1)ბროკოლი🥦 იმდენად ბევრ ადამიანს არ უყვარს ბროკოლი, რომ მეცნიერული კვლევის ჩატარებაც არ იქნებოდა ურიგო, თუ რატომ გამოუცხადა ომი კაცობრიობამ ბროკოლის. არადა ის ისეთი აუცილებელი ვიტამინებითაა მდიდარი, როგორებიცაა B1, B2, B3, B6. ასევე შეიცავს დიდი ოდენობით რკინას და კალიუმს. 2)ხახვი🧅 ბროკოლიზე არანაკლებად ერჩიან ხოლმე ხახვს, განსაკუთრებით კი მაშინ, თუ მას წვნიანის ზედაპირზე მოტივტივეს შენიშნავენ. თუმცა ისიც უნდა ითქვას, რომ სხვა ბევრი კულტურის მსგავსად ხახვს ქართულ სამზარეულოშიც აქტიურად გამოიყენებენ და სხვადასხვა კვლევის თანახმად, ის ისეთ ნივთიერებებს შეიცავს, რომლებიც კიბოს წარმოქმნის ალბათობას ამცირებს და სისხლში შაქრის დონის დარეგულირებას უწყობს ხელს 3)ავოკადო🥑 მიუხედავად იმისა, რომ ეს ხილი საკმაოდ ძვირი ღირს და მთელ რიგ ქვეყნებში გახუხულ პურთან ერთად მისი მირთმევა მდიდრულ საუზმედაც კი ითვლება, ადამიანების არც ისე მცირე ჯგუფი ამას არად დაგიდევთ, რადგან ვერ გაუგიათ, როგორ შეიძლება მოიხიბლო მისი უცნაური გემოვნური თვისებებით. ავოკადოს მოყვარულების სასარგებლოდ კი უნდა ითქვას, რომ ის ისეთი აუცილებელი ვიტამინებითაა მდიდარი, როგორებიცაა K, C, E, B5 და B6. 4)ბადრიჯანი🍆 შეგვიძლია, თამამად ვივარაუდოთ, რომ ბადრიჯანს საქართველოში სახელი აჯაფსანდალმა გაუფუჭა: ამ კერძის სახელწოდებას იმდენად ხშირად მოიხსენიებენ უარყოფით კონტექსტში, რომ მისი აუცილებელი კომპონენტის — ბადრიჯნის მიმართ ბევრს ცუდი წინასწარგანწყობა უყალიბდება. არადა იმასთან ერთად, რომ ის ძალიან დაბალკალორიულია, ამასთანავე შეიცავს სასარგებლო ნახშირწყლებს, მანგანუმსა და კალიუმს 5)ბრიუსელის კომბოსტო🥬 შეიძლება, რთული გასაგებია, თუ რას შეიძლება ერჩოდე ამ პატარა, კოხტა და მოხდენილ კომბოსტოებს, მაგრამ ფაქტია, რომ ის ბევრს არ უყვარს. მოწინააღმდეგეების გულს ბრიუსელის კომბოსტო იმითღა თუ მოიგებს, რომ სასარგებლო მინერალებთან ერთად დიდი ოდენობით ანტიოქსიდანტებს შეიცავს, რაც ორგანიზმში ქრონიკული დაავადებების განვითარების შანსს ამცირებს. 6)ისპანახი🥙 მართალია, თუ ერთხელ მაინც მოგიმზადებიათ ისპანახი თავად, გეცოდინებათ, რომ თავისი მოცულობით მარტივად გატყუებს, მაგრამ ამის მიუხედავად მაინც შეუძლებელია დააიგნორო მისი სიმდიდრე K, A, C და B2 ვიტამინის ფლობის თვალსაზრისით. 7)გრეიფუტი🍊 ციტრუსებს შორის გრეიპფრუტი, ალბათ, ყველაზე ნაკლები პოპულარობით სარგებლობს, რაც გასაკვირი სულაც არ არის, თუ გავითვალისწინებთ მის მომწარო-მომჟავო გემოს. თუმცა ასევე უნდა გვახსოვდეს, რომ თავისი ჯანსაღი შემადგენლობით ორგანიზმს იმუნური სისტემის გაძლიერებაშიც კი ეხმარება. 8)ჭარხალი სტაფილოსთან ერთად ჭარხლის შესახებ ბავშვობაში, ალბათ, თითოეულ ჩვენგანს ხშირად უმეორებდნენ, რომ ძალიან სასარგებლო პროდუქტია, რაც მართლაც ასეა. თუმცა, ამის მიუხედავად, მას სტაფილოსთან შედარებით ნაკლებად გაუმართლა და ბევრმა ვერ შეიყვარა. 9)სოკო მიუხედავად იმისა, რომ თავისი მრავალი სახეობითა და გემოთი სოკოს ხშირად შეუძლია ადამიანის გაოცება, მას ბევრი მაინც არ სწყალობს. არადა საკვებად ვარგისი სოკო ორგანიზმისთვის საჭირო არაერთ ნივთიერებას შეიცავს, იქნება ეს სპილენძი თუ ანტიოქსიდანტები. 10)პომიდორი🍅 მათთვის, ვინც პომიდორს არათუ კონკრეტულ კერძში, არამედ უმადაც მშვენივრად გეახლებათ, ალბათ, რთული დასაჯერებელია, რომ ვინმეს ის არ უყვარს. ბევრ სხვა გემოებთან სრულ შესაბამისობასთან ერთად პომიდორი ისეთ სასარგებლო ნივთიერებებსაც შეიცავს, როგორებიცაა ლიკოპინი, კალიუმი და K1 ვიტამინი. (გრეიფუტს,სოკოს,პომიდორს არ ვეხებით ეგ როგორ არ უნდა გიყვარდეს?!🤣)#vegetable Places In Tbilisi

• პირველი და ყველაზე დამაჯერებელი მიზეზი ის არის, რომ როგორც კი ცნობილი გახდა, რომ მადარა შინობთა მეოთხე მსოფლიო ომში მთავარი მოწინააღმდეგე იქნებოდა, ხუთმა ნაციამ - რომლებიც ერთმანეთს წლების განმავლობაში ებრძოდნენ და სამუდამო მშვიდობა ჩამოუყალიბებელი ჰქონდათ - გადაწყვიტეს რომ გაერთიანებულიყვნენ და ერთობლივი ძალით შეეჩერებინათ ის (LMFAO OK SHINOBI ALLIANCE OK). • 2️⃣ : ადრეულ ასაკში არ ყოფილა არც უნიკალური და არც დაუჯერებელი სკილებით გამორჩეული სხვა უჩიჰებისგან (+ სხვა გვარის მატარებელი ნინძებისგან). მხოლოდ მას შემდეგ, რაც მისმა კლანმა მას ზურგი აქცია (გარკვეული და ბევრისთბის მიუღებელი მიზეზების გამო) და გადაწყვიტა რომ გამოჰყოფოდა სოფელს საკუთარი ძალებისა და პოტენციალის განსავითარებლად რასაც შემდეგ დაემატა ჰაშირამასთან “სიკვდილი”, მან შეძლო და სერიალის სავარაუდო სცენარი, რომელიც მადარას გარეშე წარიმართებოდა, საბოლოოდ შეცვალა. რამაც აიკონურ ომამდე მიგვიყნანა. • 3️⃣ : და ზუსტად რას მივაწეროთ ზემოხსენებული ომი? მადარას თითქმის (fuck you, Zetsu.) უნაკლო გეგმას, სადაც მან: ( თუ გეზარებათ გეგმის მიმოხილვა, შეგიძლიათ გადაახტეთ. მაგრამ ვინც არ იცით შემოკლებულად მოგითხრობთ) ~ გაითამაშა სიკვდილი, რის შემდეგაც მოპოვებული სენჯუს ჩაკრა (ერთადერთი ადამიანის ჩაკრა, რომელსაც ის მისივე თქმით ყველაზე მეტად აღმერთებდა, და ყველაზე მეტად ცდილობდა დაემარცხებინა) გამოიყენა უკვე დაგეგმილი გეგმებისთვის. ~ ნამდვილ სიკვდილამდე ოდნავ ადრე გამოაღვიძა დიდებული დოჯუცუ რინეგანი. ~ გათვალა, რომ მალე მოკვდებოდა. ასე რომ სჭირდებოდა ვიღაც, ვინც რინეგანს “შეუნახავდა” გაცოცხლებამდე = იმპლანტაცია პატარა ნაგატოში. ~ სიკვდილამდე კი დაუნდობლად გამოიყენა მისივე გვარის წარმომადგენელი ობიტო უჩიჰა (დაუნდობლად-ს ხაზს იმიტომ ვუსვამ, რომ soft spot არ მიესადაგება ვილანს): მადარამ ზუსტად დაგეგმა და გათვალა რინის სიკვდილი, და პარალელურად ობიტოს ვარჯიშის პერიოდში მისი “გაპარვა”. (ისე რას გაეპარებოდა😂😂)ისე მოახერხა, რომ ობიტო საკუთარი თვალით შეესწრო სცენას, და შემდეგ რაც მოხდა ყველამ ვიცით. ~ მადარამ ობიტოსგან მაქსიმუმი გამოწურა - იყო მისი სენპაი. თავისუფლად შეგვიძლია მადარას მივაწეროთ ობიტოს ძალების დემონსტრირება (თუმცა მინატოსთანაც ოქრო ბიჭი იქნებოდა fr😭❤️) მისი სახელით გაგზავნა ასეა თუ ისე ახალჩამოყალიბებულ აკაცუკისთან, (რომელსაც ჯერ კიდევ კარგი მოტივები ჰქონდა) როდესაც ჰანზოს კონანი მძევლად ჰყავდა და გააფრთხილებინა ნაგატო, თუ რა მოხდებოდა სინამდვილეში. მაგრამ როგორც მოსალოდნელი იყო, მოსახდენი მოხდა, მადარას ნაჩუქარმა ნაგატოს რინეგანმაც იფეთქა და მალევე აკაცუკი გახდა ობიტოს მომავალი სამფლობელო. ~ გარკვეული დროის შემდეგ კი ხუთ კაგეს მადარას სახელით გამოუცხადა მსოფლიო ომი. ანუ, მთლად აიზენი ვერა გვყავს მაგრამ give him credits he’s a genius. • 4️⃣ : მისი გამოძახება გახლავთ ჩვენი საყვარელი კურამა, რომელიც მის სიცოცხლეში მხოლოდ ორ შინობს - მინატოსა და მადარას უფრთხოდა. თუმცა მადარას მიმართ შიში იყო უფრო დიდი, რადგან ის მას განა სიკვდილით ან reaper death seal-ით ემუქრებოდა; ან განა ვინმეს მის ჯინჩურიკობას აძალებდა; პირიქით, კურამას რეპუტაციისთვის უფრო სამარცხვინო რამ - შარინგანით მის გემოზე ათამაშებდა წინააღმდეგობის გაწევის მიუხედავად. ასე რომ მას ის უფრო მეტადაც სძულდა ვიდრე მინატო. და ეს ფაქტი მას კიდევ უფრო ძლევამოსილს ჰქმნის, რაც უფრო მეტად მაყვარებს:> • 5️⃣ : ის არ ყოფილა სერიალის იმ 99% ვილანების მსგავსი, რომლებიც მთელი ცხოვრება თავიანთ იდეოლოგიას და აზრს ემხრობოდნენ და 3 წუთით ნარუტოსთან talk no jutsu-ს მერე ტიროდნენ და მთელ თავიანთ ნაშრომს წყალში ყრიდნენ. ის მხოლოდ საბოლოო ღ ა ლ ა ტ ი ს და დამარცხების შემდეგ შეეგუა თავის ბედისწერას, ვინ თუ არა ჰაშირამასთან საბოლოო სიტყვის გაცვლით (აქაც ნარუტო რომ ჩაეტენათ ცოტა ძალიან გავჭედავდი). • 6️⃣ : მანგის წაკითხვისას შოკი მივიღე, როდესაც გამოაშკარავდა რომ ნამდვილი მადარა უჩიჰა ტობი სულაც არ იყო. კიდევ უფრო დამაინტერესა ვინ JANDABA იყო მადარა რომ ასე ბოლომდე ფარდებს მიღმა რჩებოდა. და რა არის მანგა ანიმეს გარეშე: მისი გამოჩენის უნიკალური ანიმირება, სადაც დაგვანახა განსხვავება შინობსა და ღმერთს შორის. (is this the power of a god? - ამბობს გაარა ტენგაი შინსეის დანახვისას.) He even reversed the Edo Tensei i mean come on...... ვფიქრობ, ნაკლები პირველი გამოჩენა არც ერთ მაღალი დონის პერსონაჟს არ უნდა ჰქონდეს. ნუ, ხუთივე კაგე რომ მიჩინჩლა ეგ გავატაროთ..