შემცველი ობიექტების ტექნიკური სერვისის უზრუნველყოფის თვალსაზრისით გადაადგილება, რაშიც იგულისხმება როგორც ლიფტები, გაზსადენები და ასევე სხვა საყოფაცხოვრებო აუცილებელი ფუნქციები. საჯარო დაწესებულებების მიერ განსაზღვრული პირები, რომელთა გადაადგილებაც კრიტიკულად აუცილებელია სამსახურებრივი მოვალეობის შესასრულებლად. თუმცა, აქაც გეტყვით, რომ თავიდანვე სახელმწიფომ მიიღო რეგულაცია, რომ მაქსიმალურად გადავედით დისტანციურ მუშაობაზე, მაგრამ არიან ისეთი ადამიანები და საჯარო მოხელეები, რომლებსაც აუცილებლად უწევთ ავტომობილით გადაადგულება. მათ შორის არიან ის ადამიანები, რომლებიც მუნიციპალიტეტებში ყოველდღიურად ეხმარებიან ათასობით ჩვენს თანამოქალაქეს, მათ შორის მოხუცებს, რათა ისინი უზრუნველყოფილნი იყვნენ, როგორც საკვები პროდუქტებით, ასევე შესაბამისი მედიკამენტებით“ , – განაცხადა ირაკლი ჩიქოვანმა.#კორონავირუსი #საგანგებომდგომარეობა #ნებართვა #იარკლიჩიქოვანი # tbilisidaily

მიხეილ სააკაშვილს, რომელსაც საქართველოს პროკურატურა რამდენიმე სისხლის სამართლის საქმეზე ედავება და მის ექსტრადიციას ითხოვს, დღეს პოლიტიკური რეაბილიტაციის შანს კვლავაც უკრაინა აძლევს, კვლავაც ქვეყნის პირველი პირი, ამჯერად ახალი - ვოლოდიმირ ზელენსკი. მოახერხებს თუ არა სააკაშვილი უკრაინის პოლიტიკურ ცხოვრებაში ფენიქსივით ფერფლისგან აღდგენასა და ძალაუფლების დაბრუნებას, ეს ჯერჯერობით უცნობია, თუმცა უკრაინაში აქტიურად მიმდინარეობს მსჯელობა მის ვიცე-პრემიერის თანამდებობაზე დანიშვნასთან დაკავშირებით. ყველაფერი ახალი კარგად დავიწყებული ძველიაო და არც სააკაშვილია უკრაინისთვის ახალი ხილი - მას ამ ქვეყანასთან არაერთი ეპატაჟი და ავანტიურა აკავშირებს. ჯერ კიდევ 2015 წელს უკრაინის მაშინდელმა პრეზიდენტმა, პეტრო პოროშენკომ მიხეილ სააკაშვილი უკრაინის რეფორმების საერთაშორისო მრჩეველთა საბჭოს თავმჯდომარედ დანიშნა. მას დაევალა უკრაინაში რეფორმების საკითხებში საერთაშორისო გუნდის შექმნა. მრჩეველთა საბჭოს ძირითადი ფუნქცია უკრაინის პრეზიდენტისათვის სხვადასხვა მიმართულებით რეკომენდაციებისა და რჩევების მომზადებაა. ,,ჩვენ დარწმუნებული ვართ, რომ მიხეილ სააკაშვილი დაამყარებს ორმხრივ კომუნიკაციას უკრაინასა და დანარჩენ მსოფლიოს შორის, რეფორმების თვალსაზრისით და ის მოიზიდავს მსოფლიოს საუკეთესო გამოცდილებას ამ რეფორმებისათვის“, — დაწერა მაშინ პეტრო პოროშენკომ twitter-ის საკუთარ გვერდზე. მალევე სააკაშვილმა ოდესის ოლქის გუბერნატორის პოსტიც დაიკავა. თანამდებობის დაკავებამდე ერთი დღით ადრე კი პეტრო პოროშენკომ მას უკრაინის მოქალაქეობა მიანიჭა, რაც სააკაშვილის მხრიდან საქართველოს მოქალაქეობაზე ავტომატურად უარის თქმას ნიშნავდა. ,,მე მიყვარს ოდესა!”- წერს ამის შემდგომ სოციალურ ქსელში საქართველოს ექს-პრეზიდენტი და მარკ ბერნესის სიმღერას „Шаланды полные кефали“ აზიარებს, პოროშენკო კი ამბობს, რომ მიხეილ სააკაშვილი მისი სტუდენტობის მეგობარია, რომელსაც შეუძლია ,,შეუძლებლიდან შესაძლებელი” შექმნას. თუმცა უკრაინის პრეზიდენტისა და ოდესის გუბერნატორის სტუდენტობისდროინდელი მეგობრობა პოლიტიკურმა ურთიერთობებმა მალე შეიწირა. სააკაშვილმა პოროშენკო კორუფციული და კრიმინალური კლანების მხარდაჭერაში დაადანაშაულა, გუბერნატორის თანამდებობიდან გადადგა, ბრძოლის ახალი ეტაპი დააანონსა და მთავრობიდან ოპოზიციაში გადაინაცვლა - დააფუძნა საკუთარი პოლიტიკური პარტია „ახალი ძალების მოძრაობა“. გადადგომოან 8 თვეში პოროშენკომ სააკაშვილს უკრაინის მოქალაქეობა ჩამოართვა იმ მიზეზით, რომ მოქალაქეობის მიღებაზე განაცხადის შეტანის დროს მან სახელმწიფო ორგანოებს წარსულში ნასამართლეობის შესახებ არასწორი ინფორმაცია მიაწოდა. ამის შესახებ საქართველოს ექს-პრეზიდენტმა აშშ-ში გაიგო და მომხდარი მის ოპოზიციურ საქმიანობას დაუკავშირა. იგი, ასევე, ირწმუნებოდა, რომ მისივე ექსტრადირებაზე პეტრო პოროშენკო 1 კვირით ადრე საქართველოში ვიზიტის დროს ბიძინა ივანიშვილს გაურიგდა. 2017 წლის 10 სექტემბერს სააკაშვილი უკრაინაში მხარდამჭერებთან ერთად პოლონეთის მხრიდან შეიჭრა. მას თან ახლდნენ სხვა ოპოზიციონერი ლიდერები, მათ შორის იულია ტიმოშენკო. სააკაშვილი კიევში გადავიდა და ოპოზიციური საქმიანობა განაგრძო, პარალელურად, სასამართლოს გზით ცდილობდა ჩამორთმეული მოქალაქეობის აღდგენას, ქვეყნის მთავრობამ კი მის წინააღმდეგ საქმე საზღვრის უკანონო გადაკვეთის ბრალდებით აღძრა. სააკაშვილმა აქციები დაიწყო, გაშალა კარვები, ერთ-ერთი დემონსტრაციის დროს კი უკრაინის პრეზიდენტის იმპიჩმენტიც მოითხოვა. მალევე იგი რეადმისიის ფარგლებში უკრაინიდან პოლონეთში გააძევეს. ამგვარად, მიხეილ სააკაშვილი აპატრიდი ანუ მოქალაქეობის არმქონე პირი გახდა. მას მეუღლის სამშობლომ, ნიდერლანდებმა ცხოვრების და მუშაობის უფლების დამადასტურებელი ცნობა მისცა, თუმცაღა მიხეილ სააკაშვილის უკრაინული ვოიაჟი ამით არ დასრულებულა. 2019 წელს უკრაინის ახალმა პრეზიდენტმა, ვოლოდიმირ ზელენსკიმ მას ქვეყნის მოქალაქეობა დაუბრუნა. ,,მადლობა პრეზიდენტ ზელენსკის. დიდება უკრაინას”, – წერს ამის შემდეგ მიხეილ სააკაშვილი სოციალურ ქსელში და კიევში მიემართება, სადაც პოლიტიკურ საქმიანობას განაგრძობს. ცოტა ხნის წინ გავრცელდა ინფორმაცია, რომ, შესაძლოა, სააკაშვილი რეფორმების საკითხებში უკრაინის ვიცე-პრემიერად დაინიშნოს. თავად სააკაშვილმა განაცხადა, რომ მისთვის დიდი პატივია პრეზიდენტ ზელენსკისგან ვიცე-პრემიერის თანამდებობის დაკავების შეთავაზების მიღება. იგი შეხვდა ფრაქცია „ხალხის მსახურის“ დეპუტატებს, თუმცა, როგორც უკრაინული მედია იუწყება, მან ფრაქციის წევრთა უმრავლესობა მხარდაჭერაში ვერ დაარწმუნა. საგულისხმოა, რომ საქართველოს ხელისუფლება ამ ფაქტს მკვეთრად ნეგატიური რეაქციით შეხვდა. პრემიერის, გიორგი გახარიას განცხადებით, თუ სააკაშვილი ვიცე-პრემიერად დაინიშნება, გამორიცხული არაა უკრაინაში საქართველოს ელჩი მინიმუმ კონსულტაციებისთვის გამოიწვიონ. პრემიერის თქმით, სტრატეგიული პარტნიორის მიერ საქართველოში მძიმე დანაშაულებისთვის უკვე გასამართლებული, მისჯილი და ძებნილი ადამიანის ვიცე-პრემიერად დანიშვნა ქვეყნის ხელისუფლებისთვის კატეგორიულად მიუღებელია.#სააკაშვილი #უკრაინა #ზელენსკი #პოროშენკო #tbilisidaily

