იქიდან გამომდინარე, რომ კორონავირუსმა ყველას სახლში დარჩენა გვაიძულა, დრო ბევრი გვაქვს. ამ დროს როგორ გამოვიყენებთ, უკვე ჩვენი საქმეა. თუ ხართ ახალგაზრდა, მე-9, მე-10, ან მე-11 კლასის მოსწავლე და გსურთ, სწავლა ამერიკულ უნივერსიტეტებში გააგრძელოთ, BatumiDaily სტატიების ახალ სერიას გთავაზობთ. მე, დავით ჯინჭარაძე, ნიუ-იორკის უნივერსიტეტის სტუდენტი, მოგიყვებით საზღვარგარეთ ჩასარიცხად საჭირო ყველა კომპონტენტის შესახებ. დღეს დავიწყებთ SAT-ით.
Scholastic Aptitude Test (SAT), მარტივად რომ ვთქვათ, ქართული უნარების გამოცდას ჰგავს. უფრო სწორედ, უნარები SAT-ის მოძველებული ვერსიაა. ამერიკულ უნივერსიტეტში საბაკალავრო დონეზე ჩასარიცხად, უნივერსიტეტების აბსოლუტური უმრავლესობა ითხოვს SAT-ს. ტესტის მაქსიმალური ქულა 1600-ია. ტესტი ორად იყოფა: ინგლისურის სექცია (800 ქულა) და მათემატიკის სექცია (800 ქულა). ტესტი, უმეტესწილად, გთხოვთ 5-დან ერთი სავარაუდო პასუხი ამოირჩიოთ.
რა დონეზე უნდა ვიცოდეთ ინგლისური ტესტის დასაწერად? რაც უფრო კარგად ვიცით ინგლისური, მით უკეთესი. მაღალი B2 ან C1 დონე იდეალური იქნება. გაითვალისწინეთ, რომ ყველა მოსამზადებელი მასალა ინგლისურადაა და ისე უნდა მოემზადოთ, ვითომ მხოლოდ ინგლისური იცით. ტესტის ჩაბარება რამდენჯერმე შეიძლება და ამერიკელებიც მინიმუმ 2-3-ჯერ აბარებენ. ამიტომ, კარგია თუ მომზადებას 9-10 კლასებში დავიწყებთ, 11-12 კლასების მანძილზე კი რამდენჯერმე ჩავაბარებთ. ეს ტესტი ინტელექტს არ ზომავს, უფრო იმის განმსაზღვრელია, რამდენად წარმატებით შეგიძლიათ ტესტებისთვის მომზადება და მათი დაწერა.
რა ითვლება კარგ შედეგად? საერთოდ, რაც უფრო პრესტიჟულ უნივერსიტეტში აბარებთ, მით უფრო დიდი ქულაა საჭირო. ეცდეთ, იყოთ მაქსიმალისტები და 1400-1500 ქულაზე გქონდეთ სწორება.
როგორც წესი, მათემატიკის სექციასთან უცხოელ მოსწავლეებს ნაკლები პრობლემა ექმნებათ. პროგრამა მეტ-ნაკლებად ფარავს ქართული სკოლის 9-10 კლასების მასალას. ტესტის ნაწილში სამეცნიერო კალკულატორის გამოყენებაცაა დაშვებული. ინგლისურის სექციაში კი წაკითხული ტექსტის გააზრებისა და უცნობი სიტყვების მნიშვნელობის გარდა, ხშირად მთავარ სირთულეს შეცდომების გასწორებაც წარმოადგენს. უნარების სავარჯიშოსგან განსხვავებით, ამერიკულ უნარებში შეცდომის სავარაუდო ადგილი გახაზულია. მოსწავლემ ან უნდა შეასწოროს ეს ადგილი, ან აღნიშნოს, რომ წინადადება სწორადაა დაწერილი. სტატისტიკურად, ამ სავარჯიშოს მეტ-ნაკლებად წარმატებით შესასრულებლად ინგლისური გრამატიკის 10-12 წესის ცოდნა საკმარისია. წესების კარგი და მოკლე მიმოხილვა შეგიძლიათ იხილოთ, თუ აკრეფთ “10 grammar rules for SAT” - Google-ში.