😃 • 7️⃣ : ბევრი მას უაზრო ვილანს ეძახის, რადგან თურმე “უაზროდ კლავდა ყველას” - ვილანი თავზე ხელს არ გადაგისვამს და ფეხებს არ ჩაგითბილავს; “გული არ აქვს, გოგოც კი არ ყვარებია და მხოლოდ თავის თავს თვლის საუკეთესოდ.” - 1) ბოდიშით, რომ მეორე ობიტო არ გაიჩითა და 2) განა არ იყო? შეიძლება მთელი სერიების განმავლობაში არა, მაგრამ მიუხედავად იმისა, რომ ჰაშირამა მუდამ გამარჯვებული ბრუნდებოდა ომის ველიდან, ჯუუდარა თავისი 6paths ძალით ვფიქრობ ჰაშირამას აღარ გაუადვილებდა ძველებურად საქმეს (Personal opinion). და ამ ყველაფრამდე, თავადაც აქვს ნათქვამი რომ ჰაშირამა მასზე ძლიერია. მართალია ბავშვობის წლებში, მაგრამ მასზე ძლიერის დანახვა არ უჭირდა და თვალს არ არიდებდა. პირიქით, სამკვდრო-საციცოცხლო ბრძოლაში გამოიწვია შინობთა ღმერთი. და არა მარტო ერთხელ. “თუ უნდა რომ ყველამ მშვიდობიანად იცხოვროს რაღას იწყებს ამხელა ომს” - საბოლოო ჯამში მადარა რომ არა ნაციები დღეს მეზობლებივით არ იქნებოდნენ😂 პეინს სხვა იდეოლოგია არც ჰქონდა, war is important for peace მეტალიტეტი ჰქონდა ორივეს მაგრამ რაკი პეინი ეროსენინის მოსწავლე იყო მოდი ეს ავირჩიოთ:> მისი გზები თითქოს პეინისას ჰგავდა მაგრამ მეტად ფართო და მეტად დიდებული იყო. ანუ, მოვითხოვ საფუძვლიან მიზეზს, თუ რატომ არის მადარა უაზრო ვილანი. • 8️⃣ : მოდით ვაღიაროთ რომ ყველაზე ძერსკი და დივა ტიპია სერიალში ზედმეტი კომენტარი შკომენტარის გარეშე. მკლავიდან მტვერი ჩამოიფერთხა ტემარის მარაოს ღრიალის შემდეგ. Biggest flex in the series. რომ ყველაზე სიმპატიურია, და არა მარტო უჩიჰებს შორის, ეგეც ყველამ ვიცით😭 • 9️⃣ : ვიცით რომ კაგუია უფრო ძლიერია, მაგრამ მე თუ მკითხავთ (რომც არ მკითხოთ მაინც ვიტყვი. my post, my rules), მისი გამოჩენა ძალიან მნიშვნელოვანი არ იყო. ანუ კაი გააცოცხლა ზეცუმ და ვა ოცუცუკი და ვა ჰაგოს დედა და ვა პირველი ჩაკრის მიმღები და ბლა ბლა და ბოლოს მაინც მოკლეს და ვერ ვხვდები რატომ გააფუჭეს მადარას პერსონაჟი მისი ასე ღალატით და მოკვლით. ანუ ტიპებმა მთელი იმიჯი რაც მადარას ჰქონდა წაართვეს და შეტენეს ZETSUS DA KAGUYAS WTF. დარწმუნებული ვარ ბევრი სხვა გზა იქნებოდა ჩაკრის პირველი მიმღების გამოსაჩენად მარა არა ვინ გაღირსებს აქ რამეს შენსგემოზე🤣 = მადარას მიერ დატოვებული შთაბეჭდილების შემდეგ კაგუიაც კი ვერ დავინახე წესიერ ვილანად ან დაჟე პერსონაჟადაც ძლივს აღვიქვი, ორ წუთიანი ბრძოლის მერე მაინც მიაძღინკა ახალდაბადებულმა თიმ7მა. ტიპი დაჟე ჰარემზე წამოეგო. Pathetic my lady, pathetic. 🔟 : მადარას მუგენ ცუკუიომი იყო პირველი იმ დონის ძიუცუ, რაც სერიალში ჯერ არ გვქონდა ნანახი. მან მოახერხა, და მთელი სამყარო ჩააგდო მის გენჯუცუში (ნუ, lucky for you, ყველა არა.) იტაჩის ცუკუიომზე ცოტა გაგვაცინა და მიაღწია მის პიკს. beautiful job my baby. 1️⃣1️⃣ : მისი გზა, თუ როგორ გახდა ვილანი იყო ფაქტობრივად ყველასგან განახვავებული: ეს არ მომხდარა ერთ დღეში, როდესაც ტობირამამ იზუნა მოკლა და ეს არ იყო იმიტომ, რომ მამამისმა მისი მოკვლა ექვსჯერ სცადა; ან იმიტომ, რომ სოფელი აბულინგებდა ბავშვობაში; არც სიყვარულის დაკარგვის შედეგად ჰქონია rage moment და თავი ჯოჯოხეთში არ უგრძვნია; არც მის მსგავსად დაობლებულ მეგობრებთან ერთად უპოვნია სენსეი რომ ჯგუფურად მიეღწიათ რაღაც მიზნისთვის და არც მისი ოჯახი შესწირვია რაიმე მისისას. ის უბრალოდ იყო მისივე დროის მებრძოლი, რომელმაც თვითგადარჩენა ომებში ისწავლა და მისი ოჯახიც ომს შეეწირა (ოდნავ ბასრი ფაქტია რომ იზუნას მკვლელი ტობირამა იყო. ვფიქრობ ვინც არ უნდა ყოფილიყო, მოსახდენი მოხდებოდა მაგრამ მაინც ტობირამას შეტენეს). იყო მისი კლანის მომავალი ლიდერი, რომელმაც სიმშვიდე ვერ ჰპოვა თავისი შეხედულებებით ამ სამყაროში, და ახლად “დამარხული” გეგმები სამყაროს შეცვლასთან დაკავშირებით (საუბარია დროზე, სადაც სენჯუებსა და უჩიჰებს შორის ჰაშირამას ინიციატივით სიმშვიდე დამყარდა) კვლავ ამოქექა და წ ლ ე ბ ის ფიქრები, მიზეზები, შედეგები (რა თქმა უნდა, ამ დროისთვის უკვე იმიზეზებდა ტობირამას საქციელსაც იზუნასადმი) ყველაფერი ნელ-ნელა შეაჯამა და დაისახა მისი და მხოლოდ მისი გეგმა : მოეტანა მშვიდობა მსოფლიოსთვის მისივე გზებით. ანუ, ის არ ყოფილა ერთ დღეში დაბადებული ვილანი. რაც უფრო თემატურს ჰქმნის მის პერსონაჟს, არის იმ ერთადერთი ადამიანის უარყოფა და მისთვის ზურგის შექცევა, რომელსაც მისი ყველაზე მეტად სჯეროდა - ჰაშირამასი. (სასკესგან განახვავებით, სანამ უკვე გარანტირებული არ იყო მისი სიკვდილი, ბოლო წამამდე უარყოფდა ჰაშირამას. სასკეს მხარი მოძვრა და მიბრუნდა კაი დაიკიდე მოდი ვიძმაკაცოთ ისევო. უბრალოდ გთხოვთ ჰაშირამას და მადარას ნუ შემიდარებთ ამ ღლაპებთან. სასკემ ვილანადაც ვერ ივარგა). აქ მუდამ ორად იყოფა აზრი, რომ მადარა ჰაშირამას უნდა “დამორჩილებოდა” და მასთან ერთად ემართა სოფელი ბოლომდე, მაგრამ სწორედ რომ ეგ არ ქნა, მაგიტომ ჰქვია მას ბოროტმოქმედი და არა ერთ-ერთი კონოჰას მედალოსანი გმირი🤣 1️⃣2️⃣ : და საბოლოო მიზეზად დავასახელებ ჩემს საყვარელ ფაქტს: Attitude in battle. შეუძლია საშვილიშვილოდ დაგადოს და პარალელურად სიცოცხლე მოგითავოს. ანუ, ყველა ვილანს აქვს თავისი ბრძოლის სტილი, მაგრამ ვფიქრობ არავის მსგავსი მადარასა. პირველი რამ, რასაც არა მარტო ვილანს არამედ ნებისმიერ პერსონაჟს ვამჩნევთ, არის ბრძოლის სტილი. და მადარას ის უმაღლეს დონეზე აქვს დახვეწილი. ©ANIME nation#მადარა #madara #naruto #anime #ახალიამბები

დედამიწის მაგნიტური ველი არამხოლოდ სამხრეთისა და ჩრდილოეთის პოლუსებს გვაძლევს, არამედ ის კოსმოსური რადიაციისა და მზიური ქარისგანაც გვიცავს, თუმცა, როგორც წლის დასაწყისში გამოქვეყნებული კვლევა მიუთითებს, დედამიწის მაგნიტური ველი სწრაფად სუსტდება, რამაც შეიძლება საბოლოოდ პოლუსების გადანაცვლება გამოიწვიოს. პოლუსების გადანაცვლება დედამიწაზე ადრეც მომხდარა. უკანასკნელად ეს 780 000 წლის წინ მოხდა, პოლუსები თითქმის შეიცვალა 40 000 წლის წინაც. პოლუსების გადანაცვლების უცბად არ ხდება, ეს ხანგრძლივი პროცესია, რომელიც ათასობით წლის განმავლობაში გრძელდება. ამჟამად არავინ იცის, როდის მოხდება პოლუსების შემდეგი გადანაცვლება, ამის განსაზღვრა არასაკმარისი ინფორმაციის გამო ვერ ხერხდება. რეგიონი, რომელიც მეცნიერებს ყველაზე მეტად აფიქრებს, სამხრეთ ატლანტიკის ანომალიის სახელით არის ცნობილი, ეს არის უზარმაზარი სივრცე, რომელიც ჩილედან ზიმბაბვემდეა გადაჭიმული. ამ რეგიონში მაგნიტური ველი იმდენად სუსტია, რომ ის დედამიწის ორბიტაზე არსებულ თანამგზავრებს უქმნის საფრთხეს, რადგან ამ ზონაში არსებულმა მომატებულმა რადიაციამ შესაძლოა მათი ელექტრონული სისტემები მწყობრიდან გამოიყვანოს. "ჩვენ უკვე საკმაო ხანია ვიცით, რომ დედამიწის მაგნიტური ველი ამ რეგიონში ცვლილებას განიცდის, თუმცა ჩვენ არ ვიცით, სულ ასე იყო ეს, თუ არა", - აცხადებს როჩესტერის უნივერსიტეტის ფიზიკოსი ვინსენტ ჰეარი. ერთ-ერთი მიზეზი, რატომაც მეცნიერებს ამ რეგიონის შესწავლა და არსებული ინფორმაციის ინტერპრეტირება უჭირთ, არქეომაგნიტური მონაცემების არარსებობაა. არქეომაგნეტიზმის საშუალებით არქეოლოგიური მასალის გამოყენების შედეგად დედამიწის მაგნიტური ველის ცვლილებათა აღდგენა ხდება. დაახლოებით 1 000 წლის წინ ამ რეგიონში ბანტუს ხალხი ცხოვრობდა. ისინი გვალვების დროს ნალექის მოსახმობად გარკვეულ რიტუალებს ატარებდნენ. რიტუალის ფარგლებში ისინი თიხას წვავდნენ, აღმოჩენილმა გამომწვარმა არტეფაქტებმა კი მეცნიერებს იმდროინდელი მაგნიტური ველის შესწავლის უნიკალური შესაძლებლობა მისცა. "როდესაც თიხას მაღალ ტემპერატურაზე წვავთ, ამ დროს მასში არსებული მაგნიტური მინერალების სტაბილიზაცია ხდება. როდესაც ასეთი გაცხელებული თიხა ცივდება, მასში ილექება გარკვეული ინფორმაციაც, რომლის ამოკითხვითაც შეგვიძლია გავარკვიოთ, თუ რა მდგომარეობაში იყო მაგნიტური ველი თიხის გაციებისას", - აცხადებს კვლევის თანამონაწილე გეოფიზიკოსი ჯონ ტარდუნო. "ჩვენ ვცდილობდით დაგვედგინა, ადრეც ხდებოდა თუ არა მაგნიტური ველის მსგავსი შესუსტება. როგორც გაირკვა, მსგავსი ანომალიები წარსულშიც ხდებოდა, ეს ინფორმაცია კი ამ ფენომენის უკეთ აღქმაში დაგვეხმარება", - აცხადებს ტარდუნო. გამომწვარმა თიხის ნივთებმა აჩვენა, რომ გრავიტაციული ველის მსგავსი ცვლილებები ქრისტესშობიდან 400-450, 700-760 და 1225-1550 წლებშიც ხდებოდა. "როგორც ჩანს, აფრიკის ქვეშ მანტიასა და ბირთვს შორის არსებულ საზღვართან რაღაც უცნაური ხდება, რაც გლობალურ მაგნიტურ ველზე ახდენს გავლენას", - აცხადებს ტარდუნო. ამ რეგიონში დედამიწის მაგნიტური ველის სიმძლავრე უკვე 160 წელიწადია იკლებს, მეცნიერების ვარაუდით, ამას აფრიკის ქვეშ არსებული მკვრივი ქვის მასა იწვევს, რომელსაც ზედაპირიდან 2 900 კილომეტრის სიღრმეზე ვხვდებით. "ქვის ეს მკვრივი მასა ათასობით კილომეტრის სიგრძეზეა გადაჭიმული, თუმცა მას მკაფიო საზღვრები გააჩნია", - აცხადებენ მეცნიერები. ეს მკვრივი რეგიონი დედამიწის ბირთვში არსებულ გამდნარ რკინასა და შედარებით გრილ ქერქს შორის არის მოქცეული, რომელიც გამდნარ რკინაზე ახდენს გავლენას, რომელიც თავისმხრივ დედამიწის მაგნიტურ ველს წარმოშობს. ამჟამად მიჩნეულია, რომ პოლუსების გადანაცვლება ბირთვის ნებისმიერ რეგიონში შეიძლება დაიწყოს, თუმცა ამ კვლევით ირკვევა, რომ მაგნიტური ველის სიმძლავრეზე გავლენას ქერქისა და ბირთვის საზღვარზე მიმდინარე პროცესებიც ახდენს, თუმცა ზუსტად რას შეიძლება ნიშნავდეს ეს, ჯერჯერობით უცნობია. "ჩვენ ვნახეთ, რომ მსგავსი უცნაური ფენომენი ისტორიის განმავლობაში რამდენჯერმე მომხდარა. ჯერჯერობით დაზუსტებით არ შეგვიძლია ვთქვათ, მიგვიყვანს თუ არა ეს პოლუსების გადანაცვლებამდე ან რაიმე სხვა გლობალურ ცვლილებებამდე", - აცხადებს ჰეარი.