მაშინ, როდესაც მთელი მსოფლიო უხილავ მტერს, კორონავირუსს ებრძვის, საზოგადოების ნაწილმა ბრძოლა არარსებულ მტერს - შინაურ ცხოველებს გამოუცხადა. მიუხედავად იმისა, რომ ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციას კორონავირუსით ცხოველის დაინფიცირების არც ერთი შემთხვევა ოფიციალურად არ დაუდასტურებია, მსოფლიოში და მათ შორის საქართველოშიც, გახშირდა მიუსაფარი ცხოველების სასტიკად მოპყრობისა და შინაური ცხოველების მიტოვების ფაქტები. ადამიანთა გარკვეული ნაწილი პანიკამ მოიცვა, ისინი უარს ამბობენ ოთხფეხა მეგობრებზე, წყვეტენ მათზე ზრუნვას, ყრიან სახლიდან, აგდებენ ქუჩაში და ამით ისხნიან ყოველგვარ მზრუნველობით თუ სოციალურ პასუხიმსგებლობას. სპეციალისტებისა და ცხოველთა უფლებებზე მომუშავე ორგანიზაციების ინფორმაციით, საგრძნობლად გაიზარდა ძაღლებისა და კატების თავშესაფრებში ჩაბარების მსურველთა რიცხვიც - ადამიანთა ნაწილი მიზეზად კორონავირუსის გავრცელებით პროვოცირებულ შიშს ასახელებს, მეორე ნაწილი კი ეკონომიკური კრიზისით გამოწვეულ უსახსრობასა და შინაური ცხოველის შენახვის უუნარობას. ჩნდება კითხვა, რატომ შეიქნა მსგავსი აჟიოტაჟი, თუკი ცხოველების გზით დაინფიცირების საშიშროება არ არსებობს? უპირველეს ყოვლისა, ეს ყალბი, გადაუმოწმებელი და არასრული ინფორმაციის გავრცელდებას უკავშირდება. მსოფლიო გლობალური პანდემიის წინაშე დგას, ადამიანების ემოციური წნეხის ქვეშ იმყოფებიან, ამ ვითარებაში კი სიცრუისა და ცრურწმენების გავრცელებისთვის ერთგვარად სასათბურე პირობებიც იქმნება - შიშის დომინანტობის დროს ადამიანების დიდი ნაწილი კარგავს რაციონალური განსჯის უნარს, ყვება პანიკას და მარტივად იჯერებს ნებისმიერი სახის დეზინფორმაციას. ცხოველებთან დაკავშირებით არასწორი ინფორმაციის გავრცელებით დამახინჯდა რეალობა, რამაც გავლენა მოახდინა ცალკეული ინდივიდების გადაწყვეტილების მიღების პროცესზე. მაგალითად, გავრცელდა ინფორმაცია ჰონკ-კონგში ძაღლის, ბელგიაში კატისა და ნიუ-იორკის ბრონქსის ზოოპარკის ვეფხვის დაინფიცირების შესახებ. საგულისხმოა, რომ არც ერთი ზემოაღნიშნული ფაქტი საბოლოოდ გამოკვლეული და დადასტურებული არ არის. არსებობს ჰიპოთეზები, მიმდინარეობს კვლევები, თუმცა დღემდე არ არსებობს არანაირი მეცნიერული დასკვნა იმის შესახებ, რომ ეს ცხოველები ნამდვილად დაავადდნენ კორონავირუსით. მიუხედავად ამისა, გარკვეულმა მედიასაშუალებებმა აღნიშნული შემთხვევები უკვე დადასტურებულ ფაქტად წარმოაჩინეს. საგულისხმოა, რომ შესაძლოა კორონავირუსი ძაღლის, კატის ან სხვა ცხოველის სხეულის ზედაპირზე აღმოჩნდეს, მაგრამ ეს სულაც არ ნიშნავს მათ მიერ ვირუსის მატერებლობას. მსოფლიო ჯანდაცვის ორგანიზაციის ინფორმაციით, კოვიდ 19 სხვადასხვა ზედაპირზე რამდენიმე საათის ან დღის განმავლობაში ცოცხლობს, ამ მხრივ გამონაკლისი კი არც ცხოველები არიან. სპეციალისტები აცხადებენ, რომ ძაღლები ვირუსის გავრცელებისთვის იგივე საფრთხეს წარმოადგენს, როგორსაც კარის სახელურები ან ჩვენივე მობილური ტელეფონები, თუკი არ დავიცვათ რეკომენდაციებს. რაც შეეხება ჰიგიენას, პანდემიის პირობებში პრობლემები წარმოიშვა ცხოველთა მოვლა-დეზინფექციის კუთხითაც. ადამიანთა გარკვეული ნაწილი ცხოველებს ამუშავებს ალკოჰოლის შემცველი ნივთიერებებითა და ძლიერი ქიმიკატებით, რაც რეალურად აზიანებს მათ ბალანსა და კანს, საფრთხეს უქმნის ცხოველთა ჯანმრთელობასა და კეთილდღეობას. უფლებადამცველი ორგანიზაციები და ვეტერინარები მოგვიწოდებენ ჩვენი ოთხფეხა მეგობრების დეზინფექციის მიზნით არ გამოვიყენოთ ის საშუალებები, რომლითაც თავად ვიცავთ თავს - უარი ვთქვათ სპირტის შემცველ სითხეებზე და გამოვიყენოთ ქლორჰექსიდინის 1%-იანი ხსნარი, რომელიც უსაფრთხოა და არ შეიცავს ცხოველის ჯანმრთელობის დაზიანების რისკებს. საქართველოში მიუსაფარი ცხოველების ყოფა განსაკუთრებით დამძიმდა მას შემდეგ, რაც ქვეყანაში გამოცხადდა საყოველთაო კარანტინი და კომენდანტის საათი - შეიზღუდა ადამიანების თავისუფალი გადაადგილება, ამასთანავე დაიხურა საკვები ობიექტები და კაფე-რესტორნები, რამაც მიუსაფარი ცხოველები საკვების გარეშე დატოვა. გარდა ამისა, კორონავირუსის პრევენციის მიზნით, გაცილებით სწრაფად იცლება ნაგვის ბუნკერებიც, რომელთა მეშვეობითაც ძაღლები და კატები ნაწილობრივ მაინც ახერხებდნენ გამოკვებას. დამძიმდა ტრასებსა და გზებზე მყოფი ცხოველების ყოფაც, რომლებიც ძირითადად, გამვლელებისა და საკვები ობიექტების თანამშრომლების მიერ პურდებოდნენ. მიუხედავად შექმნილი კრიტიკული ვითარებისა, მაინც მოიძებნენ ადამიანები, რომლებთაც უყვართ ცხოველები და გული შესტკივათ მათზე. სწორედ პრობლემის შეძლებისდაგვარად მოგვარებისთვის ფეისბუქში შეიქმნა სპეციალური ჯგუფი სახელად - „მარტო დარჩენილი ცხოველებისთვის“, რომლის მიზანსაც პანდემიის პერიოდში მიუსაფარი ცხოველების გამოკვება და მათ ფიზიკურ გადარჩანაზე ზრუნვა წარმოადგენს. გაიხსნა სპეციალური ანგარიშიც. შემოსული თანხით ჯგუფის აქტივისტები ცხოველებისთვის ყიდულობენ საკვებს, რომელსაც შემდგომ მთელი ქვეყნის მასშტაბით ანაწილებენ. ნებისმიერი პირი, რომელიც უვლის და პატრონობს შინაურ ბინადარს, პასუხისმგებელია მის ჯანმრთელობასა და კეთილდღეობაზე. ოთხფეხა მეგობრის ყოლა გულისხმობს მისთვის ყურადღების, მზრუნველობისა თუ სიყვარულის გაზიარებას და არა სასტიკ, არაჰუმანურ მოპყრობას. თუკი ვამბობთ, რომ „ძაღლი ადამიანის საუკეთესო მეგობარია“, არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ მეგობრობა პირველ რიგში სწორედ პასუხისმგებლობას, ზრუნვასა და ერთმანეთის დაცვას, ჭირში ერთად ყოფნას გულისხმობს, მათ შორის ისეთ გლობალურ ჭირშიც კი, როგორიც კორონავირუსის პანდემიაა.#ცხოველები #კორონავირუსი #tbilisidaily

აფხაზეთის ავტონომიურ რესპუბლიკაში სიტუაცია ჯერ კიდევ 1980 წლების ბოლოდან დაიძაბა,1989 წლის მარტში, აფხაზმა ნაციონალისტებმა ლიხნის დეკლარაციით აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკისათვის ცალკე საბჭოთა რესპუბლიკის სტატუსის მინიჭება მოითხოვეს. ეს მოთხოვნა სავარაუდოდ ემყარებოდა იმ მოსაზრებას, რომ აფხაზეთი ანალოგიური სტატუსით სარგებლობდა 1925—1931 წლებში, რომელსაც საქართველოს სსრ-სთან ე. წ. „ერთიანობის ხელშეკრულება“ აკავშირებდა. პირველი შეიარაღებული შეტაკება ქართულ და აფხაზურ მოსახლეობის ერთ ნაწილს შორის 1989 წლის 16-17 ივლისს მოხდა სოხუმში. ამ ფაქტებისაგან გამოწვეული სამოქალაქო მღელვარება სწრაფად გადაიზარდა შეიარაღებულ შეტაკებებში, რომელთა შედეგად დაიღუპა 16 და დაიჭრა 140-მდე მოქალაქე, ძირითადად ეთნიკური ქართველი. აფხაზეთის ავტონომიურ რესპუბლიკაში დაძაბულობამ საშიშ ზღვარს 1992 წელს მიაღწია, როდესაც აფხაზურმა შეიარაღებულმა ფორმირებებმა სამთავრობო სტრუქტურების შენობებს შეუტიეს. 1992 წლის 23 ივლისს, აფხაზეთის თვითგამოცხადებულმა ხელმძღვანელობამ რეგიონის დამოუკიდებლობის შესახებ განაცხადა. ამ განცხადებას საერთაშორისო აღიარება არ მოჰყოლია, თუმცა უკიდურესად დაძაბა სიტუაცია ცენტრსა და ავტონომიური რესპუბლიკის ხელმძღვანელობას შორის, ისევე როგორც ადგილობრივ მოსახლეობაში. ამრიგად, 1992 წლის 23 ივლისის დადგენილებით ავტონომიური რესპუბლიკის ტერიტორიაზე საქართველოს კონსტიტუციის მოქმედება შეჩერდა. ცენტრსა და რეგიონს შორის დაწყებული იურიდიული ომი 22 დღეში შეიარაღებულ დაპირისპირებაში გადაიზარდა. 1992 წლის 14 აგვისტოს დილის შვიდ საათზე საქართველოს შინაგანი ჯარების კოლონამ ზუგდიდი-გალის ადმინისტრაციული საზღვარი გადაკვეთა. ამის შესახებ ინფორმირებული იყო აფხაზეთის ხელმძღვანელობა და ეს ოპერაცია კომუნიკაციების დაცვას ითვალისწინებდა.თუმცა აშკარა იყო, რომ ამ აქციით სახელმწიფო საბჭომ ავტონომიულ რესპუბლიკაში სეპარატიზმის განეიტრალებას ცდილობდა. საქართველოს პოლიციას წინ მიუძღოდა სოხუმის ბატალიონი სოსო ახალაიას მეთაურობით, რომელიც სამხრეთ ოსეთში სამშვიდობო ოპერაციაში მონაწილეობის შემდეგ უბრუნდებოდა დისლოკაციის ადგილს. შემდეგ მოდიოდა შენაერთი თბილისის პოლიციის სამმართველოს უფროსის დ.ზეიკიძის მეთაურობით. მეორე შეტაკება გულრიფშის რაიონის დასახლება აგუძერაში მოხდა, რომლის დროსაც განადგურდა ქართველთა ერთი ჯავშანმანქანა. შეტაკება მოხდა აგრეთვე გულრიფშის რაიონ სოფ. მაჭარასთან, სადაც დაიჭრა ერთი ქართველი და დაიღუპა აფხაზი მებრძოლი. პირველი გასროლა ოჩამჩირის რაიონის სოფ. ოხურეისთან მოხდა. კონფლიქტი დაიწყო. ქართულმა მხარემ გეზი სოხუმისკენ აიღო. ქართულ შენაერთებს ცეცხლი გულრიფშის რაიონშიც გაუხსნეს. იმავე დღეს აფხაზებმა ტამიშის ხიდი ააფეთქეს და ხანმოკლე ბრძოლის შემდეგ უკან დაიხიეს. მალე ქართველები სოხუმს მიუახლოვდნენ. სისხლისღვრისა და შემდგომი გართულებების თავიდან აცილების მიზნით ქართული შენაერთები ქალაქის შემოგარენში დაბანაკდნენ. ქალაქს აფხაზთა 300 კაციანი ფორმირება იცავდა, რომელსაც აფხაზეთის სამხედრო კომისარი სერგეი ბარი ხელმძღვანელობდა. იმავე დღეს ვლადისლავ არძინბამ სოხუმის ტელევიზიით მობილიზაცია გამოაცხადა.მისივე ბრძანებით აფხაზეთის გვარდიამ საქართველოს სამთავრობო ძალებისათვის შეიარაღებული წინააღმდეგობის გაწევა დაიწყო. დაიწყო ასევე აფხაზ მოხალისეთა ბატალიონების ფორმირება. ქალაქში, რომელიც ტურისტებით იყო სავსე პანიკა ატყდა. ისინი ქალაქს ყველა საშუალებით ტოვებდნენ. იმავე დღეს შედგა მოლაპარაკება მხარეებს შორის. მოლაპარაკებაზე არძინბა არ გამოჩენილა. 18 აგვისტოს უშედეგო მოლაპაკებების შემდეგ ქართულმა ჯარმა ქალაქში შესვლა დაიწყო. 12:30 საათზე მათ აფხაზეთის უზენაესი საბჭოს შენობა ბრძოლის გარეშე აიღეს. აფხაზური დროშის ნაცვლად, შენობის თავზე შინდისფერი დროშა აფრიალდა. არძინბამ ქალაქი დატოვა და გუდაუთაში გადაბარგდა. 15 აგვისტოს ქართველებმა დაბა განთიადში საზღვაო დესანტი გადასხეს. იმავე დღეს დესანტმა ლესელიძე შტურმით აიღო. საქართველო-რუსეთის საზღვარზე ქართული დროშა აღიმართა. 19 აგვისტოს კი შავნაბადას ბატალიონმა გაგრა და დაბა კოლხიდა უბრძოლველად დაიკავა. ქალაქის კომენდანტად დაინიშნა გაგრის “მხედრიონის” მეთაური ბადრი ფირცხელიანი, ხოლო მის მოადგილედ ილია ჭავჭავაძის საზოგადოების წევრი ჯონი ლატარია. გაგრის დაკავების შემდეგ გუდაუთაში გახიზნული არძინბას გუნდი ფაქტობრივად ბლოკადაში მოექცა. სეპარატისტების კონტროლის ქვეშ მხოლოდ ბიჭვინთა-ახალი ათონის მონაკვეთი რჩებოდა. ბლოკირებული იყო ქ. ტყვარჩელის ზონა, სადაც კომპაქტურად ცხოვრობნენ აფხაზები. 20 აგვისტოს არმავირში შედგა ჩრდილო კავკასიის რესპუბლიკების, როსტოვის ოლქის,სტავროპოლისა და კრასნოდარის მხარეების ხელმძღვანელთა ანტიქართული შეხვედრა. ბ.ელცინისადმი მიმართვაში მათ გამოთქვეს შეშფოთება აფხაზეთში მიმდინარე მოვლენებზე რუსეთის ფედერაციის მთავრობის „დაგვიანებული” რეაქციის გამო. 20 აგვისტოს საქართველოს ჯანდაცვის სამინისტროსთან შეთანხმებით თბილისიდან შემოსული მედიკამენტები გაგრიდან გადაეცა გუდაუთის რაიონულ საავადმყოფოს. მაშინდელმა ჯანდაცვის მინისტრის მოადგილემ ა.ჯორბენაძემ განაცხადა, რომ აფხაზეთიდან გაიყვანეს 15 ათასი დამსვენებელი რუსეთიდან. 22 აგვისტოს აფხაზურმა და კონფედერატების შენაერთებმა გადმოლახეს მდ. გუმისთა, მაგრამ საქართველოს ეროვნულმა გვარდიამ ისინი უკუაგდო. იმავე დღეს ტელევიზიით გამოვიდა საქართველოს შეიარაღებული ძალების სარდალი გ. ყარყარაშვილი, რომელმაც მკვეთრი შეფასება მისცა მოწინააღმდეგის აღნიშნულ გამოხდომას და მოწინააღმდეგე გააფრთხილა. წინააღმდეგობის გასაწევად აფხაზებს არც სამხედრო და არც ეკონომიკური ბაზა გააჩნდათ. 1992 წლის 14 აგვისტოსთვის აფხაზთა გვარდია ათასამდე ჯარისკაცს ითვლიდა. მათი მძიმე ტექნიკა მხოლოდ სამ ერთეულ ჯავშანტექნიკას შეადგენდა. იარაღის დეფიციტი აფხაზებმა მოკლე პერიოდში შეივსეს. მათ გუდაუთაში დისლოცირებული რუსეთის საზენიტო პოლკიდან 1000 ავტომატი, 600 ტყვიამრფქვევი, 500 ხელყუმბარა და უამრავი ტყვიაწამალი გადაეცათ.რუსების წყალობით სექტემბრის ბოლოს აფხაზთა შეიარაღება ქვეითთა ექვსი საბრძოლო მანქანით, ტ-72 ტიპის ტანკით, აგრეთვე საარტილერიო დანადგარებითა და ნაღმტყორცნებითაც შეივსო. იარაღთან ერთად ინტენსიურად მიმდინარეობდა სეპარატისტების ცოცხალი ძალით მომარაგება. რუსეთის მსხვილ ქალაქებში დაქირავებულთა მოსაზიდად სპეციალური პუნქტები მუშაობდნენ. 21 აგვისტოს მთიელ ხალხთა კონფედერაციამ საქართველოს ომი გამოუცხადა. აფხაზეთში ჩამოსვლა დაიწყეს ადიღეიდან, ყაბარდო-ბალყარეთიდან, ჩეჩნეთიდან, ყარაჩაევო-ჩერქეზეთიდან, ჩრდილოეთ და სამხრეთ ოსეთიდან. აგვისტოს ბოლოს გაგრის რაიონში ქართულმა მხარემ ბზიფის მიმართულებით შეტევა დაგეგმა. მდინარე ბზიფზე გასვლის შემთხვევაში იკეტებოდა ყველა გზა, მათ შორის მამზიშკის მთიდან ჩამოსასვლელი ბილიკებიც. ამის შემდეგ გაგრის ზონა პრაკტიკულად შეუვალი ხდებოდა. შეტევა 28 აგვისტოს დაიწყო. დამრტყმელ ძალას ავტომაგისტრალზე მოძრავი ჯავშანტექნიკა წარმოადგენდა. ბრძოლა კოლხიდიდან ნახევარ კილომეტრში დაიწყო. დამრტყმელმა კოლონამ წინ წაიწია, თუმცა ფლანგებიდან შეტევა შეჩერდა. დამრტყმელ ძალას ცეცხლი სამი მხრიდან გაუხსნეს. შეტევა ვეღარ განვითარდა და გაგრიდან სამ კილომეტრში, წითელ ჯვართან შეჩერდა. ქართული მხრიდან 20-მდე ჯარისკაცი დაიღუპა, 100-ზე მეტი კი დაიჭრა. დიდი დანაკარგის გამო შავნაბადას ბატალიონი 5 სექტემბერს გაგრიდან გამოვიდა. ბზიფზე წარუმატებელი ოპერაციიდან ერღი დღის შემდეგ სოხუმში მყოფი ქართული ნაწილები ეშერის მიმართულებით შეტევაზე გადავიდნენ. ქართულმა ნაწილებმა გუმისთის მარჯვენა სანაპიროზე სტრატეგიული პლაცდარმი აიღეს, მაგრამ იერიშის გასაგრძელებლად ძალა აღარ ეყოთ. 1992 წელს საქართველოს შეიარაღებული ძალები ფაქტობრივად არ ჰყავდა. ყველა დაჯგუფებას საკუთარი მეთაური ჰყავდა და ყველა რაზმი თავისთვის იბრძოდა. არ არსებობდა ბატალიონებს შორის კორდინაცია. ხშირ შემთხვევაში არ არსებობდა საერთო მეთაურობაც. გაგრის დაჯგუფებას თავდაცვის სამინისტროს წარმომადგენელი მიხეილ მარინაშვილი ხელმძღვანელობდა. 1992 წლის სექტემბრის ბოლოსთვის გაგრაში თავმოყრილი იყო დაახლოებით 3000-კაციანი შენაერთი. ქალაქში არ არსებობდა დისციპლინა და ქალაქის დაცვის ერთიანი გეგმა. ჯარისკაცებს სანგრებიც კი არ ჰქონდათ გათხრილი. გაგრის აღება აფხაზებისთვის საციცოცხლო მნიშვნელობას იძენდა, ზამთრის დადგომასთან ერთად იკეტებოდა მთებზე გადასასვლელი ბილიკები. თუ რუსეთთან ბლოკირებულ საზღვარს არ გახსნიდნენ, აფხაზები ზამთარს ვერ გადაიტანდნენ. 1 ოქტომბერს საღამოს ექვს საათზე, აფხაზურმა მხარემ გაგრაზე შეტევა დაიწყო. წითელი ჯვრის საგუშაგო, რომელსაც ლესელიძეს ბატალიონი იცავდა, რამდენიმე წუთში აიღეს. უკან დაიხია “ავაზას” ქვედანაყოფმაც. აფხაზთა მძიმე ტექნიკამ ის ადგილები გაიარა, რომელიც წინასწარ დანაღმული უნდა ყოფილიყო. შვიდი საათისთვის მოწინააღმდეგე უკვე კოლხიდას მიუახლოვდა. აფხაზთა დამრტყმელ ძალას შამილ ბასაევის კონფედერადთა ბატალიონი და კაზაკები შეადგენდნენ. საერთო ჯამში ქალაქს დაახლოებით 600 ჯარისკაცი უტევდა. აფხაზებმა კოლხიდაში მდებარე შტაბი და უნივერმაღის შენობა დაიკავეს. 1 ოქტომბერს დაბა კოლხიდა დაიკარგა. მეორე დღეს დილის ექვსი საათისთვის მოწინააღმდეგემ შეტევა განაახლა. იმ დროს როცა გაგრაში დაახლოებით 3000 შეიარაღებული ჯარისკაცი და რამდენიმე ერთეული ჯავშანტექნიკა იმყოფებოდა, ქალაქში შესასვლელ 4-კილომეტრიან მონაკვეთს სულ 109 კაცი იცავდა. ქართველებმა უკან დაიხიეს. ცხრა საათზე მოწინააღმდეგემ რკინიგზის სადგური აიღო. ერთ საათში აფხაზები უკვე ქალაქის ცენტრში იყვნენ. 