ტესტის მთელი შინაარის ერთ სტატიაში გადმოცემა ძალიან რთულია, თუმცა მოკლედ გეტყვით, როგორ მოემზადოთ SAT-ისთვის. პირველ რიგში, გჭირდებათ კარგი სახელმძღვანელო. ბევრი რესურსი ონლაინ ხელმისაწვდომია, პანდემიის დროს კი რამდენიმე წიგნსაცავმა ონლაინ წიგნების ნაწილი უფასოც გახადა. ამიტომ გირჩევთ, კარგად დაგუგლოთ ხელმისაწვდომი რესურსები. ჩემი რჩევაა, მიყვეთ Princeton Review-ს, ეს სახელმძღვანელო ძალიან მარტივად ხსნის ტესტის სპეციფიკას და ბევრ სავარჯიშოსაც გვთავაზობს. უფრო რთული, მაგრამ არანაკლებ სასარგებლოა Barron-ის სახელმძღვანელო. ბევრი კარგი რესურსი ხელმისაწვდომია ბათუმის ამერიკულ კუთხეშიც (საჯარო ბიბლიოთეკაში მდებარეობს).
წიგნებთან ერთად, აუცილებელია სავარჯიშო ტესტების დაწერა. როდესაც თვლით, რომ ტესტი კარგად გაითავისეთ, შეგიძლიათ ამ ტესტებში მოსინჯოთ თავი. ჯერ გააკეთეთ პრინსტონისა და ბარონის წიგნის ტესტები. სულ ბოლოს კი შეგიძლიათ, SAT-ის ოფიციალურ საიტზე გამოქვეყნებული 10 ოფიციალური სავარჯიშო ტესტი დაწეროთ. ეს ტესტები ძალიან ახლოსაა რეალურ ტესტთან, ამიტომ ბოლოსთვის შემოინახეთ. დანიშნეთ 3 საათი და ზუსტად ისე მოიქეცით, როგორც რეალური ტესტის დროს. ითვლება, რომ მაქსიმალური ეფექტისთვის, თითოეული ტესტი მხოლოდ ერთხელ უნდა გაიაროთ. ტესტის ბოლოს კი სავარაუდო ქულის გამოთვლა შეგიძლიათ. ტესტები იხილეთ აქ:
https://collegereadiness.collegeboard.org/sat/practice/full-length-practice-tests
ტესტის ჩაბარება საქართველოში შესაძლებელია. ყველა ცენტრისა და ქალაქის ინფორმაციის სანახავად, უნდა გადაამოწმოთ ოფიციალური საიტი (collegereadiness.collegeboard.org), ერთ-ერთი ორგანიზაცია, რომელიც ამ ტესტს საქართველოში ატარებს არის ამერიკული საბჭოები (
http://www.americancouncils.ge/sat/). ოფიციალურ საიტზე იპოვით ტესტის ფასის, თარიღებისა და ადგილების შესახებ დეტალურ ინფორმაციას.
როგორც ადრე აღვნიშნე, ინგლისურის მაღალი დონე აუცილებელია ტესტის კარგად დასაწერად. თუმცა, თუ ხართ მე-9 ან მე-10 კლასში და ჯერ B1 დონე გაქვთ, ახლა კარგი დროა, რომ მომზადება დაიწყოთ. სანამ უშუალოდ ტესტის სპეციფიკას გაეცნობით, საჭიროა ინგლისურში კითხვის დონე აიმაღლოთ. ტესტისთვის აუცილებელია სწრაფად იკითხოთ და ზოგადი აზრი გამოიტანოთ. გირჩევთ, ბევრი ამერიკული ლიტერატურა იკითხოთ სხვადასხვა ჟანრში (ტესტის დროს 4-5 ტექსტის გააზრება მოგიწევთ, სხვადასხვა სფეროდან). სამეცნიერო და სოციალური საკითხების დასახვეწად კარგია The New York Times, The LA Times, Washington Post და სხვა ამერიკული მედია იკითხოთ. ნიუ-იორკ თაიმსის უპირატესობა ისაა, რომ ცალკე სექციები აქვთ მეცნიერების, სოციალური საკითხების, პოლიტიკისა და პოპ-კულტურს მიმართულებით. ერთი სიტყვით, იკითხეთ ბევრი.
თუ უკვე მე-11 კლასში ხართ ან მე-12-ში გადადიხართ, ტესტის წარმატებით დასაწერად საჭიროა ყოველ დღე გამოყოთ 2-3 საათი. ამ დროის განმავლობაში გაეცანით ტესტს, ივარჯიშეთ და წარმატებას აუცილებლად მიაღწევთ!