ვისღა შეუძლია წარმოთქვას ფრაზა „ვირუსულად გავრცელდა“ ისე, რომ შიშმა არ აიტანოს? ვისღა შეუძლია შეხედოს საგნებს – კარის სახელურს, მუყაოს ყუთს, ბოსტნეულის ტომარას – ისე, რომ არ წარმოიდგინოს მათზე შემოჯარული უხილავი, უკვდავი, უსიცოცხლო, ჯამისებრი საწოვარებით დაწინწკლული ბურთულები, რომლებიც ჩვენს ფილტვებზე მიმაგრებას ელიან? ნამდვილი შიშის გარეშე ვისღა შეუძლია იფიქროს უცხო ადამიანის კოცნაზე, ავტობუსში ასვლაზე ან ბავშვის სკოლაში გაშვებაზე? ვისღა შეუძლია რისკების გამოთვლის გარეშე იფიქროს ყოველდღიურ სიამოვნებაზე? რომელი ჩვენგანი არ არის ცრუ ეპიდემიოლოგი, ვიროლოგი, სტატისტიკოსი და წინასწარმეტყველი? რომელი მეცნიერი ან ექიმი არ ლოცულობს ფარულად სასწაულისთვის? რომელი მღვდელი არ ემორჩილება – ფარულად მაინც – მეცნიერებას? და თუნდაც ვირუსის გავრცელების ფონზე, ვინ არ ააღელვა დიდ ქალაქებში ჩიტების ჭიკჭიკის გაძლიერებულმა ხმამ, გადასასვლელებზე ფარშევანგების ცეკვამ და დადუმებულმა ზეცამ? მსოფლიოში ინფიცირებულთა რაოდენობამ მილიონს გადააჭარბა. დაღუპულია 50 ათასზე მეტი ადამიანი. შესაძლოა ასობით ათასი ან უფრო მეტი კიდევ დაინფიცირდეს. ვირუსი თავისუფლად გადაადგილდა სავაჭრო გზებთან და საერთაშორისო კაპიტალთან ერთად, და მისმა თანმხლებმა საშინელმა ავადმყოფობამ ადამიანები თავიანთ ქვეყნებში, ქალაქებსა და სახლებში გამოკეტა. თუმცა კაპიტალის მოძრაობისგან განსხვავებით, ეს ვირუსი გავრცელებისკენ ისწრაფვის და არა მოგებისკენ. მან გაუაზრებლად, გარკვეული დოზით დინებას მიმართულება შეუცვალა. მასხრად აიგდო საიმიგრაციო კონტროლი, ბიომეტრია, ციფრული კონტროლი და სხვა ნებისმიერი სახის მონაცემთა ანალიზი. ჯერჯერობით ყველაზე მეტად გავრცელდა მსოფლიოს ყველაზე მდიდარ, ძლიერ ქვეყნებში, მწყობრიდან გამოიყვანა კაპიტალიზმის ძრავა. შესაძლოა, დროებით, მაგრამ საკმაო დროით იმისთვის, რომ მისი ნაწილები შევისწავლოთ, რათა შევაფასოთ და გადავწყვიტოთ, მისი შეკეთება გვირჩევნია, თუ უკეთესი ძრავის ძიება. სამთავრობო პირები, რომლებიც პანდემიის მართვას ხელმძღვანელობენ, გატაცებით საუბრობენ ომზე. ისინი „ომს“ როგორც მეტაფორას კი არა, პირდაპირი გაგებით იყენებენ. და ეს მართლაც რომ ომი იყოს, ვინ მოემზადებოდა აშშ-ზე უკეთ? წინა ხაზის მებრძოლებს ნიღბებისა და ხელთათმანების ნაცვლად – იარაღები, „ჭკვიანი ბომბები“, ბუნკერის ასაფეთქებლები, წყალქვეშა ნავები, რეაქტიული გამანადგურებლები და ატომური ბომბები რომ სჭირდებოდეთ, იქნებოდა კი მათი დეფიციტი? ღამღამობით ნახევარი მსოფლიოს დაშორებით, ზოგიერთი ჩვენგანი ნიუ-იორკის გუბერნატორს გაუგებარი აღტაცებით უყურებს. თვალს ვადევნებთ სტატისტიკას და ვისმენთ ამბებს ამერიკის გადატვირთულ საავადმყოფოებზე, დაბალანაზღაურებად, მუშაობით გადამწვარ ექთნებზე, რომლებსაც ნიღბების ნაგვის ჩანთებისგან და ძველი საწვიმრებისგან დამზადება უწევთ, რომლებიც ყველაფერს რისკავენ ავადმყოფის დასახმარებლად. ვისმენთ ამბებს, როგორ ეცილებიან შტატები ერთმანეთს ვაჭრობაში სასუნთქი აპარატების მისაღებად; ვისმენთ ექიმების დილემის შესახებ, რომლებსაც უწევთ არჩევანი გააკეთონ, ვინ მიიღებს სასუნთქ აპარატს და ვის გაწირავენ სასიკვდილოდ. ჩვენ კი ჩვენთვის ვფიქრობთ, „ღმერთო ჩემო! ეს ამერიკაა!“ ტრაგედია არის უეცარი, ნამდვილი, მასშტაბური და ის ჩვენს თვალწინ იშლება. თუმცა ეს არ არის ახალი. ეს იმ მატარებლის მარცხია, წლების განმავლობაში რომ გზიდან ვარდებოდა. ვის აღარ ახსოვს ვიდეოები „გადაგდებულ პაციენტებზე“ – იმ ავადმყოფებზე, რომლებსაც ჯერ კიდევ საავადმყოფოს პერანგი ეცვათ, საჯდომი მოშიშვლებოდათ და რომლებსაც მალულად იშორებდნენ ქუჩის კუთხეში? საავადმყოფოების კარი ძალიან ხშირად დახურულა ამერიკის უიღბლო მოქალაქეებისთვის, მიუხედავად იმისა, რამდენად სერიოზული იყო მათი ავადმყოფობა ან როგორ იტანჯებოდნენ. ახლა მაინც აღარ ხდება ასე – რადგან ახლა, ვირუსის ხანაში ღარიბი ადამიანის ავადმყოფობამ შეიძლება მდიდრის ჯანმრთელობას ავნოს. და ახლა, ამ პერიოდშიც კი ბერნი სანდერსს, სენატორს, რომელიც საყოველთაო ჯანდაცვის ხისტ კამპანიას ეწეოდა, თავისსავე პარტიაშიც კი თეთრი სახლისთვის შეუფერებლად მიიჩნევენ. ჩემს ქვეყანაზე რაღა ვთქვა, ჩემს მდიდარ-ღარიბ ქვეყანაზე, ინდოეთზე – სადღაც ფეოდალიზმსა და რელიგიურ ფუნდამენტალიზმს, კასტურობასა და კაპიტალიზმს შორის გაჭედილზე, რომელსაც რადიკალი მემარჯვენე ინდუსი ნაციონალისტები მართავენ. დეკემბერში, სანამ ჩინეთი ვირუსს უჰანში ებრძოდა, ინდოეთის მთავრობას ასობით ათასი მოქალაქის საპროტესტო გამოსვლასთან უწევდა გამკლავება. მოქალაქეები მუსლიმთა წინააღმდეგ მიღებულ დისკრიმინაციულ კანონს აპროტესტებდნენ. COVID-19-ის პირველი შემთხვევა ინდოეთში 30 იანვარს დადასტურდა, დელი მხოლოდ რამდენიმე დღის შემდეგ დატოვა რესპუბლიკის დღის აღსანიშნავი აღლუმის საპატიო სტუმარმა, ამაზონის ტყის მშთანთქმელმა და COVID-ის უარმყოფელმა ჯაირ ბოლსონარომ [ბრაზილიის პრეზიდენტი]. თუმცა თებერვალში უამრავი საქმე იყო საიმისოდ, რომ მმართველი პარტიის დღის წესრიგში ვირუსის საკითხი დაეყენებინათ. თვის ბოლოს პრეზიდენტ დონალდ ტრამპის ვიზიტი იყო დაგეგმილი. ის მიიტყუეს იმ დაპირებით, რომ გუჯარათის შტატის სპორტულ მოედანზე მილიონიან აუდიტორიას დაახვედრებდნენ. ამ ყველაფერმა ბევრი დრო და ფული წაიღო. შემდეგ იყო დელის საკანონმდებლო ასამბლეის არჩევნები, რომელშიც პარტია ბჰარატია ჯანატა („ხალხის პარტია“) დამარცხებისთვის იყო განწირული, ძალისხმევის გაორმაგების მიუხედავად – მავნე, ყველაფრის მკადრებელი ინდუსნაციონალისტური კამპანიით. ეს კამპანია ფიზიკური ძალადობისა და „მოღალატეების“ ამოხოცვის მუქარით იყო გაჯერებული. ისინი მაინც დამარცხდნენ [ბჰარატია ჯანატა მეორე ადგილზე გავიდა]. ამიტომ ამ დამცირებაში ბრალდებული მუსლიმები უნდა დაესაჯათ. შეიარაღებული ინდუსი ვიჯილანტების ბრბომ დელიში, მუშათა კლასის დასახლებაში მცხოვრებ მუსლიმებს შეუტია. მათ პოლიციაც უმაგრებდა ზურგს. გადაწვეს სახლები, მაღაზიები, მეჩეთები და სკოლები. საპასუხოდ იმ მუსლიმებმაც შეუტიეს, რომლებიც ამბის ასეთ განვითარებას ელოდნენ. დაიღუპა 50-ზე მეტი ადამიანი. ათასობით ადამიანი ადგილობრივ სასაფლაოებზე მდებარე დევნილთა ბანაკებში გადასახლდა. ჯერ კიდევ დასახიჩრებული გვამებისგან ბინძურ, მყრალ საკანალიზაციო ქსელს ასუფთავებდნენ, როდესაც მთავრობის წევრებმა პირველი შეხვედრა გამართეს COVID-ის შესახებ და ინდოელთა უმეტესობამ პირველად გაიგო „ხელის სანიტაიზერის“ შესახებ. მარტის თვეც დატვირთული იყო. პირველი ორი კვირა დაეთმო ცენტრალურ შტატში, მადჰია-პრადეშში მთავრობის კონგრესს და „ხალხის პარტიის“ მთავრობის დანიშვნას. 11 მარტს ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციამ COVID-19 პანდემიად გამოაცხადა. ორი დღის შემდეგ, 13 მარტს ჯანდაცვის მინისტრმა კი განაცხადა, რომ კორონა „ჯანმრთელობისთვის არ არის საგანგაშო“. საბოლოოდ, 19 მარტს ინდოეთის პრემიერ-მინისტრმა ერს მიმართა. ბევრი არ უვარჯიშია. მან უბრალოდ საფრანგეთისა და იტალიის სტრატეგიები მიითვისა. გაგვაფრთხილა „სოციალური დისტანცირების“ საჭიროებაზე (ეს მარტივი გასაგებია საზოგადოებისთვის, რომელიც ასე ღრმად არის ჩაფლული კასტურ წყობაში) და 22 მარტიდან კომენდანტის საათი გამოაცხადა. არაფერი უთქვამს იმაზე, თუ რის გაკეთებას აპირებდა მთავრობა კრიზისის დროს, თუმცა ხალხს სთხოვა, გამოსულიყვნენ აივნებზე და ჯანდაცვის მუშაკებთან მისასალმებლად ქვაბებსა და ტაფებზე დაეკრათ. პრემიერ-მინისტრს იმ დრომდე არც კი ეხსენებინა, ინდოეთი რომ კვლავ ეწეოდა დამცავი და სასუნთქი აღჭუღვილობების ექსპორტს. ნაცვლად იმისა, რომ ეს აღჭურვილობა საავადმყოფოებისა და სამედიცინო პერსონალისთვის შემოენახათ. გასაკვირი არც იყო, ნარენდა მოდის [პრემიერ-მინისტრის] წინადადებას დიდი ენთუზიაზმით რომ შეხვდნენ. ურტყამდნენ ქვაბებს, ცეკვავდნენ და აწყობდნენ პროცესიებს. მთლად სოციალური დისტანცირებაც არ გამოვიდა. მომდევნო დღეებში კი კაცი წმინდა ძროხის ნაკელის გროვაში ჩახტა, ხოლო „ხალხის პარტიის“ მხარდამჭერებმა ძროხის შარდის სმის წვეულებები გამართეს. ობიექტურობისთვის ისიც უნდა ითქვას, რომ ბევრმა მუსლიმურმა ორგანიზაციამ გამოაცხადა, რომ ყოვლისშემძლე [ღმერთი] იყო პასუხი ვირუსისთვის და მორწმუნეებს მეჩეთებში შეკრებისკენ მოუწოდა. 24 მარტს, საღამოს 8 საათზე მოდი ტელეკრანზე ისევ გამოჩნდა და გამოაცხადა, რომ შუაღამის შემდეგ მთელი ინდოეთი მკაცრი თვითიზოლაციის რეჟიმზე გადაერთვებოდა. მისივე თქმით, იზღუდებოდა კერძო და საზოგადოებრივი ტრანსპორტის გადაადგილება. ისიც დასძინა, რომ ამ გადაწყვეტილებას იღებდა არა როგორც პრემიერ-მინისტრი, არამედ როგორც ჩვენი ოჯახის უხუცესი. ვის შეუძლია გადაწყვიტოს, რომ 1.38-მილიარდიანი სრულიად მოუმზადებელი მოსახლეობა თვითიზოლაზიაში გადავიდეს? თან ისე, რომ ამის შესახებ 4 საათით ადრე ატყობინებ. მან ეს მთავრობასთან შეუთანხმებლად გადაწყვიტა, მთავრობას კი ამ გადაწყვეტილების საზიანო შედეგებთან გამკლავება მოუწევს. ინდოეთის პრემიერ-მინისტრი მოქალაქეებს მოიაზრებს მტრულ ძალად, რომელსაც თავს მოულოდნელად უნდა დაესხა და არასდროს ენდო – მისი მეთოდები სწორედ ასეთ შთაბეჭდილებას ტოვებს. და ვიყავით თვითიზოლაციაში. ჯანდაცვის ბევრი სპეციალისტი და ეპიდემიოლოგი ამ ნაბიჯს მიესალმა. შეიძლება, ისინი თეორიულად მართლები არიან. თუმცა, ცხადია, არცერთ მათგანს არ შეუძლია მხარი დაუჭიროს დამღუპველ რამეს – გეგმის არქონას. ან მზაობას, ანუ მსოფლიოს ყველაზე დიდ, სადამსჯელო იზოლაციას, რომელიც ბოლოს დასახული მიზნების სრულიად საპირისპირო მოვლენად იქცა. კაცმა, რომელსაც სეირის ყურება უყვარს, თვითონვე შექმნა ყველა სეირის სეირი. სანამ შეშფოთებული მსოფლიო აკვირდებოდა, ინდოეთმა ყველა თავისი სირცხვილი გამოააშკარავა – სისასტიკე, სტრუქტურულობა, სოციალური და ეკონომიკური უთანასწორობა, გაუხეშებული ინდიფერენტულობა ტანჯვის მიმართ. იზოლაციამ იმ ქიმიური ექსპერიმენტივით იმუშავა, დამალულ ნივთიერებებს რომ ამჟღავნებს. მაღაზიების, რესტორნებისა და სამშენებლო ინდუსტრიის დახურვასთან ერთად, მდიდარი და საშუალო კლასი გალავანშემორტყმულ დასახლებებში გამოიკეტა. ჩვენმა ქალაქებმა და მეგაქალაქებმა კი მუშათა კლასის თავიდან მოცილება დაიწყო. მიგრანტ მუშებს წანაზარდებივით იშორებდნენ. ბევრი მათგანი დამსაქმებელმა ან მიწათმფლობელმა გაიყვანა ქალაქიდან. ხოლო რადგანაც საზოგადოებრივი ტრანსპორტი არსად ჩანდა, საკუთარ სოფლებამდე ფეხით მსვლელობა დაიწყო მილიონობით ღატაკმა, მშიერმა, მწყურვალმა, ახალგაზრდამ და მოხუცმა, კაცმა, ქალმა, ბავშვმა, სნეულმა, შეზღუდული შესაძლებლობის მქონემ, მათ, ვისაც წასასვლელი აღარსად ჰქონდა. ისინი დღეების განმავლობაში მიაბიჯებდნენ ასობით კილომეტრით დაშორებულ ბადაუნისკენ, აგრასკენ, აზამგარჰისკენ, ალიგარჰისკენ, ლუქნავისკენ, გორაკჰპურისკენ. ზოგიერთი მათგანი გზაში დაიღუპა. მათ იცოდნენ, რომ შინ ბრუნდებოდნენ, რათა შიმშილი დაეოკებინათ. ალბათ ისიც იცოდნენ, რომ შეიძლებოდა ვირუსის გადამტანი ყოფილიყვნენ და ოჯახის წევრებისთვის, მშობლებისა და ბებია-ბაბუებისთვის გადაედოთ. თუმცა მათ საშინლად სჭირდებოდათ სიახლოვის ნამცეცი, საკვებივით სჭირდებოდათ – თუ სიყვარულივით არა – თავშესაფარი და ღირსების გრძნობა. სანამ მიდიოდნენ, ზოგიერთს კომენდანტის საათის წესების დარღვევის გამო სასტიკად უსწორდებოდა და ამცირებდა პოლიცია. ბიჭებს ქუჩაში ხტუნვასა და ბუქნების გაკეთებას აიძულებდნენ. ქალაქ ბარელისთან კი ადამიანები შეაჯგუფეს და ქიმიური სპრეი გადაასხეს. რამდენიმე დღის შემდეგ მთავრობამ ვირუსის გავრცელების შიშით შტატების შესასვლელები ქვეითებისთვისაც ჩაკეტა. ადამიანები, რომლებიც დღეების განმავლობაში სახლებისკენ მიიწევდნენ, შეაჩერეს და აიძულეს ქალაქების იმ ბანაკებში დაბრუნებულიყვნენ, საიდანაც ასევე იძულებით წამოვიდნენ. ხანდაზმულებს 1947 წლის გადასახლების მოგონებები გაუცოცხლდათ, როდესაც ინდოეთი გაიხლიჩა და პაკისტანი დაიბადა. ოღონდ იმ განსხვავებით, რომ ახლანდელი გამოსვლა [ბიბლ.] არა რელიგიამ, არამედ კლასობრივმა დაყოფამ განაპირობა. თუმცა ისინი ინდოეთის უღარიბეს ადამიანებს არ წარმოადგენდნენ. მათ სამსახური მაინც ჰქონდათ (აქამდე მაინც) ქალაქში და სახლი, სადაც დაბრუნდებოდნენ. უსამსახურონი, უსახლკარონი და უიმედონი ისევ იქ რჩებოდნენ, სადაც აქამდე იყვნენ – ქალაქებსა თუ სოფლებში, სადაც დიდ გაჭირვებას ამ ტრაგედიამდე კარგა ხნით ადრე ჰქონდა ფესვი გადგმული. ამ კოშმარული დღეების მიუხედავად, შინაგან საქმეთა მინისტრი ამიტ შაჰი საჯაროდ მაინც არ გამოჩენილა. როცა დელიში მსვლელობა დაიწყო, ღაზიპურამდე მისასვლელად იმ ჟურნალის პრესბარათი გამოვიყენე, რომლისთვისაც რეგულარულად ვწერ. ბიბლიური სცენა იყო. ან შეიძლება არც იყო. ბიბლია ვერ წარმოიდგენდა ადამიანების ასეთ სიმრავლეს. ფიზიკური დისტანცირების მიზნით გამოცხადებულმა თვითიზოლაციამ საპირისპირო შედეგი გამოიღო – წარმოუდგენელი მასშტაბის ფიზიკური სიმჭიდროვე. ინდოეთის ქალაქებშიც კი ეს არის სინამდვილე. მთავარი ქუჩები შეიძლება ცარიელი იყოს, მაგრამ ღარიბები გამოკეტილნი არიან ბარაკებში, ჯურღმულებსა და ქოხმახებში. მსვლელობაში მონაწილეთაგან ვისაც ვესაუბრე, ყველა ღელავდა ვირუსის გამო. თუმცა ის ამ ადამიანების ცხოვრებაში ნაკლებად რეალური, ნაკლებად ხელშესახები იყო, განსხვავებით მოსალოდნელი უმუშევრობისგან, შიმშილისა და პოლიციის ძალადობისგან. ყველა იმ ადამიანს შორის, ვისაც გავესაუბრე (მათ შორის ერთი კვირით ადრე ანტიისლამურ თავდასხმებს გადარჩენილ მუსლიმი მკერავების ჯგუფს), ერთი კაცის სიტყვებმა განსაკუთრებით ამაღელვა. ის დურგალი იყო, მარჯიტი ერქვა და გორახპურამდე, ნეპალის საზღვრის მახლობლად განეზრახა მისვლა. „იქნებ, როცა ბატონი მოდი ამ გადაწყვეტილებას იღებდა, ჩვენ შესახებ არვინ არაფერი უთხრა. იქნებ მან ჩვენზე არ იცის?“, – თქვა მან. ეს „ჩვენ“ დაახლოებით 460 მილიონი ადამიანია. შტატების ადგილობრივმა მთავრობებმა (აშშ-ის მსგავსად) მეტი გულისხმიერება გამოიჩინეს კრიზისის დროს. სავაჭრო გაერთიანებები, კერძო პირები და სხვადასხვა კოლექტივი საკვებსა და განსაკუთრებით საჭირო პროდუქტებს არიგებდნენ. ცენტრალური მთავრობა კი აუჩქარებლად პასუხობდა ადგილობრივ ხელისუფლებათა სასოწარკვეთილ თხოვნებს ფულად სახსრებზე. ირკვევა, რომ პრემიერ-მინისტრის დახმარების ეროვნულ ფონდს არ გააჩნია ხელმისაწვდომი მზა თანხა. ამის ნაცვლად, კეთილისმსურველთა ფული როგორღაც ახალ ამოუცნობ ფონდში PM-CARES-ში გადაუტანიათ. წინასწარ შეფუთულმა საკვებმაც დაიწყო გამოჩენა, შეფუთვებზე პრემიერ-მინისტრის სახე იყო გამოსახული. ამ ყველაფერთან ერთად, პრემიერ-მინისტრმა იოგა ნიდრას ვიდეო გამოაქვეყნა. ვიდეოში კომპიუტერული ანიმაციით შექმნილი, საოცნებო სხეულის მქონე თავისივე პროტოტიპი იოგას მოძრაობებს ასრულებს, რათა ხალხს თვითიზოლაციის სტრესთან გამკლავებაში დაეხმაროს. ნარცისიზმი ძალზედ შემაწუხებელია. შეიძლება, ერთ-ერთი ასანა [იოგას პოზა] სათხოვარი ასანა იყოს, რომლის მეშვეობითაც პრემიერი მოდი საფრანგეთის პრემიერ-მინისტრს სთხოვს: დაგვრთოს ნება, რომ დავარღვიოთ ის პრობლემური შეთანხმება Rafale-ის რეაქტიულ გამანადგურებლებზე [ინდოეთის მთავრობამ საფრანგეთისგან 7,8 მილიარდ ევროდ 36 ახალი საბრძოლო ხომალდი შეისყიდა] და ის 7,8 მილიარდი ევრო სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვან საგანგებო ღონისძიებებს მოვახმაროთ მილიონობით მშიერი ადამიანის დასახმარებლად. ფრანგებიც უეჭველად გაგვიგებენ. თვითიზოლაციის მეორე კვირას მომარაგების ჯაჭვი წყდება, წამლები და განსაკუთრებული მნიშვნელობის მარაგები თავდება. ათასობით სატვირთოს მძღოლი ცოტაოდენი საკვებითა და წყლით შუა გზაშია მიტოვებული. მოსამკელად გამზადებული თავთავები ნელ-ნელა ლპება. დგას ეკონომიკური კრიზისი. მიმდინარეობს პოლიტიკური კრიზისი. კორონავირუსის ამბავი მეინსტრიმულმა მედიამ ერთხმად გადააქცია 24-საათიან, ტოქსიკურ ანტიმუსლიმურ კამპანიად. „სუპერგამავრცელებელი“ აღმოჩნდა ორგანიზაცია Tablighi Jamaat. ისინი ინფორმაციას მუსლიმთა სტიგმატიზებისა და დემონიზების მიზნით ავრცელებდნენ. ზოგადი რიტორიკა კი ისეთი იყო, თითქოს მუსლიმებმა შექმნეს ვირუსი და გაავრცელეს, როგორც ჯიჰადის ფორმა. Covid-ის კრიზისი ჯერ კიდევ წინ არის. ან არ არის. არ ვიცით. თუ/როდესაც ეს კრიზისი დადგება, შეგვიძლია დარწმუნებულნი ვიყოთ, რომ არსებული ცუდი წინასწარგანწყობები რელიგიის, კასტისა და კლასის მიმართ კიდევ უფრო გამძაფრდება. დღეს (2 აპრილს) ინდოეთში კორონავირუსის თითქმის 2 000 დადასტურებული შემთხვევა და 58 გარდაცვლილია. ცხადია, ეს მონაცემები სანდო არც არის, რადგან ის, სამწუხაროდ, ტესტების უმნიშვნელო რაოდენობას ემყარება. ექსპერტთა მოსაზრებები ერთმანეთს არ ემთხვევა. ზოგიერთი მილიონობით ინფიცირებულს წინასწარმეტყველებს. სხვები ფიქრობენ, რომ დანაკარგი გაცილებით ნაკლები იქნება. ჩვენ შეიძლება ვერასდროს დავინახოთ კრიზისის კონტურები, მაშინაც კი, როცა ჩვენ შემოგვიტევს. რაც ვიცით, ის არის, რომ ჯერ საავადმყოფოებზე მოთხოვნა არ გაზრდილა. ინდოეთის სახელმწიფო ჰოსპიტლები და კლინიკები ვერ უმკლავდებიან მილიონამდე ბავშვს, რომლებიც ყოველწლიურად იღუპებიან დიარეის, საკვების უკმარისობისა და ჯანმრთელობის სხვა პრობლემების გამო. ვერ უმკლავდებიან ტუბერკულიოზით დაავადებულ ასობით ათას პაციენტს (მსოფლიოში დაავადებულთა მეოთხედი), ანემიურ და კვების უკმარისობით დასუსტებულ პოპულაციას, რომლისთვისაც ნებისმიერი ავადმყოფობა შეიძლება ფატალური აღმოჩნდეს – აქ ისეთ კრიზისს ვერ გაუმკლავდებიან, როგორიც ამერიკასა და ევროპაშია. მთელი ჯანდაცვა მეტ-ნაკლებად შეჩერებულია, რადგან საავადმყოფოები ვირუსთან ბრძოლაზე გადაერთნენ. ინდოეთის სამედიცინო დისციპლინების ლეგენდარული ინსტიტუტის ტრავმის ცენტრი დახურულია. კიბოთი დაავადებული ასობით პაციენტი კი, რომლებიც საავადმყოფოს გზებზე ცხოვრობენ, ნახირივით გაფანტულა. მათ „კიბოს დევნილების“ სახელით იცნობენ. ადამიანები დაავადდებიან და სახლებში დაიხოცებიან. ჩვენ მათი ამბავი შეიძლება ვერასოდეს გავიგოთ. ისინი შეიძლება სტატისტიკადაც კი ვერ იქცნენ. ჩვენ მხოლოდ იმედიღა გვრჩება, რომ ის მკვლევრები, რომელთა აზრითაც, ვირუსს ცივი ამინდი მოსწონს, არ ცდებიან (თუმცა სხვა მკვლევრებს ამაში ეჭვი ეპარებათ). ასე ძლიერად, ასე ირაციონალურად ხალხს არასოდეს უნატრია მწველი, სასტიკი ინდური ზაფხული. რა არის ეს, რაც ჩვენ დაგვემართა? კი, ვირუსია. მას არ გააჩნია მორალური ღირებულება. თუმცა ის ნამდვილად ვირუსზე მეტია. ზოგიერთს სწამს, რომ ეს უფლის გზაა ჩვენს აზრზე მოსაყვანად. ზოგიერთის აზრით, ეს ჩინური კონსპირაციაა, რათა მსოფლიოზე ბატონობა შეძლონ. #პოლიტიკა #პანდემია #კრიზისი

ქართველები, რომლებიც ომის დროს აფხაზებმა გადაარჩინეს და პირიქით. მიუხედავად ქართულ-აფხაზური კონფლიქტის დროს დატრიალებული ტრაგედიისა, ორივე მხარეს აქვს ამბები, რომლებიც არა ომსა და სისხლზე, არამედ, პირიქით, ერთმანეთის გატანასა და მეგობრობაზეა. ქართველებიც და აფხაზებიც კონფლიქტის მძიმე დღეებში თავის გადარჩენას ხშირად სწორედ ერთმანეთის მეშვეობით ახერხებდნენ. ადამიანები, რომლებმაც ომი საკუთარ თავზე გამოსცადეს, კონკრეტულ ამბებს იხსენებენ. ყველას ახსოვს 1993 წელს კომანში დატრიალებული ტრაგედია. მოკლეს ქართველი მოძღვარი, მამა ანდრია ყურაშვილი. მოკლეს ასევე აფხაზი იური ანუა, რომელიც ამ ომში ორი დაპირისპირებული მხარის შერიგებას ცდილობდა. იური ანუას ქალიშვილი, მანანა ანუა, იხსენებს, რომ ერთ-ერთი აფხაზი, დაურ ზუხბა, იმდენად შეძრა მამა ანდრიას მკვლელობამ, რომ თავდაპირველად ფიქრობდა მის მკვლელს თავად გასწორებოდა. „გადაწყვიტა, როგორც კი დავასაფლავებდით მამა ანდრიას, გაგიყვანთ ტაძრიდან და მეტს აღარ ვიომებო. არ მინდა ვიომო იქ, სადაც ასეთ ანგელოზებს კლავენო. თვითონ უნდოდა მოეკლა მამა ანდრიას მკვლელი, რაზეც ჩვენ კატეგორიული უარი ვუთხარით“. მანანა ანუა იხსენებს იმ დღეებს, როდესაც კომანში ეშერის ბატალიონი შემოვიდა, რომელიც, ასე ვთქვათ, „სადამსჯელო ფუნქციით“ იყო ცნობილი. ბატალიონის წევრებმა მანანა ანუას ალყა შემოარტყეს და განუცხადეს, მამაშენმა აფხაზებს უღალატა და ამის გამო პასუხი უნდა აგოო. "სისხლი გამეყინა შიშისგან. ვისთვის მიმემართა და ისევ, მამა ანდრია, მიშველე-მეთქი. ჩემს უკან დავით აღმაშენებლის ჭედური ხატი იყო და მას მივეყრდენი. ამ დროს სოხუმიდან კომანის დაბომბვა დაიწყო. ყველანი გაიფანტნენ. მე იმდენად შოკში ვიყავი, შევედი ტაძარში და ამდენ ხატებში პირდაპირ წმინდა გიორგის ხატთან მივედი, ალბათ, იმის გამო, რომ ილორის წმინდა გიორგის ტაძარი ჩვენი გვარის ტაძარია და მთელი ოჯახი იქ ვართ მონათლული. პირდაპირ მივედი, დავემხე და ვყვიროდი: „გიორგი, გიორგი, მეშინია, გიორგი, გადამარჩინე“... და უცებ მესმის: „სად არის ჩემი მეგობარი წმინდა გიორგი?