2 ოქტომბერს გაგრა დაეცა. 5 ოქტომბერს აფხაზებმა განთიადი-ლესელიძეს მონაკვეთი აიღეს და რუსეთის საზღვარზე საკუთარი დროშა ააფრიალეს. აფხაზთა ხელში აღმოჩნდა გაგრის დაჯგუფების მთელი არსენალი. ქალაქის აღების შემდეგ, სეპარატისტები ქართულ მოსახლეობას სასტიკად გაუსწორდნენ. დახოცილთა გვამები პირდაპირ ქალაქის ქუჩებში ეყარა. 1993 წლის 16 მარტს ღამის 3.00 საათზე გუმისთის ხაზზე მყოფ ქართულ ბატალიონებს რუსულმა ავიაციამ ცეცხლი გაუხსნა, სანგრებს ამუშავებდა არტილერიაც. საავიაციო და საარტილერიო დამუშავვების შემდეგ დილის 5.00 საათზე აფხაზთა ქვეითი ნაწილები შეტევაზე გადმოვიდნენ. აფხაზებმა შეტევაში იმ დროს მათ ხელთ არსებული ყველა ძალა ჩართეს. ქართული პოზიციების მასირებული იერიში რვა კილომეტრიან მონაკვეთზე ერთდროულად დაიწყო. დარტყმის ძირითადი მიმართულება სარკინიგზო სადგურთან და აჩადარასთან შეიქმნა. თუ აფხაზები ხიდებს აიღებდნენ ისინი შეტევაში ჯავშან ტექნიკასაც ჩართავდნენ. განსაკუთრები მძიმე მდგომარეობა სარკინიგზო ხიდთან და აჩადარასთან შეიქმნა. სანგრებში ხელჩართული ბრძოლა მიმდინარეობდა. ქართულმა ნაწილებმა ფლანგებზე შეტევას გაუძლეს. დილის 7:00 საათზე ცენტრში პოზიციებზე ფრონტის ხაზი მაინც გაირღვა. აფხაზურმა ფორმირებებმა ქალაქის გარეუბანში შეაღწიეს. გუმისთაზე განლაგებულ ბატალიონებს ალყაში მოქცევის საშიშროება დაემუქრათ, თუმცა გარღვევა მალე შეაჩერეს. წინა ხაზზე რეზერვიდან გადასროლილმა ნაწილებმა გარეუბანში შემოსული მოწინააღმდეგე ალყაში მოაქცია და მთლიანად გაანადგურა. 16 მარტს განსაკუთრებული როლი არტილერიამ ითამაშა. იერიშზე გადმოსულ სეპარატისტთა უკანა ეშელონი ქართული ქვემეხების ცეცხლში მოჰყვა. აფხაზებმა უდიდესი დანაკარგი განიცადეს. აშკარა გახდა, რომ აფხაზთა შტურმი მიზანს ვერ აღწევდა. დაახლოებით 15:00 საათისთვის სეპარატისტებმა უკან დახევა დაიწყეს. დღის ბოლოს გუმისთა აფხაზებისგან მთლიანად გაიწმინდა. მარტო დაღუპულების სახით აფხაზურმა მხარემ 1000-მდე კაცი დაკარგა. აფხაზებმა იმდენად დიდი დაკარგი განიცადეს, რომ მათ რიგებში პანიკა წარმოიშვა. თუმცა ქართული მხარე იერიშზე არ გადასულა. ჯარი კონტრ-შეტევის ბრძანებას ამაოდ ელოდა. ამის გამო 16 მარტის გამარჯვება მხოლოდ ომის ერთ-ერთ ეპიზოდად დარჩა. მნიშვნელოვანმა სამხედრო წარმატებამ კონფლიქტის მიმდინარეობაზე გავლენა მაინც ვერ მოახდინა. 16 მარტის კატასტროფის შემდეგ აფხაზურმა მხარემ გამოსავალის ძიება დაიწყო. სოხუმზე წარუმატებელი შტურმის შედეგად სეპარატისტთა არმია მთლიანად დეზორგანიზებული იყო. დამარცხებიდან ერთი კვირის თავზე 23 მარტს არძინბამ დახმარებისთვის კვლავ მოსკოვს მიამრთა.ქართული მხარესათვის აფხაზები მოულედნალად გააქტიურდნენ. 2 ივლისს დილის 5.00 საათზე ოჩამჩირის მუნიციპალიტეტში, დაბა ტამიშთან აფხაზურმა მხარემ საზღვაო დესანტი გადმოსხა. დესანტის რაოდენობა 600 კაცს შეადგენდა. ბატალიონის დესანტირებას რუსეთის სამხედრო ხომალდი უზრუნყველობდა. 2 ივლისს ტამიშის მუნიციპალიტეტში ბაზირებული ქართული ნაწილები სანაპირო ზოლის კონტროლს პრაქტიკულად არ ანხორციელებდნენ. დესანტმა ამით ისარგებლა და ნაპირზე დაუბრკოლებლად გადავიდა. დესანტმა ცაკირა-ტამიშის მონაკვეთი დაიკავა და პლაცდარმის სწრაფი გაფართოება დაიწყო. 2 ივლისს, გამთენიისას პირველი დარტყმა ტამიშში ლაბრასა და ზემო კინთხში განლაგებულმა ნაწილებმა მიიღეს. დესანტთან ერთად გააქტიურდა ოჩამჩირის მუნიციპალიტეტში მოქმედი აფხაზური ფორმირება. ჩქირდიდან გამოსულმა ჯგუფმა შინაგანი ჯარების ნაწილს ჩრდილოეთიდან შეუტია. შეტევა იმდენად მოულოდნელი იყო, რომ პოზიციაზე მყოფი ყველა ქართველი ჯარისკაცი დაიღუპა. ქართულმა მხარემ სამი საათის განმავლობაში დაახლოებით 300-მდე მებრძოლი დაკარგა. დესანტმა ოჩამჩირე-სოხუმის მაგისტრალის კონტროლი დაიწყო.5 ივლისს მოწინააღმდეგე შრომა-კამანის მიმართულებით კვლავ გააქტიურდა. გამთენიისას აფხაზური ფორმირებები კამანში შეიჭრნენ. სოფელი დღის ბოლოს დაეცა. სოფლის აღების შემდეგ მოსახლეობა მთლიანად გაანადგურეს. სოხუმამდე აფხაზებს სულ 12 კილომეტრი აშორებდათ. კამანის აღებამდე ერთი დღით ადრე მოწინააღმდეგემ საჰაერო დესანტით სტრატეგიული სიმაღლე ახბიუქის დაკავება სცადა. დესანტირება წარუმატებელი აღმოჩნდა; ქართულმა ნაწილებმა მი-8 ტიპის ორი ვერტმფრენი ჰაერშივე ააფეთქეს. აფხაზურმა მხარემ 50-მდე კაცი დაკარგა. 1993 წლის შემოდგომა სოხუმში სროლის გარეშე დაიწყო. 1 სექტემბერს ქალაქის ყველა საშუალო სკოლაში სწავლა განახლდა. მოსახლეობის დიდი ნაწილი, რომელიც ბრძოლების დროს გაიხიზნა, ხელისუფლების მოწოდების შემდეგ კვლავ სოხუმში დაბრუნდა. აფხაზეთის დედაქალაქი ქართული შეიარაღებული ძალების კუთვნილი მძიმე ტექნიკისგან თანდათან იცლებოდა. 1 სექტემბერს სოხუმიდან უკანასკნელი ტანკი და ქვემეხი ფოთში გაიტანეს. შეთანხმების შესაბამისად ქართული მხარე გუმისთის ხაზის განაღმვასაც დათანხმდა. ქალაქი ღია და დაუცველი დარჩა.16 სექტემბერს სეპარატისტებმა ცეცხლის შეწყვეტის შეთანხმება დაარღვიეს და იერიშზე გადავიდნენ. აფხაზთა არტილერიამ, რომელიც წესით რუს სამხედრო დამკვირვებლებს უნდა ეკონტროლებინათ, ცეცხლი გახსნა. აფხაზთა მხარდაჭერას რუსეთის ავიაცია ახორციელებდა. აფხაზეთის ომი 1992—93 წლებში იყო ომი საქართველოს სამთავრობო ჯარებსა და სეპარატისტულად განწყობილ ეთნიკურ აფხაზთა ერთ ნაწილს შორის, რომელიც 13 თვეს გაგრძელდა. სეპარატისტთა მხარეს ასევე იბრძოდნენ ადგილობრივი სომხები (ბაგრამიანის სახელობის ბატალიონი), დაქირავებული მებრძოლები ჩრდილოეთ კავკასიიდან, კაზაკთა შეიარაღებული მილიციის მეომრები, რომელთაც არაოფიციალურად მხარს უჭერდა რუსეთის სამხედრო ბაზის გარნიზონი გუდაუთაში. კონფლიქტის შედეგად დაიღუპა 20,000-დან 30,000-მდე ეთნიკური ქართველი, ხოლო 250,000-ზე მეტი ადამიანი კი აფხაზეთიდან ლტოლვილი გახდა. კონფლიქტის განმავლობაში ორივე მხარის მიერ ჩადენილი იქნა უამრავი სამხედრო დანაშაული, მათ შორის ქართული მოსახლეობის ეთნიკური წმენდა. მოკლული იქნა 2,500-დან 4,000-მდე აფხაზი, 20,000 აფხაზი კი ლტოლვილად იქცა. კონფლიქტის შედეგად ქართული მხრიდან 3.000-ზე მეტი მარტო ჯარისკაცი დაიღუპა. სეპარატისტები და მათი თანამებრძოლები საშინლად გაუსწორდნენ აფხაზეთის მშვიდობიან ქართულ მოსახლეობას, მარტო პატარა საკურორტო ქალაქ გაგრაში 1.000-მდე მშვიდობიანი მოქალაქე გამოასალმეს სიცოცხლეს სასტიკი წამებითა და შეურაცხყოფით. ეთნიკური წმენდა და მშვიდობიანი მოსახლეობის განადგურების საშინელი ფაქტებია დაფიქსირებული გუდაუთის, სოხუმის, ოჩამჩირისა და გალის მუნიციპალიტეტებში. სეპარატისტები ხშირ შემთხვევაში მათ მიერ აღებული სოფლების ქართულ მოსახლეობას თითქმის მთლიანად ანადგურებდნენ (სოფ. ოთხარა-გუდაუთის მუნიციპალიტეტი; სოფ. ახალშენი, სოფ.კამანი, სოფ.შრომა, სოფ.ზემო ეშერა-სოხუმის მუნიციპალიტეტი; სოფ. ახალდაბა, სოფ. ახალი კინდღი, სოფ. ქოჩარა, სოფ. მერკულა-ოჩამჩირის მუნიციპალიტეტი) და ა.შ. ქართველების განადგურებამ პიკს ქალაქ სოხუმში მიაღწია, ქალაქის აღების შემდეგ 1.000-მდე სოხუმელი გახდა საშინელი წამების მსხვერპლი. საერთო ჯამში დაუზუსტებელი ინფორმაციით 5.000-ზე მეტი მშვიდობიანი მოქალაქე დაიღუპა. ეს კი ჩვენს მხარეს მებრძოლი უკრაინელი ჯარისკაცები(უნა-უნსო) წყარო: ucnauri.com#აფხაზეთი #სოხუმი #ომი #ოკუპაცია #sokhumidaily