““ ადამიანი, ვინც ეს კითხვა დასვა და ვინც შემდეგ ანუები სამშვიდობოს გაიყვანა, აფხაზი რაფიკ აიბა იყო. მანანა ანუა ამბობს, რომ ის ისე მოიქცა, როგორც ნამდვილი აფხაზები იქცევიან და ამგვარი რაინდობა აფხაზი კაცისთვის ძალიან ბუნებრივია. შემდეგ გაირკვა, რომ რაფიკ აიბა კიდევ ბევრ ქართველს ეხმარებოდა, რადგან ქართველებმა, თავის მხრივ, მისი ძმა გადაარჩინეს სიკვდილს: „სოხუმში მხედრიონი რომ შემოვიდა, რაფიკის ძმა დაჭრეს. ქართველმა მეზობლებმა გონდაკარგული ბიჭი თავიანთ სახლში შემოიტანეს, ტახტზე დაასვენეს და ზეწარი გადააფარეს. მხედრიონელები მათ სახლშიც ეძებდნენ - ალბათ, უნდოდათ ბოლომდე მოეკლათ, ესენი კი როგორც მკვდარს, ისე დასტიროდნენ, ვითომ მათი შვილი იყო. გონზე რომ მოსულიყო და განძრეულიყო ის ბიჭი, ტრაგედია დატრიალდებოდა. ასე გაწირეს ქართველმა მეზობლებმა თავი. მათ არა მარტო გადაარჩინეს ეს ბიჭი, არამედ მოუარეს და რუსეთშიც გააპარეს“. ამ ამბის შემდეგ რაფიკ აიბა გაგრიდან მოყოლებული ყველას ეხმარებოდა, ვინც გასაჭირში იყო ჩავარდნილი. მანანა ანუა ამბობს, რომ მსგავსი შემთხვევები სხვაც ბევრი იყო, ერთხელ კი ასეთი რამეც მოხდა: „ქართველი ბიჭები გადმოვიდნენ აფხაზებთან. ეს ბიჭები ერთად სწავლობდნენ, ერთ მერხთან ისხდნენ, ძალიან დიდი მეგობრები იყვნენ. მოესიყვარულნენ ერთმანეთს, შემდეგ ისევ დაშორდნენ და ბარიკადების სხვადასხვა მხარეს დადგნენ. ალბათ, ყველაზე დიდი ტრაგედიაც ეს არის, რომ შეიძლება საუკეთესო მეგობრის ტყვიას საუკეთესო მეგობრის სიცოცხლე ემსხვერპლა“. ქართველი ბიჭები გადმოვიდნენ აფხაზებთან. ეს ბიჭები ერთად სწავლობდნენ, ერთ მერხთან ისხდნენ, ძალიან დიდი მეგობრები იყვნენ. მოესიყვარულნენ ერთმანეთს, შემდეგ ისევ დაშორდნენ და ბარიკადების სხვადასხვა მხარეს დადგნენ. ალბათ, ყველაზე დიდი ტრაგედიაც ეს არის, რომ შეიძლება საუკეთესო მეგობრის ტყვიას საუკეთესო მეგობრის სიცოცხლე ემსხვერპლა... ფრონტის ხაზის წინა სოფელში, აჩადარაში, ქართველი მებრძოლები პოზიციის დასაკავებლად ადგილს ეძებდნენ. ეს სოფელი ისედაც იბომბებოდა და რომელ სახლშიც არ შევიდნენ, ყველგან უარი უთხრეს. ერთადერთი ვალერი ჯიქია დათანხმდა. ომის ვეტერანი დავით ღვინჯილია იხსენებს, რომ ამ სოფელში ბევრი სომეხი ცხოვრობდა. ახალგაზრდები გახიზნულები იყვნენ, მაგრამ მოხუცები არა და ისინი შიშით სახლებიდან ვერ გამოდიოდნენ, სახიფათო იყო: „დილით ადრე არ იყო ხოლმე. სად არის ვალერა? მოვიდოდა ვალერა ცოტა გვიან. ყავა დავლიოთ-მეთქი. არა, ყავა დალეული მაქვსო. სად დალიე ყავა დილის ექვს საათზე-მეთქი და, თურმე, ამათ ამარაგებდა პურით და კარაქით, კარაქი გვრჩებოდა ხოლმე. მერე სომხებიც მადლობის ნიშნად ყავას ასმევდნენ, მეტი რა ექნებოდათ. თურმე, ეს ყოველდღე დადიოდა იმათ ოჯახებში, ვინც სახლებიდან ვერ გამოდიოდნენ და პური მიჰქონდა, რაც გვქონდა. მათთვის მთავარი იყო ფიზიკურად გადარჩენილიყვნენ, მშივრები არ ყოფილიყვნენ“. ომის კიდევ ერთი ვეტერანი, გენადი გიორბელიძე, თანამებრძოლ ლაშა კოპალიანთან ერთად აჩადარაში, ხიდის თავთან, იდგა. მოულოდნელად მათთან აფხაზი მებრძოლი მივიდა. თურმე აფხაზები თავიანთი მიცვალებულების ტყიდან გამოტანას ცდილობდნენ, მაგრამ მარტოებმა ეს ფიზიკურად ვერ შეძლეს. იძულებულები გახდნენ დახმარება ისევ ქართველებისთვის ეთხოვათ. ესენიც გაჰყვნენ. გენადი გიორბელიძე ამბობს, რომ ციცაბოზე მიცვალებულის ჩამოტანა ერთობლივი ძალებითაც კი გაუჭირდათ. საკაცის ტარებაში ხელი რომ არ შეშლოდა, კოპალიანმა იარაღიც კი მოიხსნა და აფხაზს, გარდაცვლილის ბიძას, მისცა ხელში. „ბიძას დააკავა იარაღი, სხვაგვარად არ ხერხდებოდა. შემდეგ რომ ჩამოვასვენეთ, ბიძამისმა გააჩერა აფხაზები და თქვა სიტყვა, რომელიც მთელი ცხოვრება დამამახსოვრდა: ესო ჩემი ძმისშვილი არისო (ძალიან ახალგაზრდა იყო, სადღაც 21-22 წლის ბიჭი). არასდროს არავის საყვედურად არ ვეტყვი, რომ ჩემი ძმისშვილი დაიღუპა ვინმეს ხელით, ოღონდ ჩვენ შევრიგდეთ და ეს ყოფილიყოს ამ ომის უკანასკნელი მსხვერპლიო“. კიდევ ერთი ამბავი, რომელსაც გენადი გიორბელიძე ჰყვება, „მკვდრეთით აღმდგარ“ გობეჯიშვილს ეხება. 15-16 მარტის შემოტევის შემდეგ ქართველებმა ორი აფხაზი აიყვანეს ტყვედ. ერთი დაჭრილი იყო და შტაბში მკურნალობდნენ. ზოგმა მოითხოვა ტყვეები დაეხვრიტათ, მაგრამ გენადი გიორბელიძემ და დავით ღვინჯილიამ წინაააღმდეგობა გაუწიეს. ეს წინააღმდეგობა ერთი თვე გაგრძელდა. ამასობაში აფხაზური მხარე კონტაქტზე გამოვიდა. შემოთვალეს, ჩვენც გვყავს ქართველი ტყვე და გავცვალოთო. ტყვე ახალგაზრდა ბიჭი იყო, გვარად გობეჯიშვილი, რომელიც ოჯახს უკვე გამოტირებული ჰყავდა: და თქვენ წარმოგიდგენიათ? ორმოცის სუფრა რომ იყო, იმ დღეს მოვიდა გობეჯიშვილი სახლში, თავის ორმოცზე, ცოცხალი და საღსალამათი. ცოლ-შვილი, მშობლები, ნათესავები ყველა იქ იყვნენ. ისე მოხდა ტყვეების გადაცვლა, მათ არ გაუგიათ“. ირმა ოსია, რომელიც აფხაზია, ამბობს, რომ ქართველებმაც და აფხაზებმაც უნდა მოინდომონ და რამდენადაც შეძლებენ, აპატიონ ერთმანეთს ის ტკივილი, რაც ორივე მხარეს ამ კონფლიქტმა მიაყენა. „ჩემი ძმა თავისიანებმა მოკლეს. რა ვქნა, არ ვაპატიო?ომი იყო, არ უნდოდათ, მაგრამ მოკლეს. მე მათ შევუნდე. თუ ყველამ თავისი წილი არ გაიღო, არაფერი გამოვა“. ირმა ოსიამ აფხაზურად თარგმნა გურამ ოდიშარიას ნოველები. ის ამ ნოველებიდან ერთ ამბავს იხსენებს. „ვინც იცის, იცის, რომ არსებობს საუბრის მანერა, რომელიც სოხუმელებს ახასიათებთ და სხვაში არფერში აგერევა. ომია, წვიმს და აფხაზებს სოხუმურ კილოზე ლაპარაკი მოესმათ. უი, რა კარგია, ჩვენი ბიჭები ყოფილან აქო და ბლინდაჟში, სანგარში შევიდნენ. იმათაც მიიწვიეს, თითო ჭიქა დაალევინეს, თან საუბრობდნენ, ვინ რომელი უბნიდანაა, სად ცხოვრობს. ამ დროს კარი გაიღო და შემოვიდნენ თბილისელი ქართველები, რომლებმაც ამ ბიჭებს ქართულად დაუწყეს ლაპარაკი და აფხაზები მიხვდნენ, რომ სოხუმელ ქართველებთან მოხვდნენ“. ამბავი მშვიდობიანად დამთავრდა, სოხუმელმა ქართველებმა სოხუმელი აფხაზები გამოიყვანეს და გაუშვეს. წასვლისას ისიც უთხრეს, როდესაც სამშვიდობოს გავიდოდნენ, რამდენჯერმე გაესროლათ იმის ნიშნად, რომ არაფერი შეემთხვათ. წყარო: რადიო თავისუფლება ავტორი: თეა თოფურია#აფხაზეთი #ქართველები #აფხაზები #სოხუმი #ოკუპაცია#sokhumidaily

სალომე ქირია, პროფესიით ჟურნალისტი, 8 წლის წინ მარნეულის ერთერთი სოფელში , საბირქენდში , მასწავლებლებად წავიდა. ის სოფელი საბირქენდის სკოლაში პროექტ „ქართული ენა მომავალი წარმატებისთვის“ ფარგლებში მოხვდა. დღეს "Marneuli Daily" - სალომე ქირიასთან ესაუბრა : "მე ვარ სალომე ქირია, ზუგდიდის რაიონის, სოფელ ცაიშიდან, დავამთავრე საქართველოს ეროვნული უნივერსიტეტი, ჟუნალისტიკის ფაკულტეტი. ძალიან მიყვარდა წერა და განცდების გადმოცემა წერილობით, ჩავაბარე ჟურნალისტიკაზე და ვბეჭდავდი სტატიებს, თუმცა საბოლოოდ მაინც მასწავლებლობა ავირჩიე და ამის მიზეზი ბევრი რამ იყო. პირველი ის რომ მასწავლებლის ოჯახში გავიზარდე და ეს გარემო ჩემთვის უცხო არ ყოფილა, მახსოვს პატარა როცა ვიყავი, თოჯინებს ვეთამაშებოდი ხოლმე, სადაც მე მასწავლებელი ვიყავი და თოჯინები ვითომ მოსწავლეები იყვნენ, ვუყვებოდი ზღაპრებს, ვმღეროდი, შემდეგ პატარა მეზობლის ბავშვებს შემოვიკრებდი და მათთან ვიმეორებდი იგივეს.გულწრფელად გეტყვით, მე ყოველთვის მინდოდა სხვანაირი მასწავლებლები მყოლოდა, რომელთანაც გულღიად ვისაუბრებდი ჩემს პრობლემებზე,გავუზიარებდი ჩემს მიზნებს და თუ რამეს დავაშავებდი, დასჯის ნაცვლად რჩევა მიმეღო და მეგობრული გარემო ყოფილიყო საკლასო ოთახში, ახლა კი ვცდილობ ისეთი მასწავლებელი ვიყო ჩემი მოსწავლეებისთვის, როგორზეც მე ვოცნებობდი ბავშვობაში"- აცხადებს სალომე ქირია. სალომეს თქმით , თავიდან შემთხვევითობის პრინციპით მოხვდა მარნეულში. " მე არ ამირჩევია ეს სოფელი, აქ მოხვედრის შემდეგ გავიგე რომ მარნეულში არსებობდა სოფელი საბირქენდი, სადაც მე უნდა გადავსახლებულიყავი და მემუშავა სკოლაში. მიყვარს მარნეული, რადგან მრავალფეროვანია ჩემთვის, ეს უფრო საინტერესოს ხდის ცხოვრებას და მოტივაციაც უფრო მაღლდება" სალომე გვიყვება სკოლაში გატარებულ პირველ დღეზე, რომელიც მისთვის ემოციებით იყო სავსე. " თავდაპირველად იყო ენობრივი ბარიერი, გაუცხოება, ერთმანეთისთვის უცხო ვიყავით, მეგონა სხვა სამყაროში გადავინაცვლე და ეს მხოლოდ სიზმარი იყო. სკოლაში ჩემს პირველ დღეს რომ ვიხსენებ თვალწინ მიდგას ყველაფერი, თითქოს სხვა პლანეტიდან ვიყავი ჩამოსული, ზოგი შეშინებული თვალით მიყურებდა, ზოგი მიღიმოდა, ზოგი კი უბრალოდ თვალს მარიდებდა. საკუთარ თავს შევებრძოლე, რომ მე ეს უნდა გადამელახა, რადგან ჩემი საჭიროება ვიგრძენი იმ თემში, ვიყავი გულწრფელი და გულწრფელობა, პირველ რიგში საკუთარი თავის შეცნობაში გვეხმარება, დავიწყე ფიქრი იმაზე, როგორ შემეცვალა ეს გარემო. ფიქრი ოცნებაში გადაიზარდა, ოცნება მიზანში, მიზანმა კი მოქმედებისკენ მიმიყვანა, რამაც საბოლოოდ წარმატება გამოიწვია. ადამიანები უნდა ვიყოთ ყოველთვის ნამდვილები და ისეთს შეგვიყვარებენ როგორიც ვართ, მე თითოეული მათგანი, თავიანთი გილწრფელობითა და ნამდვილობით შემიყვარდა.- ამბობს მასწავლებელი. სალომესა და მის მოსწავლეებს შორის ძალიან მეგობრული ურთიერთობებია დამყარებული. "ჩემი ურთიერთობა მოსწავლეებთან ძალიან ფაქიზია და მრავალი ნიუანსებისგან შედგება, ვცდილობ ვიყო მეგობრული, ვაკვირდები ჩუმად თითოეული მათგანის ქცევას დასვენებებზეც კი, მეშინია რაიმე დეტალი არ გამომრჩეს, ვცდილობ შევქმნა თანამშრომლობითი გარემო და ვიზრუნო მათზე, მოსწავლეებისგანაც იგივეს ვიღებ, ჩვენ ერთი გუნდი ვართ, წარმოიდგინეთ გუნდი, სადაც არაფერი აქვთ დასამალი გუნდის წევრებს და კეთილგანწყობილები არიან ერთმანეთის მიმართ… ასეთი გუნდი ყოველთვის მყარია და აღწევს მიზნებს, წარმატებისკენ მიმავალ გზაზე. ყველაზე დიდი წარმატება კი ამ ცხოვრებაში ისაა, რომ დავიმსახუროთ ერთმანეთის სიყვარული და პატივი ვცეთ ერთმანეთს, ჩვენ ეს შევძელით." პედაგოგს უდიდესი წვლილო მიუძღვის თემის განვითარებაში. "პირველ რიგში ვიტყოდი იმას, რომ შევცვალე ურთიერთობა, დამოკიდებულება, ქვეყნის სიყვარულის გააზრება და ენის დაფასება, იცით, როცა არ იციან გზები, თუ როგორ შეიძლება მოაგვარონ პრობლემა, გაიცნონ სხვა კულტურა და პატივი სცენ მას, ამას ასე ზეპირად ვერასოდეს დავანახებთ და ვასწავლით. გზადაგზა ხდება ეს ყველაფერი, მოსწავლეები პროექტის ფარგლებში მყავდა სხვადასხვა რეგიონში საცხოვრებლად, გავაცანი ერთმანეთის კულტურა, დიალოგი შედგა მათ შორის, საკუთარი შრომით ვნახეთ, თუ როგორ შეიძლება დავეხმაროთ ადამიანს, რომელსაც უჭირს, არ უნდა დავცინოთ სხვას, პირიქით, სიყვარულით ყველაფრის გამოსწორება შეიძლება, ადვილი არაფერია, თუმცა ბრძოლის გზებიც გამოვიარეთ ერთად და დღეს უკვე სხვა თვალით ვუყურებთ ამ ცხოვრებას, შესაცვლელი კიდევ ბევრია, ასე რომ ბოლომდე ასე გულანთებით გავაგრძელებთ ბრძოლას.-ამბობს სალომე. წარმატებული მასწავლებელი თემში ენის ბარიერის არსებობის მიზეზს ასე ხედავს. " ძირითადი მიზეზი იყო კომუნიკაციის ნაკლებობა, სახელმწიფო პროგრამებისა და სიახლეების მიღება, ამიტომ სამუშაო ჯერ კიდევ ბევრია, ეს ეს პრობლემა ფართოა და მიზანი რა თქმა უნდა რამდენიმე წელიწადში ვერ მიიღწევა, მთავარია რომ ნაბიჯი გადადგმულია და ეს პროცესი ნელ-ნელა უნდა განვითარდეს. მუშაობას გაგრძელებას ვაპირებ მანამ, სანამ ჩემი შესაძლებლობები არ ამოიწურება, მინდა რომ ყველა გზა ვაჩვენო, ვანახო თუ როგორ შეიძლება მიაღწიონ მიზანს და თვითონ მოაგვარონ საკუთარ თემში არსებული პრობლემები, სოფელი საბირქენდი ჩემთვის ერთი დიდი ოჯახია, სადაც ყველა ერთმანეთს პატივს ვცემთ და ვუფრთხილდებით, მე მიყვარს ის თემი სადაც ვცხოვრობ და ვერ წარმომიდგენია ცხოვრება ჩემი პროფესიის გარეშე, სკოლა ჩემთვის დიდი სახლია, ბავშვობაში კი აღმომიჩენია რომ ყველაზე მტკივნეული, სახლს მოწყვეტა იყო. მჯერა, რომ კიდევ ბევრი რამის გაკეთება შეგვიძლია ერთად....მე, ჩემი მოსწავლეები, მშობლები და თემი ეს არის ჯაჭვი, რომელიც ქმნის სრულფასოვან გარემოს. " #ჟურნალისტი #უმცირესობა #მარნეული #marneulidaily #ახალიამბები #news

რამდენიმე კვირით ადრე სანამ ვირუსი საქართველომდეც მოაღწევდა, აფხაზეთში ვიმოგზაურე. ეს ის ადგილია, რომლის აღწერაც ცოტა რთულია ხოლმე ვინმეს დადანაშაულების გარეშე. არასოდეს ვყოფილვარ მანამდე ტერიტორიაზე, რომლის სტატუსიც “დე-ფაქტოა”, ამიტომ ჩემი თვალით მინდოდა მენახა. ამ მოგზაურობის დროს დავრწმუნდი, რომ აფხაზეთის ლეგენდარული სილამაზე სინამდვილე ყოფილა. მიუხედავად ამისა, იქ ყოფნამ რაღაცნაირი ტკბილ-მწარე შეგრძნებები დამიტოვა, თითქოს იქაურობა ერთდროულად იტევს ზღაპრულ სილამაზესაც და მარტოობის, ჩაკეტილობის განცდასაც. მაშინვე დავფიქრდი რა გავლენას ახდენს ადამიანის ცხოვრებაზე იზოლაცია, თუმცა პასუხი ამ შეკითხვაზე დღესაც არ მაქვს. 2019 წლის ბოლოს საცხოვრებლად თბილისში გადმოვედი. სიტყვა “აფხაზეთი” ბევრს არაფერს მეუბნებოდა. მასზე ჩემი წარმოდგენა გაჯერებული იყო ქართველების ძალიან შთამბეჭდავი მოგონებებით აფხაზეთზე. სწორედ ამან ამაღებინა მატარებლის ბილეთი ზუგდიდამდე, ბოლო სარკინიგზო სადგურამდე საქართველოს მიერ კონტროლირებად ტერიტორიაზე. იანვარი იყო. ერთი ღამე დამჭირდა ჩასასვლელად, მატარებელში საშინლად ცხელოდა, მაგრამ როგორც გავჩერდით, გარედან შემოსულმა სიცივემ მაშინვე გამომაფხიზლა. ტაქსის მძღოლების უმეტესობა ცდილობდა პირდაპირ მესტიაში წავეყვანე, ცნობილ სათხილამურო კურორტზე სვანეთში. მაგრამ ჩემი ბოლო გაჩერება პოლიციის ბლოკ-პოსტი იყო, ენგურის ხიდთან ახლოს. ტაქსიდან რომ გადმოვედი, დილის 8 საათი იყო. ორი საათის შემდეგ, უსაფრთხოების ზომები გავიარეთ და მე და მალაიზიელ ტურისტს ენგურის ხიდის გადაკვეთის ნებართვა მოგვცეს. ხიდზე გადასვლისას შევამჩნიე, რომ საქართველოსა და ევროპის დროშები გზადაგზა მწვანე, წითელი და თეთრი ფერის აფხაზეთის დროშით ნაცვლდებოდა. სანამ აფხაზეთში შევიდოდი, ჯერ რუსული და შემდეგ აფხაზეთის ბლოკ-პოსტი უნდა გამევლო. შეიძლება სხვა გზაც არის, არ ვიცი. არა რუსულენოვანი ტურისტისთვის ძნელი იყო გამერჩია ვინ ვინ იყო. ბევრი შეკითხვა არ დაუსვამთ სხვათაშორის, ალბათ იმიტომ, რომ საერთო ენაზე არ ვლაპარაკობდით. რუსულის არ ცოდნა, მოკლედ, დამეხმარა. ამის შემდეგ დაიწყო ნამდვილი მოლოდინი თურმე. სასაზღვრო პოლიციის ორივე პოსტიდან ნებართვას ველოდებოდი, ველოდებოდი მგზავრებით როდის შეივსებოდა პირველი “მარშუტკა”რომ გალში მოვხვედრილიყავი, ველოდებოდი მეორე “მარშუტკას” რომელიც გალიდან გადამიყვანდა და საბოლოოდ სოხუმში ჩამიყვანდა. ქალაქისკენ მიმავალი გზა ნამდვილი საოცრება იყო. წარმოიდგინეთ დიდი სწორი მიწა დათოვლილი კავკასიონის მთების ფონზე და რამდენიმე ძალიან ლამაზი სახლი (უმეტესად, ცარიელი) გზაზე. 24 საათის შემდეგ, სოხუმში ჩასვლა დიდი შვება იყო ბოლოს. ზღვის სანაპირო მზის ჩასვლის ფონზე მომაჯადოებელი იყო; მშვიდი და წყნარი. ცოტა ნიავიც უბერავდა. შეიძლება უცნაურია, მაგრამ რამდენიმე დღის შემდეგაც არ მომშორებია მარტოობის ძლიერი განცდა. რასაც ვუყურებდი და ვისმენდი, ამ გამოცდილებას მხოლოდ მრავალფეროვანს ხდიდა. არ ვიცი, შეიძლება ეს სეზონის ბრალი იყო. იანვარში ვიყავი სოხუმში, ეს დრო კი ნამდვილად არ არის იდეალური ზაფხულის კურორტზე სამოგზაუროდ. საოჯახო სასტუმროშიც კი ვერ გავჩერდი, დახურული დამხვდა არასეზონურობის გამო. სხვა გზა არ მქონდა, სოხუმის ცენტრში, შედარებით ძვირადღირებული სასტუმრო ავიღე. პირველი, რაც შესვლისთანავე შევამჩნიე, კედელზე ჩამოკიდებული საათები იყო. როგორც წესი, სასტუმროში საათები დასავლეთის დიდი ქალაქების დროს გვიჩვენებენ ხოლმე (ლონდონი, მადრიდი, პარიზი ა.შ.), მაგრამ აქ მხოლოდ მოსკოვის, მანაგუასა და კარაკასის დროებს ვხედავდი. თურმე, ეს იმ ქვეყნების დედაქალაქებია, რომლებიც აფხაზეთის დამოუკიდებლობას აღიარებენ. მეორე დღეს სოხუმის უფრო სრულფასოვნად დათვალიერება გადავწყვიტე. პირველად ქალაქის სანაპირო ზოლში გავისეირნე. მოვლილი მომეჩვენა იქაურობა, შენობები ახალი გარემონტებულია, თანამედროვე სტილის ახალი რესტორნებიც შევამჩნიე, ქუჩები სუფთაა, ხეებითა და ნარგავებით სავსეა სანაპირო, მოკლედ, საუკეთესო საზაფხულო კურორტის შთაბეჭდილებას მიტოვებს. ერთ-ერთი კაფის ვერანდაზე ყავას ვსვამ მარტო და ვხედავ, ხიმინჯებთან კაცები იკრიბებიან სათევზაოდ. მზე ანათებს და თავს შესაშინავად ვგრძნობ, თითქოს ეს-ეს არის დაიწყო გაზაფხული. მეთევზეებისგან მოშორებით, ცარიელ ნავმისადგომს ვხედავ, რომლის გარშემოც ამაყად ჰკიდია ეროვნული დროშები. მოგვიანებით, აფხაზეთის სახელმწიფო უნივერსიტეტის პროფესორი მეუბნება, რომ ეს ნავსადგომი არც არასოდეს გამოუყენებიათ თავისი დანიშნულებით. საბჭოთა კავშირის ბოლო პერიოდში აშენდა, 1992-1993 წლების ომმა კი ეს პროექტი შეაჩერა. ცარიელი, გამოუყენებელი შენობები თითქოს მუდმივი შეხსენებაა იმის, რომ აფხაზეთი დანარჩენი სამყაროსგან გამოყოფილია. იგივე გრძნობა მქონდა როცა ქალაქის ქუჩებს ვათვალიერებდი, დაცარიელებული სახლები და მიტოვებული აგარაკები ლამაზ და შთამბეჭდავ შენობებს შორის დგას. ეს ურბანული გარემო ერთდროულად მომხიბვლელიც არის და სევდის მომგვრელიც. ბუნების ეს ხედი, მოშიშვლებულ სივრცეებს თითქოს ნელ-ნელა ახლადწარმოქმნილი ტყით ანაცვლებს. ერთი შეხედვით ეს ყველაფერი მართლაც მომხიბვლელია, მაგრამ ჩემი შთაბეჭდილებები ისევ საშინელი სიცარიელის შეგრძნებებს ერევა და პერიოდულად თავბრუსხვევასაც კი ვგრძნობ. ძალადობრივი გარემოს ექო, არც თუ ისე შორეული წარსულიდან, ამ ნანგრევებს ფონად მოჰყვება. ცოტახანში რამდენიმე უცხოელს შევხვდი არასამთავრობო სექტორიდან, ისინი იმ ადამიანებს ეძებენ, რომლებიც 1992-1993 წლების ომში გაუჩინარდნენ. ადგილობრივებსაც ეხმარებიან ფსიქოლოგიურ ტრამვებს გაუმკლავდნენ. ომის ნარჩენები ყველგანაა, ამიტომ შეგრძნება მქონდა, რომ ეს ტრამვაც არსად წასულა, ისევ ზედაპირზეა. ომიც სულ გახსენებს თავს: მთლიანად შავებში შემოსილი, მგლოვიარე ქალი, რომელიც ომში დაკარგულ ბიჭებს მისტირის. აქ სხვა ადამიანებიც სულ ომზე მიგანიშნებენ. ცხადია, თბილისშიც არსებობს ომის მეხსიერება. თუმცა, შეგრძნებები თითქოს უფრო სუსტია. მაგალითად, ქართველები სულ ნოსტალგიით, სევდით ლაპარაკობენ აფხაზეთზე, ძველი მშობლიური სახლები ახსენდებათ სანაპიროზე, ეს განცდები უფრო სინანულს ჰგავს ძველი დიდების დაკარგვის გამო. აფხაზებს კი, ომი უფრო მძაფრად ახსოვთ. მათთვის ეს თითქოს ერთდროულად არის ეროვნული სიამაყის მიზეზიც და ტანჯვისაც მათ შორის. ომის შემდეგ შექმნილი რეალობა მათ ცხოვრებაზე ყოველდღიურად აისახება. აფხაზები აფხაზეთის მოსახლეობის დაახლოებით ნახევარს შეადგენენ. აქ დღეს სხვა ეროვნების ხალხიც ცხოვრობს: მათ შორის რუსები, სომხები და ბერძნები. ეს მრავალფეროვნება სოხუმის ცენტრალურ ბაზარში ყველაზე კარგად იგრძნობა. ქალაქში ეს ჩემი საყვარელი ადგილია. ქალების ჯგუფი მახსოვს, ზოგი ყიდდა, ზოგი ჭამდა, ზოგიც ყიდულობდა. ერთმანეთს ძალიან ხმამაღლა ელაპარაკებოდნენ. ძირითადად რუსული ენა მესმოდა. პროდუქტების უმრავლესობა ან ადგილობრივი წარმოებისაა ან თურქული. ბაზარი ხალხით იყო სავსე და ქალაქის ქუჩებიდან გამოყოლილი სიმარტოვის შემდეგ, ნაცნობი გრძნობები განმიახლდა. ალბათ ამიტომაც, სოხუმში ყოფნის ყოველ დილას ბაზარში მივდიოდი და ამ ხალხმრავლობას ვაკვირდებოდი. ჩემი იქ ყოფნაც არ დარჩენილა შეუმჩნეველი. ტურისტული სეზონიც აღარ იყო, ამიტომ უცხო სახემ მაშინვე მიიქცია ქალაქში ყურადღება. მეგობრულები იყვნენ და ცდილობდნენ ინგლისურად რამდენიმე სიტყვა მაინც ეთქვათ, ლექსიკონში ამოწმებდნენ. აინტერესებდათ, საიდან ვიყავი. საფრანგეთი რომ გაიგეს, პარიზი ახსენეს მაშინვე. J’aime Paris! მკითხეს საიდან და რატომ ჩავედი აფხაზეთში, ზუგდიდის გავლით? წარმოშობით ქართველი ხომ არ ვიყავი ან ქმარი ხომ არ მყავდა ქართველი? ვინმეს ხომ არ ვყავდი სპეციალურად გაგზავნილი თუ ჩემი ინიციატივით ავირჩიე აფხაზეთი. ცოტა უჭირდათ იმის წარმოდგენა, რატომ უნდა ჩასულიყავი სოხუმში საკუთარი ნებით. ამ ეჭვების მიუხედავად, მაინც თბილად მხვდებოდნენ, აშკარად უხაროდათ უცხოელის დანახვა, ეტყობა არც ისე ხშირად ხვდებიან ადამიანებს, რომლებიც რუსულად ვერ ლაპარაკობენ. ერთ დღესაც სასეირნოდ ქალაქიდან მოშორებით წავედი და ცოტა უცნაური საცხოვრებელი კომპლექსი დავინახე. შესასვლელში საბჭოთა პერიოდის მოზაიკა იყო, სხვათაშორის კარგად შენარჩუნებული. შეიძლება ეს სიმბოლო იმ ნოსტალგიას გამოხატავდა, რაც აფხაზებს საბჭოთა კავშირის საუკეთესო წლებთან აკავშირებთ. შენობის გარშემო რუსულმა ბილბორდებმა მიმანიშნა რომ აქ ძველად, სამხედრო სანატორიუმი ყოფილა. მოგვიანებით გავიგე, რომ ეს შენობა დღესაც რუსულ სამხედროებს ეკუთვნით, თუმცა შენობა მთლიანად ცარიელია. ფეხით სიარული გავაგრძელე და ხეივანს ბოლომდე ჩავუყევი, ორივე მხრიდან ხის აივნებიანი სახლებით იყო გარშემორტყმული. სულ ბოლოს დიდი ჭიშკარია, რომელსაც დაცარიელებულ სანაპიროზე გაყავხარ. ორი ბავშვი სილაში თამაშობდა, ყველაფერი ძალიან მშვიდი და ლამაზი ჩანდა აქედან. ეს განსაკუთრებული და ამაღლებული განწყობა, ალბათ, წელიწადის მხოლოდ ამ დროს, ზამთარშია, როცა ტურისტები უკვე წასულები არიან. იგივე შეგრძნებები გაგრამდე გამყვა, ისევ “მარშუტკით” ვიმგზავრე. როგორც ჩანს, ეს გადაადგილების ძირითადი საშუალებაა აფხაზეთში. ზამთარში გაგრა მოჩვნებების ქალაქს ჰგავდა, სრულიად განსხვავებული იყო იმისგან, რაც მასზე ჩამოსვლამდე მომიყვნენ. მხოლოდ სანაპირო კი არ დამხვდა ცარიელი, ულამაზესი ვილებიც მთის ფერდობზე და ძველი სანატორიუმებიც. რესტორნები და კაფეები, რომლებიც სეზონზე რუსი ტურისტებით გადავსებულია თურმე, დაკეტილია. ამ გარემოში ისევ თავბრუსხვევა დამეწყო. მალევე “მარშუტკაში” ჩავჯექი და ახალი ათონისკენ გავემგზავრე. აღმოჩნდა, რომ მარტო ვზივარ მძოლთან ერთად. გზაში რადიოა ჩართული და რუსული მუსიკა მესმის, თან ზღვას გავყურებ. შავი ზღვა ძალიან ლამაზია, ცოტა უკეთ ვგრძნობ თავს. ვხვდები, რომ ამ მოგზაურობაში ემოციები ერთმანეთს სწრაფად ენაცვლება: გაოცებასა და აღფრთოვანებას აუცილებლად რაღაცნაური შფოთი და შიში მოჰყვება ხოლმე. აფხაზეთში ყოფნის ბოლო დღე ოჩამჩირეში გავატარე. შემიძლია თამამად ვთქვა, რომ აქ სრულიად განსხვავებული აფხაზეთი აღმოვაჩინე. 