სადღეისოდ ახალი კორონავირუსით გამოწვეული ინფექციის COVID-19-ის სამკურნალოდ ოფიციალურად რეკომენდებული პირდაპირი მოქმედების ანტივირუსული პრეპარატი არ არსებობს. ეპიდემიის დაწყების პირველივე დღეებიდან ჩინეთსა და რიგ ქვეყნებში მიმდინარეობდა სხვადასხვა მედიკამენტის გამოცდა. ამ დრომდე კლინიკურ ცდებს გადის რამდენიმე პრეპარატი, რომელთა მიმართაც არაებობს ჰიპოთეზა, რომ მათ შეუძლიათ კოვიდინფიცირებული პაციენტების განკურნება ან სიმპტომების შემსუბუქება. ერთ-ერთი ასეთი პრეპარატია ჰიდროქსიქლოროქინი იგივე პლაქვენილი. პლაქვენილი აქამდე მალარიის, ამებიაზის, სახსრების ზოგიერთი დაავადების, შემაერთებელი ქსოვილის და კანის დაავადებების სამკურნალოდ გამოიყენებოდა. ქლოროქინს მეორე მსოფლიო ომის პერიოდიდან იყენებენ. ის 1934 წელს ჰანს ანდერსაგმა შექმნა. 19 მარტს აშშ პრეზიდენტმა დონალდ ტრამპმა ოფიციალურად განაცხადა,რომ დარგის ლიდერებთან და წამყვან სპეციალისტებთან კონსულტაციის შემდეგ, მიიღო გადაწყვეტილება, რომ ეს პრეპარატი შესაძლებელია გამოყენებულ იქნას დაუყოვნებლივ COVID-19-ის სამკურნალოდ. აშშ-ის პრეზიდენტმა დასძინა, რომ აღნიშნული მედიკამენტი ფაქტობრივად დამტკიცებულია FDA-ის მიერ. ,,რაც ტრამპმა თქვა გუშინ, ჩვენ ამას ვაკეთებთ თვენახევარია,” - ასე გამოეხმაურა ინფექციური საავადმყოფოს დირექტორი, თენგიზ ცერცვაძე აშშ-ის პირველი პირის განცხადებას. როგორც გაირკვა, ინფექციური საავადმყოფო პლაქვენილს თებერვლის თვიდან იყენებს, რადგან სხვადასხვა კვლევის ანალიზის შედეგად ქართველი ინფექციონისტები მივიდნენ იმ დასკვნამდე, რომ არსებულ მედიკამენტებს შორის პლაქვენილი ყველაზე ეფექტურია. აღნიშნული პრეპარატი ამსუბუქებს მდგომარეობას და აჩქარებს ვირუსის ორგანიზმიდან გამოდევნას. თენგიზ ცერცვაძის ინფორმაციით, პლაქვენილი ინიშნება მაშინ, როდესაც პაციენტს აქვს მწვავე რესპირაციული ინფექციის სიმპტომები, 38 გრადუსი ან მეტი ტემპერატურა, ძლიერი ხველება და სისტუტე, გონების დაბინდვა და რენტგენზე გამოჩენილი პნევმონია. თუმცა სოციალურ ქსელში სრულიად გამსხვავებული ინფორმაცია გაავრცელა აშშ-ში მოღვაწე ქართველმა ექიმმა, რაც შემდგომ დიდი ვნებათაღელვისა და დებატების საგანიც გახდა. მისისიპის უნივერსიტეტის პროფესორმა, ზურაბ გურულმა ფეისბუქზე პოსტი გამოაქვეყნა და საქართველოში არსებული მკურნალობის მეთოდები გააკრიტიკა. მისი თქმით, პროტოკოლის მიხედვით, პლაქვენილით საქართველოში უსიმპტომო და მსუბუქ პაციენტებს მკურნალობენ, რაც აბსოლუტურად მიუღებელია, ვინაიდან ამ პრეპარატს არ აქვს საპროფილაქტიკო დანიშნულება და მეტიც, მან შეიძლება პაციენტებში მთელი რიგი გართულებები გამოიწვიოს. მედიკოსის განცხადებით, მიიღო რამდენიმე საგანგაშო წერილი კარანტინში მყოფი ახალგაზრდა პაციენტების შესახებ, რომლებსაც სწორედ პლაქვენილის მეთოდით მკურნალობენ. გურულმა აღნიშნა, რომ პლაქვენილი რამდენიმე კვირაში ოფიციალურად იქნება მიჩნეული, როგორც გაუგებარი და მინიმალური ეფექტის მქონე მედიკამენტი კოვიდის სამკურნალოდ. ,,ბატონი გურული სტყუის, თან უსინდისოდ,” - ასე გამოეხმაურა ქართული პროტოკოლის თანაავტორი, ინფექციური საავადმყოფოს დირექტორი, თენგიზ ცერცვაძე აშშ-ში მოღვაწე ქართველი ექიმის კრიტიკას. მისი თქმით, ზურაბ გურულის პოსტი იყო ფაქტობრივი ტყუილი და გამიზნული დეზინფორმაცია. ცერცვაძის განცხადებით, ქართულ პროტოკოლში გაწერილია, რომ უსიმპტომო პაციენტები პლაქვენილით მკურნალობას არ საჭიროებენ და აღნიშნული პრეპარატი ინიშნება მხოლოდ საშუალო, მძიმე და ძალიან მძიმე (კრიტიკული) მიმდინარეობის მქონე COVID-19-ით ინფიცირებულ პაციენტებში, თანაც ექიმის დანიშნულებით. ცერცვაძემ განმარტა ისიც, რომ პროტოკოლის მიხედვით, „კატეგორიულად დაუშვებელია ამ მედიკამენტის გამოყენება COVID-19-ის საპროფილაქტიკოდ”. ამგვარად, იგი უარყოფს ექიმ ზურაბ გურულის ბრალდებას, რომ საქართველოში პლაქვენილს უსიმპტომო პაციენტებისთვის ან პროფილაქტიკის მიზნით გამოიყენებენ. თუმცა საგულისხმოა, რომ ამირან გამყრელიძის შვილმა, ნიკოლოზ გამყრელიძემ კორონავირუსისგან გამოჯანმრთელების შემდეგ მედიისთვის მიცემულ ინტერვიუში განაცხადა, რომ იგი მკურნალობისას სწორედ პრეპარატ პლაქვენილს იღებდა. მანვე ხაზი გაუსვა, რომ დაავადება მსუბუქად მიმდინარეობდა. ,,ეს იყო ერ­თა­დერ­თი პრე­პა­რა­ტი, რომელ­საც ვი­ღებ­დი. ჩემ შემთხვე­ვა­ში ძა­ლი­ან მსუ­ბუ­ქად წა­რი­მარ­თა და­ავადე­ბა. იქ, სადაც მძი­მე პნევ­მო­ნია ერთვე­ბა და სუნთქვის უკ­მა­რი­სო­ბაა, სის­ტე­მუ­რი მკურ­ნა­ლო­ბის კურ­სი ინიშ­ნე­ბა"- ჰყვება ნიკოლოზ გამყრელიძე. თუმცა გუშინ გამყრელიძემ ,,ტვ პირველის” ეთერში განაცხადა, რომ პლაქვენილს იღებდა მხოლოდ მას შემდეგ, რაც დაავადების ყველა სიმპტომი გამოეხატა. მისი თქმით, პლაქვენილის მიღებიდან რამდენიმე დღეში მშრალი ხველა აღარ ჰქონია და არც რაიმე სახის უკუჩვენება უგრძვნია. პლაქვენილის გარშემო მიმდინარე დებატებს ამირან გამყრელიძეც გამოეხმაურა, რომლის თქმითაც, მის შვილს სწორად უმკურნალეს. გამყრელიძემ სრული ნდობა გამოუცხადა თენგიზ ცერცვაძესა და საქართველოში მოქმედ პროტოკოლს. მან ახალგაზრდა კოლეგებს მოუწოდა, თავი შეიკავონ ქვეყნის ერთ-ერთი ყველაზე გამოცდილი ექიმის კრიტიკისგან. ასეა თუ ისე, დღესდღეობით არ არსებობს, ზუსტი კვლევა, დასკვნა თუ რეკომენდაცია იმის შესახებ, რომ პლაქვენილი ან რომელიმე სხვა მედიკამენტი კურნავს კორონავირუსს და ამცირებს სიკვდილიანობის მაჩვენებელს - მედიკოსები საქართველოსა და მსოფლიოში დღეს იყენებენ ექსპერიმენტულ პრეპარატებს და ხელმძღვანელობენ მხოლოდ არსებულ გამოცდილებასა და მიმდინარე კვლევებზე დაყრდნობით.#პლაქვენილი #კორონავირუსი #პრეპარატი #tbilisidaily

😷კორონა ვირუსის გამო დაწესებული შეზღუდვების შედეგად, ადამიანებს მსოფლიო მასშტაბით, მოგვეცა საშუალება გვესიამოვნა სუფთა ჰაერით. მოულოდნელი არ იყო, თუმცა მაინც სამწუხაროა-როგორც კი შემსუბუქდა პანდემიით გამოწვეული შეზღუდვები, ჰაერის დაბინძურებამ კვლავ იფეთქა. ბოლო კვლევების თანახმად, ჩინეთში აპრილის ბოლოს, მაისის დასაწყისში ჰაერის დაბინძურების იგივე მაჩვენებელი დაფიქსირდა რაც კარანტინამდე იყო, ფილიპინებიც ამ ტენდენციას მიჰყვება. 😷წიაღისეული საწვავის წვის შედეგად დაბინძურებული ჰაერის გამო, მსოფლიოში ყოველწლიურად 4,5 მილიონი ნაადრევი სიკვდილი ფიქსირდება. 2018 წლის რეპორტის თანახმად კი, ჰაერის დაბინძურების საფასური დღეში 8 მილიარდს შეადგენდა, რაც უხეშად რომ ვთქვათ, მსოფლიო შიდა პროდუქტის 3,3 %-ს შეადგენს. ხოლო ჯანმოს მიხედვით, მსოფლიო მოსახლეობის 91%-ის საცხოვრებელ ადგილას ჰაერის დაბინძურება, დადგენილ სტანდარტზე მაღალია, ანუ ძალინ საშიშია. 