1992-1993 წლების ომამდე, მოსახლეობის უმრავლესობას ქართველები შეადგენდნენ. დღეს ალბათ, ერთ-ერთი ყველაზე მიტოვებული და სევდიანი ქალაქია აფხაზეთის სანაპიროზე. ღამე ჩემი მეგობრის ოჯახში დავრჩი. დიანას დედა ქართველია. მას აფხაზური პასპორტი აქვს. დიანა 26 წლის არის და მსოფლიოს გარშემო მოგზაურობაზე ოცნებობს. ყველა იმ ენაზე უნდა ელაპარაკოს ხალხს, რომლებსაც ინტერნეტით სწავლობს. ინგლისურის გარდა, მას კომუნიკაცია თურქულ, იტალიურ და ფრანგულ ენებზე შეუძლია. “ყველაზე მეტად მინდა პასპორტი ავიღო და სხვადასხვა ქვეყანაში მოგზაურობა დავიწყო,” მეუბნება დიანა. თუმცა, მემგონი ეს ჯერ კიდევ შორეული პერსპექტივაა მისთვის. დიანა აფხაზების იმ 30%-შია, რომლებმაც რუსული პასპორტების აღება ვერ მოასწრეს. აფხაზური პასპორტით მოგზაურობა კი თითქმის შეუძლებელია, რადგან მის დამოუკიდებლობას მხოლოდ ოთხი ქვეყანა აღიარებს. უცხო ენების პრაქტიკას სამსახურში უცხოელებთან გადის. დიანა ტურისტულ გიდად მუშაობს სოხუმში. გამოწვევების მიუხედავად, მას სჯერა, რომ ერთ დღესაც აფხაზეთი ნამდვილად იქნება ძლიერი და მოგზაურობასაც შეძლებს. “ჩვენ პატარა და ლამაზი ქვეყანა ვართ, ძალიან ვცდილობთ ჩვენი უნიკალური კულტურა, ენა და ისტორია შევინარჩუნოთ. მინდა მსოფლიომ ჩვენი დამოუკიდებლობა აღიაროს. ხალხმაც მეტი გაიგოს ჩვენზე და უკეთ გაგვიცნოს.” ამ გოგომ ჩემზე დიდი შთაბეჭდილება მოახდინა. განსაკუთრებით შთამბეჭდავი იყო მისი სიამაყის განცდა როცა აფხაზეთის მემკვიდრეობაზე მელაპარაკებოდა. კიდევ ერთხელ ცხადად დავინახე, რა გავლენა აქვს იძულებით იზოლაციას ადამიანის ცხოვრებაზე. მეორე დღეს, სანამ გრძელი გზით ისევ თბილისში დავბრუნდებოდი, ვიგრძენი, რომ ჩემი მოგზაურობა აფხაზეთში დასრულებული არ იყო. იანვარში იქ ჩასვლამ იზოლაცია მთელი სიმძაფრით მაგრძნობინა. ეს ალბათ, ჩემს ფოტოებშიც აისახა. როცა მათ ახლოდან ვუყურებ, ვხედავ, რომ ისინი უფრო ცარიელი და ნაცრისფერია, ვიდრე ჩემი სხვა ნამუშევრები. მე მაინც ხალხით გადატვირთულ ადგილებში ცხოვრებას ვარ მიჩვეული და ეს სიცარიელის შეგრძნება ძალიან ახალი იყო ჩემთვის. ფოტოების გადაღებაც ერთგვარი ფორმაა აფხაზეთის გასაცნობად. მაგრამ ჯერ კიდევ ბევრი რამ მაქვს აღმოსაჩენი. აფხაზეთის კულტურის, რიტუალებისა და ტრადიციების შესწავლას დრო დასჭირდება. იქ ყოფნის შემდეგ, თითქოს უკეთ გავიგე რას ნიშნავს იზოლაცია და მარტოობა. რამდენიმე კვირაში, ვირუსის პრევენციის მიზნით, მთელი რეგიონი ჩაიკეტა. ორ თვეზე მეტი აფხაზები და ქართველები თვითიზოლაციაში იყვნენ ისევე როგორც, მთელი დანარჩენი მსოფლიო. გულწრფელად რომ ვთქვა, მარტოობას და იზოლაციას სულაც არ განვიცდი, ვიცი, რომ დროებითია და ადრე თუ გვიან ისევ დავუბრუნდები დატვირთულ და ხმაურიან დღის რეჟიმს. ალბათ, სულ სხვანაირი განცდაა, როცა არ იცი როდის სრულდება იზოლაცია. დღევანდელი სიტუაცია ემპათიისკენ გვიბიძგებს. განსაკუთრებით იმ ადამიანებზე გვაფიქრებს, ვისთვისაც იზოლაცია ყოველდღიურობაა. წყარო: CHAI KHANA ავტორი: მარი ოდინეტი#აფხაზეთი #სოხუმი #გაგრა #ოკუპაცია #sokhumidaily

კამანის დაკავების შემდეგ 7 ივლისს აფხაზთა და დაქირავებულთა დაჯგუფებამ (მათ შორის იყო ბაგრამიანის სახელობის სომხური ბატალიონი და ცხინვალიდან ჩასული ოსური დაჯგუფება ალან ჯიოევის ხელმძღვანელობით, ჩეჩური დაჯგუფება შამილ ბასაევის ხელმძღვანელობით და რუსი ინსტრუქტორები და მედესანტეები) სოფელ შრომას შეუტია. ქართულმა სარდლობამ კამანიდან მიღებული შემზარავი ინფორმაციის შემდეგ მოახერხა და შრომაში მცირე ძალები გაგზავნა, შუა დღისას ცხადი გახდა, რომ შრომაში არსებული ქართული ნაწილები შეტევას ვერ გაუძლებდნენ. მტერმა უკვე სოფლის ცენტრსაც კი მიაღწია, ამიტომ ქართულმა სარდლობამ მდინარე გუმისთის ფრონტიდან მოხსნა რამდენიმე ბატალიონი და შრომაში გადაისროლა. აქვე გასათვალისწინებელია, რომ რუსულ-აფხაზურ მხარეს მოსკოვიდან მიღებული უახლესი კოსმოსური (აერო) ფოტოებით ზუსტი ინფორმაცია გააჩნდათ ჩვენი პოზიციების შესახებ, რაც ერთი ორად უადვილებდათ საქმეს. შრომაში დამხმარე ძალის გამოჩენით ქართულმა მხარემ შეძლო მოწინააღმდეგის გარკვეული ძალების განადგურება და ძირითადი ნაწილების განდევნა სოფლიდან. თუმცა ქართულ მხარეს სამწუხაროდ ბრძოლისუნარიანი ცოცხალი ძალის ნაკლებობის გამო არ ჰქონდა იმის შესაძლებლობა, რომ შრომასთან შეტაკებაში გამარჯვებული ნაწილები ადგილზე დაეტოვებინა, ამიტომ ისინი კვლავ გუმისთის ხაზზე დააბრუნა, სადაც აფხაზური შეტევის ერთ-ერთი მიმართულება ცნობილი სქემის მიხედვით კვლავ აქტიურ ფაზაში იყო და მუდმივად მასიური შეტევის დაწყების იმიტაციას ახდენდა, ხოლო შრომაში გამოუცდელი დაცვის პოლიციის ძალები ჩააყენა. აფხაზური ძალების რუსმა დაქირავებულმა მედესანტეებმა ჯერ სათანადოდ დაზვერეს შრომის დაცვის ხაზი, ხოლო მეორე ღამით დაგეგმეს ოპერაცია, რა დროსაც დაცვის პოლიციის სრულიად გაუმართლებელ ადგილებში განლაგებულ საგუშაგოებს დაესხნენ თავს, გუშაგები ამოხოცეს, ხოლო სოფელში მივლენილი დანარჩენი პოლიციელების დიდი ნაწილი ძილშივე ე.წ. „კოლუმბიური ჰალსტუხებით“ მოკლეს (ამ სისასტიკის ჩამდენი რუსეთის რამდენიმე მოქალაქე ქართულმა ნაწილებმა ტყვედ აიყვანეს და საჯაროდ დახვრიტეს სოხუმის სიახლოვეს). 2019 წლის ნოემბერში გამოქვეყნდა აფხაზი ე.წ. სახელმწიფო გმირის კიანუს ანგუხაას ვიდეო ინტერვიუ, სადაც იგი იხენებს ორ ქართველ მებრძოლს, რომლებიც შრომაში არსებული ქართული ძალების დასახმარებლად და ტყვია-წამლის მისაწოდებლად მსუბუქი მანქანით სოხუმიდან მიდიოდნენ, აფხაზი მებრძოლის მონაყოლით ირკვევა, რომ ქართველები შრომის მისადგომებთან აფხაზურ 400 კაციან დაჯგუფებას მათთვის მოულოდნელად შეეჩეხენ, რა დროსაც ისინი გადმოხტნენ მანქანიდან, ავტომატებიდან ცეცხლი გაუხსნეს და ორნი ოთხასის წინააღმდეგ შეტევაზე გადავიდნენ შეძახილებით გაუმარჯოს თბილისს, აფხაზებმა ტყვიამფრქვევების მასირებული და გაუთავებელი ჯერით მათგან ფაქტობრივად აღარაფერი დატოვეს (სწორედ ასე აღწერს აფხაზი დამნაშავე კიანუს ანგუხაა). სამწუხაროდ ამ ორი თავდადებული ქართველი მებრძოლის ვინაობა ქართული საზოგადოებისთვის უცნობია. სოხუმის ჩრდილოეთით მიუხედავად ქართველთა არაერთი გმირობისა, საბოლოო ჯამში აფხაზებმა სოხუმიდან 9 კილომეტრში არსებული სოფელი შრომა მაინც დაიკავეს და 9-11 ივლისს სრულად გაწმინდეს, რითაც საბრძოლო ოპერაციის ძირითადი ამოცანა შეასრულეს. ტამიშის მიმართულებაზე განსაკუთრებით სასტიკი ბრძოლა საგზაო მაგისტრალის ჩრდილოეთით არსებული სიმაღლე ანუაარხუსთვის რამდენჯერმე გაიმართა, როგორც შემდგომში გაირკვა რუსეთის გენშტაბი დესანტის ძალებზე დიდი იმედებს არ ამყარებდა, თუმცა მათ საბოლოო ამოცანად სიმაღლის დაკავებას და მისი ტყვარჩელის დაჯგუფების კონტროლირებად სივრცესთან მიერთებას გეგმავდა. ანუაარხუზე ჩარჩენილი ბატალიონ „შავნაბადას“ მცირე ძალები და გვარდიის სხვადასხვა დანაყოფების ცაკლეული მებრძოლები სისხლის ბოლო წვეთამდე იცავდნენ სიმაღლეს და აფხაზთა რამდენიმე შეტევას მხოლოდ ერთეულები გადაურჩნენ. ოჩამჩირის მხრიდან მოქმედმა ქართულმა ძალებმა შექმნეს ერთიანი სამეთაურო შტაბი და დაიწყეს მოქმედება. ზღვის მხრიდან ლოთი ქობალიას ძალები უტევდნენ ორასი გამოცდილი მეომრით, ცენტრში ფრონტალურ შეტევას გუჯარ ყურაშვილი მძიმე ტექნიკით და „მხედრიონის“ შენაერთი ახორციელებდა, ხოლო ჩრდილოეთ მიმართულებაზე ავაზას ნაწილები იყვნენ. ქართული ჯარების თავშეყრა უყურადღებოდ არ დარჩენია რუსულ მხარეს და ამ ოპერაციაში უკვე მესამედ გამოიყენა საკუთარი ავიაცია, ამჟამად უკვე მასშტაბური დაბომბვები განახორციელა ქართული სამეთაურო შტაბის მიდამოებში, თუმცა საკმაოდ არაზუსტად. ლოთი ქობალიას ძალებს სპეციფიური სიტუაცია შეექმნათ მრავალი თვის განმავლობაში მაყურებლის როლში აკვირდებოდნენ, როგორ ებრძოდა ქართული სახელმწიფო მტერს მათ გარეშე და გაუგებარი პოლიტიკური მიზეზებით მათი ჩართვა იკრძალებოდა. იღუპებოდნენ მათი ნათესავები, ახლობლები, მეგობრები, თუმცა ისინი ზუგდიდში, ხობში, სენაკში და სხვა ადგილებში იდგნენ მშვიდად, თითქოს არც არაფერი ხდებოდა (იმ პერიოდისათვის დიდი შეიარაღებით), მაგრამ ერთი სურვილით დამდგარიყვნენ იქ სადაც იყო მათი ადგილი, შესაბამისად პირველივე შესაძლებლობის დროს მათ საოცარი ბრძოლისუნარი აჩვენეს ქართულ სახელმწიფოს, ისე რომ რამდენჯერმე საერთო სამეთაურო შტაბმა მათ წინსვლის შეჩერებაც კი უბრძანა, რომ ერთიანი ფრონტის ხაზი არ დარღვეულიყო. მაიმუნთსაშენთან „მხედრიონის“ ნაწილებმა მძიმე ტექნიკის მხარდაჭერით უპირატესობა მოიპოვეს და რამდენიმე საათში გამოცდილმა რუსულმა დესანტის ნაწილებმა დატოვეს პოზიციები და ლაბრის მიმართულებით გაიქცნენ. მხოლოდ ბატალიონ „ავაზას“ ნაწილები (რომლის ხელმძღვანელი ტრისტან წითელაშივლი იყო) გამოეთიშენ საბრძოლო ოპერაციას, დღემდე გაურკვეველი მიზეზებით. ასეთი გააზრებული და ორგანიზებული კონტრშეტევის პირობებში დესანტი და ტყვარჩელის დაჯგუფება მძიმე მდგომარეობაში ჩავარდა, თუმცა ძალები მოიკრიბა და 9 ივლისს გამთენიისას საბოლოოდ შეეცადა სიმაღლე ანუაარხუს დაკავებას, გააფთრებული ბრძოლები ექვსი საათი გრძელდებოდა, თუმცა საჭირო მომენტში ახალ კინდღში განლაგებულმა ქართულმა საარტილერიო ბატალიონმა ზუსტი ცეცხლი აწარმოა დესანტის მიმართულებით. დესანტმა და ტყვარჩელის დაჯგუფებამ ჯამში ორასამდე მებრძოლი დაკარგა ერთ დღეში, რაც ძალიან დიდ დანაკარგს წარმოადგენდა მათთვის. დესანტი კინდღის მიმართულებით შეეცადა გასვლას, თუმცა აქაც კასპის ბატალიონის ჩასაფრებაში მოყვა, საბოლოოდ დაიქსაქსა და მცირე ჯგუფებით დაიწყო ტყვარჩელის მიმართულებით გადასვლა, რითაც საბოლოოდ დაასრულა ოპერაცია. 11 ივლისს ოჩამჩირე სოხუმის მაგისტრალი გაიხსნა და ქართული ძალების კონტოროლის ქვეშ დაბრუნდა. სხვადასხვა ქართულ წყაროებში ვრცელდება ინფორმაცია თითქოს ე.წ. ტამიშის დესანტი სრულად იქნა განადგურებული, რაც არ შეეფერება სინამდვილეს, დესანტის მნიშვნელოვანი ძალები მართლაც განადგურდა თუმცა მათი ძირითადი ნაწილი გადარჩა და შემდგომში სოხუმის აღებისათვის წარმოებულ სექტემბრის ოპერაციაში მიიღო მონაწილეობა, კონკრეტულად მდინარე კოდორის პიკეტში, ხოლო ის ოფიცრები, რომლებიც განსაკუთრებით მაღალი რანგის იყვნენ და ჭირდებოდა რუსულ არმიას, მომდევნო სამშვიდობო შეთანხმების დროს გაიყვანეს ტყვარჩელიდან თავისმა დამკვეთებმა. სოხუმის ჩრდილო-დასავლეთით აფხაზებმა სოფელი შრომის დაკავების შემდეგ საბრძოლო მოქმედებები 14 ივლისამდე ფაქტობრივად უწყვეტ რეჟიმში გააგრძელეს, შედეგად გარდა სოფლებისა კამანი, ახალშენი და შრომა მათ სტრატეგიული სიმაღლეები აპიანდა, იაშტუხარუ და ახბიუკიც დაიკავეს, რითაც ფაქტობრივად ჩრდილო-დასავლეთიდან რკალში მოაქციეს სოხუმი და ქართული ნაწილები, ეს უკვე მათ ძალიან უადვილებდათ საბოლოო საქმეს. ქართულმა მხარემ წინასწარ პროგნოზირებული, დაკარგული პოზიციების დაბრუნების ოპერაციისათვის მზადება დაიწყო, თუმცა დაგეგმილი გაერთიანებული ლაშქრის შეკრება ვერ მოხერხდა, ლოთი ქობალია დესანტის განადგურების, უფრო ზუსტად დესანტის გაფანტვის შემდეგ კი ჩავიდა სოხუმში, მაგრამ იმ მომენტისათვის მეათეხარისხოვან საკითხებზე შეუთანხმებლობის გამო განაცხადა, რომ მიცემული პირობა მან შეასრულა და თავისი საჯარისო ნაწილებით ისე დაიძრა უკან სამეგრელოში, თითქოს ფსოუმდე ჰყავდა გადარეკილი მტერი, ხოლო ზუგდიდში პომპეუსისეული ზარ-ზეიმით შევიდა. სამაგიეროდ აფხაზებმა საერთო ოპერაციის ფარგლებში წინასწარვე გათვალეს შრომის და ახბიუკის სიმაღლის მიდამოებში მათ მიერ დასაკავებელი პოზიციების გამაგრებისათვის საჭირო საინჟინრო სამუშაოები, ორ დღეში სამუშაოების აუცილებელი ნაწილიც ჩაატარეს და იარაღის მარაგებიც აიტანეს, რაც მათი მხრიდან ძალიან დიდ შრომასთან იყო დაკავშირებული, თუმცა მათ ეს მოახერხეს და საერთოდ მათი სურვილი ქართველებისგან გაეწმინდათ ტერიტორია იმდენად დიდი იყო, რომ ბაგრამიანის ბატალიონის ფეხში მძიმედ დაჭრილმა სარდალმა გალუსტ ტრაპიზონიანმა (რომელიც დღესაც მაღალ თანამდებობას იკავებს აფხაზეთის დეფაქტო მთავრობაში), დაზიანებული ფეხი მოიკვეთა და რამდენიმე საათში საკაცით გააგრძელა გზა თავის რაზმთან ერთად (არსებობს ამ სიტუაციის ამსახველი ვიდეო ჩანაწერი). ქართულ ნაწილებს ფაქტობრივად ორი კვირა გამუდმებულ ბრძოლებში მოუწიათ ყოფნა შესვენების გარეშე და გამოფიტნენ. ტამიშის მიდამოებში დესანტის მიერ განადგურებული დაჯგუფებების სრული ჩანაცვლება-შევსებაც აუცილებელი გახდა, მინიმუმზე იყო უკვე საბრძოლო მასალების მარაგიც. შეთხელებულმა ქართულმა ნაწილებმა შრომა-კამანის დაბრუნების ოპერაცია 17 ივლისს დაიწყეს. ბრძოლაში ჩაება 23-ე ბრიგადა, ქუთაისის ბატალიონი, ბატალიონი „თეთრი არწივი“ და აფხაზეთის პოლიციის ნაწილები. თავდადებული ბრძოლების მიუხედავად ქართველებმა დაკარგული პოზიციები ვეღარ დაიბრუნეს. ბრძოლის ორივე მიმართულებაზე ქართულმა მხარემ 1 ივლისიდან 20 ივლისის ჩათვლით სხვადასხვა მონაცემებით 400-დან 800-ადამიანამდე (მშვიდობიანი მოსახლეობა და შეიარაღებული პირები ერთად) დაკარგა, რაც ძალიან დიდი დარტყმა იყო არამარტო შეიარაღებული ძალებისათვის არამედ მთელი ქვეყნისთვის. მიუხედავად იმისა, რომ მოწინააღმდეგე იმ მომენტში ბევრად უფრო მომზადებული იყო და უფრო თანამედროვე სამხედრო საშუალებებით გააჩნდა, სულ რაღაც ოცდღიან მონაკვეთში თავად ქართულმა ძალებმა გაანადგურეს 500-მდე ბოევიკი და სეპარატისტი, ჩაძირეს სამი კატარღა, ერთი მცირე ზომის გემი, ჩამოაგდეს ორი ვერტმფრენი, გაანადგურეს ათზე მეტი ჯავშანტექნიკა, ხელში ჩაიგდეს დიდი ოდენობით შეიარაღება, მაგრამ გამარჯვებულები საბოლოო ჯამში მაინც დამარცხდნენ! ქართველები ნაალაფარ ჯავშან.