😷რაც ყველაზე ცუდი და თან ცხადია, ჰაერის დაბინძურება ასუსტებს ორგანიზმს, რის შედეგადაც იგი უფრო მგრძნობიარე ხდება რესპირატორული დაავადებების მიმართ (მაგ.: კოვიდ-19). იგი ძალიან სარისკოა ქრონიკული დაავადებების მქონე ადამიანებისთვის, სწორედ ამიტომ არის მათ შემთხვევებში კორონა ვირუსი მომაკვდინებელი. სხვა კვლევამ კი აჩვენა, რომ ჰაერის დაბინძურებას შეუძლია გაზარდოს კოვიდ-19 -ით გამოწვეული სიკვდილიანობა. 🆘და აქვე, უბრალოდ შეგახსენებთ, რომ სწორედ ეს მომაკვდინებელი ჰაერის დაბინძურება, ისევ ჩვენთან არის!😷 🌍კორონა ვირუსისგან მიღებული გაკვეთილები კორონავირუსის კრიზისის გამო, მსოფლიო დრამატულად შეიცვალა. პანდემიის შედეგად, ჰაერის დაბინძურების საკითხმა ბევრი ქვეყანის ყურადღება მიიპყრო, რადგან მათ ძალიან დიდი ხნის მანძილზე პირველად იხილეს ლურჯი, სუფთა ცა. ♻️ალბათ ჩნდება კითხვა, როგორ მივაღწიეთ ამას? მთელს მსოფლიოში, ბევრმა ქარხანამ და ინდუსტრიულმა საწარმომ შეწყვიტა მუშაობა პანდემიის გამო, რამაც ბუნებრივად შეამცირა წიაღისეული საწვავის წვა. ზოგიერთ ქვეყანაში კი, როგორიც არის ინდოეთი, უბრალოდ შეამცირეს მუშაობა, რამაც პროპორციულად შეამცირა ჰაერის დაბინძურება. ქუჩები და ტრასები დაცარიელდა ტრანსპორტისაგან, რამაც ასევე ხელი შეუწყო, ჰაერის სისუფთავეს. 🌍სწორედ ამ მსოფლიოში არსებული ყოველდღიური ბიზნეს ოპერაციების დრამატულად გაჩერების შედეგად ჩვენ ვსუნთქავდით სუფთა ჰაერს. ნასას სატელიტით დაფიქსირებული მონაცემები, გვიჩვენებს აზოტის დიოქსიდის (NO2) მნიშვნელოვან ვარდნას კორონა ვირუსის დაფიქსირების შემდეგ. „ეირ ვიზუალ“-ის სპეც. რეპორტიდან აღმოვაჩენთ, რომ წვრილი ნაწილაკები - PM2.5- იც საგრძნობლად დაეცა 10 დიდ ქალაქში. გრინფისის ინდოეთის ანალიზის მიხედვით კი, ამ ქვეყანაში ბოლო 30 წლის მანძილზე პირელად გამოჩნდა ჰიმალაის მთები, კარანტინის გამოცხადებიდან 10 დღის შემდეგ.🌲🌳 პანდემიამ ჩვენი აწმყო აქცია ულევი გამოწვევების ხანად და ამავდროულად ბევრი ფასეული გაკვეთილი მოგვცა: • შესაძლებელია მივიღოთ სუფთა ჰაერი, როდესაც მიღებულია სწრაფი და გადამწყვეტი ქმედებები. • ჩვენ შეგვიძლია დავიბრუნოთ ლურჯი ცა, თუ გავაუქმებთ წიაღისეული საწვავის წვას ყველა ინდუსტრიასა და სექტორში. • ჩვენ შეგვიძლია ვიცხოვროთ ისე, რომ ინდივიდუალურ დონეზე რაც შეიძლება ნაკლები დაბინძურება გამოვიწვიოთ, მაგ.: ვიმოგზაუროთ ნაკლები, მოკლე დისტანციებზე ვიაროთ ფეხით ან ველოსიპედით, ვიმუშაოთ სახლიდან (თუ ეს შესაძლებელია). ♻️სუფთა ჰაერის სუნთქვა რეალურია ქვეყნების ჩვეულ რეჟიმში დაბრუნებასთან ერთად, ჩვენ უნდა გვახსოვდეს, რომ შეგვიძლია ვისუნთქოთ სუფთა ჰაერი. ეს კი სულაც არ გულისხმობს ისევ კარანტინში მოქცევას ქვეყნებსა და ქალაქებს, ამისათვის მთავრობების სწორი აქცენტები და გადაწყვეტილებებია საჭირო.🌍 ♻️წარმოგიდგენთ სამ ძირითად ცვლილებას რომელიც დაგვეხმარება სუფთა ჰაერის შენარჩუნებაში, იმ დროს როდესაც თან ეკონომიკის სტიმულაცია უნდა მოხდეს და თან კლიმატის ცვლილებებს უნდა ვებრძოლოთ.♻️ 1️⃣ ფოკუსირება უნდა მოხდეს მწვანე საფარზე გრძელვადიან პერიოდში ჰაერის დაბინძურების შესამცირებლად, მთავრობის დაფინანსებამ და სტიმულირების ზომებმა არ უნდა შეუწყოს ხელი ისეთი ინდუსტრიების წარმოებას, რომლებიც გამოყოფენ დამაბინძურებლებს. მთავრობის მიერ გაცემული ფინანსური პაკეტები უნდა ასტიმულირებდეს მწვანე საფარის შექმნას. მაგალითად, მათ ხელი უნდა შეუწყონ დამაბინძურებელი ინდუსტრიიდან კადრების გადამზადება/გადაყვანას ეკომეგობრულ ინდუსტრიებში. ✊მთავრობამ ასევე უნდა მოსთხოვოს დამაბინძურებელ სექტორებსა და კომპანიებს დამაბინძურებელი ნივთიერებების გამოშვების შემცირება. ეს ქმედებები ასევე დაეხმარება პარიზის შეთანხმების მიზნის განხორციელებას- გლობალურ დათბობის ლიმიტირებას 1,5 გრადუსის ქვემოთ, რაც ნახშირბადის გამოყოფის შემცირებით, სავსებით რეალურია. 🇩🇪 ამის კარგი მაგალითია გერმანიის განცხადება, რომ ქვეყნისგან კოვიდ 19 შემდგომი ეტაპისთვის დასახმარებლად გამოყოფილი 130 მილიარდი, არ გაიცემა პრემიებად, ბენზინის ან დიზელის მანქანის მყიდველებზე. რაც უფრო მეტი ქვეყანა გამოიყენებს მასტიმულირებელ ბიუჯეტს დაბინძურების წინააღმდეგ, მით უფრო მკვეთრი იქნება ამ ქმედებების პოზიტიური ეფექტი. 2️⃣ ახლანდელი ენერგიის სისტემების რეფორმა განახლებად ენერგიას მინიმუმამდე დაჰყავს ჰაერის დაბინძურება, რასაც ნამდვილად ვერ ვიტყვით წიაღისეული საწვავით მიღებულ ენერგიაზე, რომელიც ამწვავებს ჰაერის დაბინძურებას. მთავრობებმა უნდა გააუქმონ ყველა სამომავლო გეგმა, ნახშირზე მომუშავე ელექტროსადგურების მშენებლობისა და მაქსიმალურად გადავიდნენ განახლებადი ენერგიის წარმოებაზე. 3️⃣ საზოგადოებრივი ტრანსპორტის სისტემა იყოს „მწვანე“ და ხალხზე მორგებული ტრანსპორტის სისტემა არის კიდევ ერთი და მთავარი ჰაერის დაბინძურების წყარო, რომელიც განსაკუთრებით აბინძურებს ჰაერს ურბანულ ადგილებში. თუმცა ამის გამოსწორებაც შეიძლება, პირველ რიგში მეტი ტროტუარისა და ველო ბილიკების შექმნით. ♻️ასევე შიდა წვის ძრავის მქონე ტრანსპორტის ხმარებიდან ამოღება და ნულოვანი დაბინძურების მქონე, ელექტრო ძრავის ან სხვა ნაკლებად მავნებელი ტრანსპორტით ჩანაცვლება, სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია. ამ ყველაფრის გარდა, ძალიან მნიშვნელოვანია კომფორტული და ხელმისაწვდომი საზ. ტრანსპორტის სისტემის დანერგვა, რათა ადამიანებს შეეძლოთ საკუთარ ავტომობილზე უარის თქმა. ზოგიერთი ქვეყანა, რომელიც კარანტინმა, ასე ვთქვათ გამოაღვიძა, უკვე მუშაობს ზემოთ ხსენებულ ცვლილებებზე, რათა ნაკლები ზეგავლენა მოახდინონ გლობალურ დათბობაზე და ისუნთქონ სუფთა ჰაერი. 4️⃣ გამკაცრდეს რეგულაციები ჰაერის დაბინძურებაზე ქვეყნებში ჰაერის დაბინძურებაზე გამკაცრებული რეგულაციების შემოღება, ხელს შეუწყობს გლობალურ დონეზე ჰაერის ხარისხის გაუმჯობესებას. ✊თუ კი რეგულაციები გამკაცრდება ელექტრო სადგურების, ინდუსტრიული დაწესებულებებისა და ტრანსპორტის მიმართ, ჩვენ მარტივად მივიღებთ გაუმჯობესებულ ჰაერს. რა თქმა უნდა ჩვენი მიზანია ჰაერის დაბინძურების სრულად აღმოფხვრა და თუ ჩვენ ამ ძირითადი პრობლემების გადაჭრას მოვახერხებთ, დანარჩენსაც აუცილებლად მივაღწევთ. 👌ასევე აუცილებელია რეალურ დროში ჰაერის მონაცემების დეტალურად შესწავლა და დაწვრილებითი მონაცემების ქონა, ამ შემთხვევაში ხალხი უფრო მეტად ინფორმირებული იქნება და კიდევ უფრო მოწადინებული, გაუარესების შემთხვევაში, გამოასწოროს მდგომარეობა. სამწუხაროდ, ისეთ ქვეყნებში როგორიც არის ამერიკა და სამხრეთ აფრიკა, მანქანებზე და ნახშირზე მომუშავე ელექტრო სადგურებზე, არა მხოლოდ არ გამკაცრებულა არამედ, რეგულაციები საგრძნობლად შემცირებულია. ასეთი მიდგომა კი გააუარესებს ჰაერის დაბინძურებას და უფრო მეტი ხალხის სიცოცხლეს მოაქცევს რისკ ქვეშ. ბევრი ექსპერტი ამბობს, თუ მსოფლიო დაიწყებს სიმწვანის სტიმულირებას ეს არა მხოლოდ გააუმჯობესებს ჰაერს, არამედ იძლევა უზარმაზარ პოტენციალს გადააქციოს დედამიწა მცირე ნახშირის მომხმარებელ საზოგადოებად. ბევრ ჩვენგანს აქვს იმედი რომ ჰაერი გაუმჯობესდება, ამასობაში კი ყველაფერი უნდა ვქნათ რომ ჰაერის დონე არ დაუბრუნდეს პრე-პანდემიის მაჩვენებელს. კოვიდ 19-ის საწინააღმდეგოდ მიღებულმა ზომებმა გვაჩვენა რომ შეგვიძლია რეალურად ჯანსაღ და მწვანე გარემოში ცხოვრება, ახლა კი მომავალი ჩვენზეა დამოკიდებული.

11 მარტს, ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციამ COVID-19, იგივე ახალი კორონავირუსი პანდემიად გამოაცხადა. საქართველოში, თვითიზოლაცია არამხოლოდ სამოგზაურო ისტორიისა თუ მათთან კონტაქტის მქონე ადამიანებისთვის გახდა სავალდებულო (!) ვირუსის სიმპტომების არქონის მიუხედავად, თითოეული ჩვენგანის სახლში დარჩენის რეკომენდაცია გაიცა. სკოლები და უნივერსიტეტების ნაწილი ონლაინ სწავლებაზე გადავიდა, სამსახურები კი დისტანციური მუშაობის მოდელზე… გარდა ამისა, სხვადასხვა ბიზნესმა, კორპორაციული სოციალური პასუხისმგებლობის ფარგლებში, საკუთარი კომპეტენციის შესაბამისად, მომხმარებლებზე ზრუნვა და კორონავირუსის პერიოდის შემსუბუქება გადაწყვიტა და დღემდე, ახალ-ახალი ინიციატივები ჩნდება. ახალი კორონავირუსის გავრცელების პრევენციისთვის რეკომენდაციებიც გაიცა და როგორც გვირჩევენ, სოციალური დისტანცირების ნაწილი საზოგადოებრივი თავშეყრის ადგილებში გასვლისგან თავშეკავებას, მათ შორის, სუპერმარკეტებში სიარულის შეზღუდვას მოიაზრებს. სწორედ ამიტომ გადავწყვიტეთ, თქვენთვის იმ პროდუქტების ჩამონათვალი გაგვეზიარებინა, რომლებიც შესაძლებლობას მოგცემთ, სახლიდან გასვლის საჭიროება, მაქსიმალურად, შეამციროთ. ზოგადი რეკომენდაცია ასეთია: შეარჩიეთ საკვები, რომელსაც თაროზე დიდხანს შეინახავთ: დაკონსერვებული პროდუქტები, მაკარონი, ბრინჯი და პარკოსნები. ასევე, თქვენი საყინულე გამოიყენეთ, სადაც შეინახავთ: პურს, ხორცს, ბოსტნეულს, ხილს და სხვა. (!) რაც მთავარია, გაითვალისწინეთ! იყიდეთ იმდენი, რამდენიც ნამდვილად გჭირდებათ. სხვების მოთხოვნილებებსაც ნუ დაივიწყებთ. ახლა კი, დეტალურად, რა უნდა იყიდოთ თქვენი საკუჭნაოსთვის? – ალისა პაიკი, რეგისტრირებული დიეტოლოგი და კვების კომუნიკაციების მენეჯერი სურსათის საერთაშორისო ინფორმაციის საბჭოში, გვირჩევს: ლობიო და პარკოსნები ეს პროდუქტი არა მხოლოდ დიდხანს ინახება, არამედ ლობიოში, დაახლოებით, 25% ცილაა, რომელსაც მაღალი კვებითი ღირებულება აქვს. მცენარე მდიდარია, აგრეთვე, ვიტამინებით, მიკრო- და მაკროელემენტებით. B ჯგუფის ვიტამინები ლობიოში ადამიანის ორგანიზმისთვის საჭირო რაოდენობითაა წარმოდგენილი. ასევე, უხვადაა მასში A, C, E, K და PP ვიტამინები, გოგირდი, კალიუმი, მაგნიუმი, კალციუმი, ფოსფორი, რკინა და შეუცვლელი ამინმჟავები. ასევე, ბარდა ან ოსპი, მაგალითად, სალათებში შეგიძლიათ, აურიოთ ან წვნიანებისთვის გამოიყენოთ. გარდა ამისა, სახლში მომზადებული ჰუმუსისთვისაც მშვენიერი არჩევანია. დაკონსერვებული თევზი პროტეინების შესანიშნავი წყაროა დაკონსერვებული ან ჰერმეტულად შეფუთული თევზი, მაგალითად, ტუნა ან ორაგული, რომლებიც გულის ჯანსაღი ფუნცქიონირებისთვის საჭირო ცხიმოვან მჟავებს შეიცავს. მიწისთხილის კარაქი პროტეინებისა და ჯანსაღი ცხიმის მისაღები არაჩვეულებრივი საშუალებაა და ამასთან, მისი ბევრ საკვებთან შეხამებაა შესაძლებელი: კრეკერებთან, პურთან, ვაშლთან, ბანანთან. ვისაც მიწისთხილზე ალერგია აქვს, მათთვის მზესუმზირის კარაქია რეკომენდებული, რომელიც შესაბამისად, მზესუმზირის მარცვლებისგან მზადდება. მაკარონი, თათაბო და ყავისფერი ბრინჯი შვრია გარდა სასარგებლო თვისებებისა, შენახვის ვადა დიდხანს აქვს. დაკონსერვებული, უშაქრო ხილი და ბოსტნეული და არ დაგავიწყდეთ ქილის ან დაკონსერვებული ტომატის წვენი. ჩირი, პოპკორნი და დიახ, შოკოლადი ქლიავის, გარგარის, მოცვისა თუ ლეღვის ჩირი, ქიშმიში – რკინისა და ანტიოქსიდანტების მიღების ტკბილი წყაროა. ნუში, აკაჟუ, ფისტები, მიწის თხილი და პეკანის თხილი; მზესუმზირისა და გოგრის თესლი, ასევე, გემრილი და სასარგებლო გადაწყვეტაა სალათებში ასარევად თუ რამდენიმე მარცვლის ჯანმრთელობისთვის ჩასაკვნეტად. ასევე, შავი შოკოლადი როგორც სასარგებლო, ასევე, ნოყიერი საკვებია და ტკბილის მიღების სურვილსაც შეგიმცირებთ. წყალი, რძე – ვარგისიანი ხანგრძლივი შენახვისთვის და ყავა გახსოვდეთ,რომ სითხის მიღება აუცილებელია. გადაუდებელი შემთხვევების ზოგადი წესი ასეთია, რომ დღეში, მინიმუმ, ერთი გალონი (5 ლიტრამდე) წყალია საჭირო. თუმცა, თუ თქვენ ჩვეულებრივ ონკანის წყალს სვამთ ან რაიმე სახის ფილტრი გაქვთ, ბევრი წყლის შეძენაზე ნუ იდარდებთ. რძე კალციუმისა და იმუნური სისტემის მასტიმულირებელი ვიტამინების კარგი წყაროა, რაც შეეხება ყავას, გაითვალისწინეთ, გაქვთ, თუ არა საკმარისი კოფეინი, რასაც რამდენიმე კვირის განმავლობაში მიიღებთ. პური, გაყინული ხორცი და ახალი ზღვის პროდუქტები ისარგებლეთ თქვენი საყინულეებით, რომელიც გაყინული ხორცის შესანახად გამოგადგებათ. იმიტომ, რომ ცხოველური ცილები: ზღვის პროდუქტები, ფრინველი და საქონლის ხორცი საყინულეში კარგად ინახება. ასევე, პარმეზანის მსგავსი მაგარი ყველი მაცივარში დიდხანს ძლებს. დამატებით, ხილი და ბოსტნეული გაყინულ ხილს შეიძლება, იმდენივე, ხანდახან უფრო მეტი ვიტამინიც კი ჰქონდეს, ახალთან შედარებით – ნათქვამია კვლევაში. გაყინული მარწყვი, მოცვი და ატამი შეიძლება საუზმისთვის გამოგადგეთ. ისპანახი, ბროკოლი, სტაფილო, ყვავილოვანი კომბოსტო, სატაცური და მწვანე ლობიო შეგიძლიათ, როგორც მარტო ისე მაგალითად, მაკარონში ან ბრინჯში არეული მიირთვათ. რაც შეეხება ვეგანებსა და ვეგეტარიანელებს, მათთვის შეფუთული საკვები კარგი ალტერნატივაა: გაყინული ლობიოს ბურიტო, გაყინული ვეჯიბურგერები და გაყინული ვეჯი პიზა.#დარჩისახლში #კორონავირუსი #გავუფრთხილდეთერთმანეთს

2020 წლის 1 იანვარს და შესაბამისად ახალი დეკადის დადგომას, მსოფლიო მოსახლეობა ოპტიმიზმით შეხვდა, რომ მომდევნო ათწლეული კიდევ უფრო მეტი განვითარების შესაძლებლობებითა და პროგრესით იქნებოდა დატვირთული. სამწუხაროდ, მიმდინარე წლის პირველი კვარტალი (მეოთხედი), გლობალური მასშტაბით, უარყოფითი მოვლენებით არის დატვირთული. ასეთი სამწუხარო ამბებიდან ყველაზე მნიშვნელოვანს კი რა თქმა უნდა არსებული კორონავირუსული პანდემია წარმოადგენს. გარდა ამისა, 2020 წლის დასაწყისიდან მსოფლიომ უკვე ნახა ავსტრალიის ხანძარი, აშშ-ირანის განსაკუთრებით გამწვავებული ურთიერთობები და მასთან ბმაში მყოფი უკრაინული თვითმფრინავის კატასტროფა, მიწისძვრები თურქეთსა და კარიბის რეგიონში, კალათბურთის ლეგენდა კობი ბრაინტის დაღუპვა და ა.შ. ზემოხსენებული თემიდან გამომდინარე სტატიაში მიმოხილულია რამდენიმე სამწუხარო ამბავი, რომელიც 2020 წელს მოხდა (ან მიმდინარეობს). კორონავირუსული პანდემია - 2020 წლის ცენტრალური მოვლენა რა თქმა უნდა COVID-19, მის გამო დაღუპული ათასობით ადამიანი და მსოფლიო ეკონომიკის მასშტაბური შეფერხებაა. ვირუსი თავდაპირველად 2019 წლის დეკემბერში, ჩინეთის ქალაქ უჰანში გავრცელდა. დაავადების სწრაფმა გავრცელებამ ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაცია აიძულა გლობალური პანდემია 11 მარტს გამოეცხადებინა. ბოლო მონაცემებით, მსოფლიოში 2 350 000-ზე მეტი ადამიანია ინფიცირებული, ხოლო დაღუპულთა რაოდენობა 161 200-ზე მეტია. სპეციალისტების მოსაზრებით, მანამდე არსებულ ვირუსებთან შედარებით, კორონავირუსის სიკვდილიანობა დაბალია, მაგრამ მისი მთავარი მახასიათებელი ისაა, რომ უსწრაფესად ვრცელდება და ჯანმრთელობის განსაკუთრებულ პრობლემებს ასაკოვან და დაბალი იმუნური შესაძლებლობების მქონე ადამიანებს უქმნის. გარდა ამისა, კორონავირუსმა მსოფლიო ეკონომიკას მნიშვნელოვანი ზიანი მიაყენა და მისი ზემოქმედება სავარაუდოდ დიდხანს აისახება რიგითი ადამიანების ცხოვრებაზე. მსგავსი ტიპის კრიზისი უკანასკნელად ე.წ. დიდი დეპრესიის პერიოდში იყო, რომელიც უკანასკნელ, მასიურ ეკონომიკურ ვარდნად არის დასახელებული. ის დაიწყო 1929 წელს და დაახლოებით 10 წლის მანძილზე გრძელდებოდა. აღნიშნულმა გამოიწვია ბანკების გაკოტრება, რეკორდული უმუშევრობა, მთლიანი ეროვნული პროდუქტის, ინდუსტრიული წარმოების, აქციათა ბაზარზე ფასთა ვარდნის და ასევე პრაქტიკულად ეკონომიკის ზრდის ყველა პარამეტრის მკვეთრი ვარდნა. ავსტრალიის ხანძარი - 2019-2020 წლების ხანძრის სეზონი, ცნობილი, როგორც „შავი ზაფხული“, დაიწყო 2019 წლის ივნისში, ქვეყნის სამხრეთ-აღმოსავლეთ ნაწილში, ცეცხლის რამდენიმე მნიშვლეოვანი კერის გაჩენით. ხანძრის პიკი კი დეკემბერსა და იანვარში იყო. ავსტრალიის კონტინენტის ნახევარი მოსახლეობა, პირდაპირ თუ ირიბად დააზარალა ხანძარმა, მათ შორის ჯანმრთელობის კუთხით. დაიწვა ათასობით შენობა და მილიონობით ჰექტარი მიწა და დაიღუპა ასეულობით ადამიანი. ირანში უკრაინული თვითმფრინავის ჩამოვარდნა - იანვარში, აშშ-სა და ირანს შორის განსაკუთრებით გამწვავდა ურთიერთობები, მას შემდეგ რაც შეერთებული შტატების კუთვნილი სამხედრო დრონით ირანის ისლამური რევოლუციის გუშაგთა კორპუსის, ყუდსის დანაყოფის ლიდერის ყასემ სოლეიმანის ლიკვიდაცია განხორციელდა. აღნიშნულს ოფიციალური თეირანის მხრიდან საპასუხო ქმედებები მოჰყვა და მათ „უნებლიედ“, ირანის ცაზე მფრინავი უკრაინული სამგზავრო თვითმფრინავი ჩამოაგდეს, რასაც 176 ადამიანის სიცოცხლე ემსხვერპლა. ირანული მხარის მტკიცებით, მათი რეალური სამიზნე ერაყის ბაზებზე დისლოცირებული ამერიკის შეიარაღებული ძალები იყვნენ. კობი ბრაიანტის დაღუპვა - 2020 წლის 26 იანვარს, 41 წლის ასაკში დაიღუპა NBA-ის ყველა დროის ერთ-ერთი საუკეთესო მოთამაშე კობი ბრაიანტი. იგი 13 წლის ქალიშვილთან ერთად მგზავრობდა ვერტმფრენით, როდესაც საჰაერო ტრანსპორტმა კატასტროფა განიცადა. მიწისძვრა თურქეთსა და კარიბის რეგიონში - 24 იანვარს, თურქეთის აღმოსავლეთ ნაწილში მომხდარ მძლავრ მიწისძვრას 41 ადამიანი ემსხვერპლა, ხოლო 1600 დაშავდა. 6,7 მაგნიტუდის სიმძლავრის მიწისძვრა ელაზიგის პროვინციაში მოხდა, რასაც სულ მცირე 10 შენობის ნგრევა მოჰყვა. მიწისძვრა იგრძნობოდა მეზობელ პროვინციებში - დიარბაქირში, მალათიაში, ადიამანში, ასევე მეზობელ სახელმწიფოებში - სომხეთში, სირიაში და ირანში. ბუნებრივი კატასტროფის შედეგად 1607 ადამიანი გადაიყვანეს კლინიკებში. 28 იანვარს, 7,7 მაგნიტუდის სიმძლავრის მიწისძვრა მოხდა ცენტრალურ ამერიკაში, კარიბის რეგიონში. განსაკუთრებული ზარალი მიადგა იამაიკას, კაიმანის კუნძულებს და კუბას. 1946 წლის შემდეგ, ის დაფიქსირდა მომხდარ, ყველაზე მძლავ მიწისძვრად. კალიების გავრცელება აფრიკის აღმოსავლეთში - მილიარდობით კალია გავრცელდა აღმოსავლეთ აფრიკასა და სამხრეთ აზიის ნაწილებში მარტის თვეში, რამაც დიდი საფრთხის ქვეშ დააყენა მილიონობით ადამიანის საკვები მარაგები. სურსათისა და სოფლის მეურნეობის ორგანიზაციის (Food and Agricultural Organization) განცხადებით, ზემოხსენებულ მოვლენას შესაძლოა 25 მლნ. ადამიანის კვებაზე მოეხდინა გავლენა. მსგავსი მოვლენა დიდი ხნის მანძილზე არავის ახსოვს.#2020 #Crisis #Disaster #Observation #headline #world

მსოფლიო უკვე სამი თვეა კორონა ვირუსს ებრძვის. შექმნილი სიტუციის გამო გაუქმდა ფრენები, აიკრძალა საქალაქთაშირისო მოძრაობა, ხოლო ზოგიერთმა ქვეყანამ კომენდანტის საათი შემოიღო. ამ ეტაპზე მსოფლიოს მასშტაბით და მათ შორის საქართველოშიც მუშაობს მხოლოდ გადაუდებელი და აუცილებელი საჭიროების მქონე დაწესებულებები : სასურსათო მაღაზიები, ბენზინ გასამართი სადგურები, აფთიაქები. საქართველოს მთავრობამ მიიღო გადაწყვეტილება რომ სურსათის ფასი ხელოვნურად შეეკავებინა. რის შედეგადაც პირველადი მოხმარების ნივთებზე ფასი უცვლელი დარჩა. ამის მიუხედავად, ეკონომიკური კრიზისი შეეხო დიდ კომპანიებს , რომლის უმეტესობამაც თანამშრობლები დაითხოვა ან უხელფასო შვებულებაში გაუშვა. დღევანდელი მაჩვენებლით დოლარის კურსი 3.50 აღწევს. ეროვნული ვალუტის გაუფასრებასთან ერთად კრიზისი უფრო მყარად იკიდებს ფეხს. მსხვილმა საწარმოებმა შეაჩერეს მუშაობა. დაიკეტა სავაჭრო ცენტრები, შესაბამისად მოლებში მომუშავე პერსონალის უმეტესობა უმუშევარი დარჩა. არსებულმა მარკეტებმა და მომუშავე ობიექტებმა სურვილი გამოთქვეს , სამი თვის განმავლობაშ დაესაქმებინათ ის ადამიანები, რომლებიც კრიზისის გამო უსამსახუროდ დაჩნენ. სამედიცინო ტექსტილის ქარხანა უმუშევრად დარჩენილებს დასაქმებას სთავაზობს. მოცემულ სიტუაციაში თუ ობიექტი აჩერებს მუშაობას და არ აქვს შემოსავალი იძულებულია გაათავისუფლოს თანამშრომელი, თუმცა ისინი უზრუნველყოფენ მათ დასაქმებას სხვადასხვა მომსახურების სფეროში. ეს საკითხი , სამართლებრივ ჭრილში რომ განვიხილოთ დამსაქმებელს აქვს უფლება დასაქმებულთან შეწყვიტოს მუშაობა ხელშეკრულებაში არსებული პირობების თანახმად. თუ დამსაქმებელს უწერია, რომ ფორს მაჟორულ სიტუაციაში ის იძულებული იქნება გაუშვას სამსახურიდან თამანშრომელი დასაქმებული მასთან დავაში ვერ შევა. ერთ-ერთმა კომპანიამ მის მფლობელობაში მყოფი რესტორანი ონლაინ კვების ობიექტად გადააეკეთა. შემოსულ თანხას კი მთლიანად დასაქმებულებს უხდის. ასროეთ დროს ყველა კომპანიას ესაჭიროება მსგავსი გადაწყობა, რადგან ეკონომიკურმა კრიიზისმა არ დააზიანოს მათ მიერ დასაქმებული ადამიანები.#დასაქმება #კრიზისი #თანამშრომლობა #TBILISIDAILY