ტექნიკაზე რუსეთის გენშტაბმა ოპერაცია „ქარიშხალი 777“-ით დასახული ამოცანა მნიშვნელოვანწილად შეასრულა, ვინაიდან მათ შეძლეს სოხუმის ჩრდილოეთით სანატრელი პოზიციების დაკავება, რაც მათ სოხუმის საბოლოო შტურმისთვის მოსამზადებლად ჭირდებოდათ, მაგრამ ვერ შეძლეს სიმაღლე ანუაარხუს დაკავება და ტყვარჩელის დაჯგუფების სივრცესთან მიერთება, თუმცა ამ უკანასკნელს გადამწყვეტი მნიშვნელობა არ ჰქონდა (რაც გვაჩვენა კიდევაც 1993 წლის 16 სექტემბერს დაწყებულმა სოხუმის შტურმმა). იმდროინდელი ქართული შეიარაღებული ძალების გარკვეული წარმომადგენლები „ტამიშის დესანტის“ ოპერაციის წარმატებულ ოპერაციად წარმოჩენის მიზნით აცხადებენ, რომ ივლისში აფხაზების ამოცანას წარმოადგენდა სოხუმის დაკავება, რაც არ შეესაბამება რეალობას. სოხუმის დაკავება თეორიულად კი განიხილებოდა აფხაზების შტაბში (სიმაღლე ანუაარხუს დაკავების შემთხვევაში) და რომელიმე აფხაზ საველე მეთაურს შესაძლებელია ამის სურვილი და მოლოდინი ჰქონდა, მაგრამ რუსეთის ფედერაციის გენშტაბი, ე.წ. თავდაცვის მინისტრი სოსნალიევი და სხვა მაღალი თანამდებობის პირები არ გეგმავდნენ ზედმეტ რისკზე წასვლას, ვინაიდან კარგად იცოდნენ, რომ აფხაზი და რუსი პოლიტიკოსები კიდევ ერთ სამშვიდობო შეთანხმებას დადებდნენ ქართულ მხარესთან, რომელსაც სამხედროები სათანადოდ გამოიყენებდნენ მომავალი ოპერაციის დასაგეგმად და „შეთახნმების დარღვევის ეფექტით“ კვლავაც სამხედრო წარმატებას მიაღწევდნენ, როგორც ეს გაგრის შტურმის შემთხვევაში გააკეთეს მანამდე და საერთოდ სწორედ შეთანხმების დარღვევის ეფექტი/კომპონენტი განსაზღვრავდა მათ სამხედრო წარმატებებს ომის ყველა ეტაპზე, ამიტომაც მოყვა ვ. არძინბას მკაცრი პროტესტი კონფლიქტის ზონაში გაეროს სადამკვირვებლო მისიის ჩასვლას 1993 წლის ივლისში, რომელიც მათ რეალურ სახეს დაანახებდა მსოფლიოს. დღეისათვის უკვე გახსნილია ინფორმაცია თუ როგორ ხდებოდა რუსების და სეპარატისტების მიერ სამშვიდობო შეთანხმების გაფორმება, უწყვეტ რეჟიმში მომავალი საბრძოლო ოპერაციის დაგეგმვა-მომზადება, შემდეგ ნებისმიერი ფორმალური მიზეზის მოძებნა (ცოტა უცნაურია მაგრამ, რასაც აუცილებლად აკეთებდნენ რუსეთის გენშტაბის და არძინბას დავალებით) რათა ქართული მხარე დაედანაშაულებინათ შეთანხმების დარღვევაში და მოულოდნელი თავდასხმა. ცამეტთვიანი ომის განმავლობაში ფაქტობრივად რუსებს და აფხაზებს არც ერთი სამხედრო წარმატებისთვის არ მიუღწევიათ სტანდარტულ საომარ პირობებში (რამდენიმე სტრატეგიულად უმნიშვნელო სოფელი დაიკავეს), მხოლოდ შეთანხმების დარღვევის ეფექტით დაიკავეს გაგრის ზონა, შრომა-კამანი და შემდგომში სოხუმი. ეს უღირსი ბრძოლის წარმოების მეთოდი საკმაოდ გამართულად ამუშავეს სეპარატისტებმა და მათმა მფარველებმა კრემლში. სწორედ ეს არის ერთ-ერთი მიზეზი იმისა თუ რატომ არ თვლის ქართული მხარე თავს ბრძოლაში დამარცხებულად და არ აღიარებს ომის შედეგებს და სავსებით სამართლიანადაც. აქვე უნდა აღინიშნოს, რომ საერთოდ მთელი ამ ოპერაციის განმავლობაში მოწინააღმდეგე ახლად დაკავებულ ტერიტორიაზე ქართულ მოსახლეობას მანიაკალური სისასტიკით უსწორდებოდა, იყენებდა ისეთ მეთოდებს, როგორიც არის ცოცხლად დამარხვა, ბენზინით დაწვა, ორგანოების ცოცხლად მოჭრა, „სკალპის“ ახდა, გაუპატიურება, ცხედრების წაბილწვა და ა.შ. საქმე იქამდე მივიდა, რომ მშვიდობიან უიარაღო მოსახლეობას წამების გარეშე დახვრეტაც კი სანატრელი გაუხდა. ქართული მოსახლეობის განადგურების შემდეგ აფხაზები მათ სახლებს (ქართველთა კომპაქტურ ჩასახლებებში) წვავდნენ და ანგრევდნენ, „რომ არღარა ეყივლა ქათამსა“ იმ არემარეში. ასეა სრულიად გაუკაცრიელებული დღეს 15-ზე მეტი წმინდა ქართული სოფელი აფხაზეთში (იგივე გააკეთეს მოგვიანებით ცხილვალის რეგიონში, ხელწერა ერთია!). ყველაზე სამწუხაროა, რომ მსგავსი შემთხვევები ქართული ჯარის, უფრო სწორი ტერმინი, რომ ვიხმაროთ მოხალისეთა ლაშქარის შემადგენლობიდანაც იყო მშვიდობიანი მოსახლეობის, განსაკუთრებით ეროვნებით აფხაზების და სომხების (იყო ქართველები მიმართაც შემთხვევები) მიმართ, იყო სასტიკი მოპყრობის და სხვა სახის სამარცხვინო კრიმინალური შემთხვევები, აღნიშნული ფაქტების მასშტაბები და დეტალები ფართო ქართული საზოგადოებისათვის უცნობია და ფაქტობრივად ტაბუირებულია, თუმცა ამჟამად აფხაზეთში დარჩენილ მოსახლეობას საკმაოდ მწარედ ახსოვს ისინი, რაც რეალურად შეუძლებელს ხდის ურთიერთობის აღდგენას კონფლიქტიდან თითქმის სამი ათეული წლის შემდეგაც კი, სამწუხაროდ აფხაზურ საზოგადოებაში ქართველი ადამიანი დღეს გაიგივებულია მკვლელთან, ფაშისტთან და მათთან კომუნიკაციის მცდელობისას პირველ რიგში სწორედ მსგავს ფაქტებს ასახელებენ და არ სურთ ამ მიზეზით ქართველთან არანაირი ურთიერთობა, ასევე სამწუხაროა, რომ დღემდე არ არსებობს რომელიმე ავტორიტეტულ საერთაშორისო ორგანიზაციასთან ერთად შედგენილი ურთიერთსანდო სია თუ რა დანაკარგებია ქართულ და აფხაზურ მხარეებზე. ასეთ ვითარებას სეპარატისტული ხელისუფლება კვლავ მზაკვრულად, მაგრამ ეფექტურად იყენებს ქართველთა მიმართ ზიზღის მიზანმიმართულად გასაღვივებლად. მაშინ როდესაც როგორც საქართველოს პროკურატურისათვის ისე სეპარატისტთა არც თუ მცირე წრისათვის, კარგად არის ცნობილი, რომ თუ აფხაზებმა დაკარგეს 1500-2000 უიარაღო მშვიდობიანი პირი, ქართული მხრიდან ყველაზე მცირე 6000 (არსებობს ინფორმაციები 15,000 პირზეც) უიარაღო მშვიდობიანი პირია განადგურებული. ძალიან გულდასაწყვეტია, რომ ასეთი ელემენტარული საკითხიც კი ვერ მოაგვარა ქართულმა სახელმწიფომ ამდენი წლის განმავლობაში, რაც საშუალებას მოგვცემდა ერთხელ და სამუდამოდ დაგვედუმებინა აფხაზები და მიგცევა მათთვის სინანულის გამოხატვის შანსი და საშუალება, რომლებმაც ქართველი მეზობლების სახლების დაუფლების მიზნით, საკუთარი ხელითაც კი დახოცეს ისინი, მიისაკუთრეს მათი კერა და ქართველი ბავშვების სათამაშოებით აღზარდეს საკუთარი შვილები. თუმცა ჩვენ ჩვენ ქმედებებზე და ცოდვებზე მოგვიწევს პასუხისგება და აბსოლუტურად ვერაფერი ნუგეშია ის ფაქტი, რომ მათ მეტი დააშავეს! გარდა ნორმალურ აფხაზებთან ურთიერთობის გაფუჭებისა, ამავე დროს ის ღირსეული და ნამდვილი მებრძოლი ქართველები, რომლებსაც არაერთი ენითაუწერელი გმირობა ჩაიდინეს, სამწუხაროდ სწორედ ზემოხსენებული ქართველი კრიმინალების გამო არ არიან დაფასებული საქართველოში, ისე როგორც ისინი ამას იმსახურებენ და ეს ფაქტი ჯაჭვური რეაქციით ძალიან ბევრ სახელმწიფო ფუნდამენტურ საკითხს აზიანებს. მომდევნო კაპიტულანტური შეთანხმება 1993 წლის 27 ივლისს ქალაქ სოჭში გაფორმდა, ოფიციალური დასახელებით „აფხაზეთში ცეცხლის შეწყვეტისა და მასზე კონტროლის მექანიზმის შემუშავების შესახებ“, შეთანხმების გარანტად ისევ რუსეთი დარჩა, რაც თვენახევარში საქართველოს თანამედროვე ისტორიაში ყველაზე მასშტაბური კატასტროფის წინაპირობა გახდა. სტატიის ავტორი გიორგი გიგინეიშვილი 2020 წ.

სვანეთი-საქართველოს ისტორიული კუთხე უზარმაზარ მთებთან და კლდეებთან ჰარმონიულად შერწყმული კოშკოვანი სოფლებით,ქართული ხუროთმოძღვრების,ჭედურობისა და მხატვრობის მნიშვნელოვანი ნიმუშებით,მრავალსაუკუნოვანი კულტურით წარუშლელ შთაბეჭდილებას ახდენს მნახველზე. სვანეთის ბუნება,კი უდავოდ მომნუსხველია ალპური მდელოებით,კლდეებით, მწვერვალებით,ჩანჩქერებითა და ულამაზესი ალპური ტბებით. ,,მურყვამ"-კოშკი, ,,კოჯარ"-კლდეები, ,,ლახვმიარ"-ტაძრები, ,,ლახვარ"-მთები, ,,ლცარ"-წყლები. ეს ისაა,რასთანაც სვანეთი ასოცირდება. ოქროს საწმისი სამშობლო ამბობენ,რომ არგონავტების მითი სწორედ სვანეთში მოპოვებულ ოქროს უკავშირდება. ოქროს ცხვრის ტყავის დახმარებით მოიპოვებდნენ:ფიცარზე გაჭიმულს მდინარეში აფენდნენ და ისე ამაგრებდნენ,რომ წყალს არ წაეღო,რამდენიმე ხნის შემდეგ ამოიღებდნენ და გასაშრობად გაფენდნენ,გამშრალს კი დაფერთხავდნენ და ოქროს ნამცეცებს გადმოყრიდნენ. ოქროს მოპოვების ამ წესისა და საქართველოს მდინარეებში ოქრონარევი ქვიშის არსებობის შესახებ საქართველოს ფარგლებს გარეთაც გაეგონათ,სვანეთი კი იმ დროს,როცა არგონავტებისა და ოქროს საწმისის შესახებ მითი იქმნებოდა კოლხეთის სამეფოს ნაწილი იყო.ეს გახლდათ ერთადერთი კუთხე,საიდანაც კოლხეთის სამეფოს ოქრო მიეწოდებოდა. სვანეთში დღესაც დასტურდება ოქროს მოპოვების ხალხური წესი.უხუცესთა ნაამბობში,თქმულებებსა თუ ლეგენდებში ხშირად არის ნახსენები ოქროსთმიანი ღვთაება დალი. დალი-ნადირობის ქალღმერთი სვანურ მითოლოგიაში დალი, სვანურად წარმოითქმის,როგორც ,,დალ"-კლდის ტურფა ქალი,ცხოვრობს მიუვალ კლდეებზე,საიდანაც ეშვება მისი ოქროს თმები.მას შეუძლია ადამიანს გამოეცხადოს ცხოველის ან ფრინველის სახით.დალი რჩეულ მონადირეს,რომელსაც მინიმუმ 100 ჯიხვი ჰყავდა მოკლული,სიყვარულს უზიარებდა და ნადირობაში ეხმარებოდა,ეს მანამ,სანამ მონადირე მათი სიყვარულის საიდუმლოს ინახავდა.კარგ მონადირეზე იტყვიან ,,დალი ჰყავსო".პირობის დამრღვევ მონადირეს დალი არ ინდობს:ზვავს გაატანს ან კლდეზე გადაჩეხს. დალი და ბეთქილი სიყვარულის ისტორია,რომელშიც კარგად ჩანს დალის შურისძიება,ღალატის გამო.მითის მიხედვით მამაცი მეთხვიარი,ანუ მონადირე,ნადირთა ქარღმერთ დალს უყვარდა.მან თავისი ერთგულების ნიშნად,თავისი მძივი უსახსოვრა ვაჟკაცს,მაგრამ ბეთქილმა სიტყვა გატეხა და მძივი,თავის საცოლეს-თამარს ჩამოჰკიდა ყელზე.დალიმ ლხინის დროს თეთრი შუნის სახით გაირბინა,რომელსაც ბეთქილი დაედევნა. კვალმა,იგი შავ კლდეებში-დალის სამფლობელოში მიიყვანა და უეცრად ქალღმერთი დალი გამოცხადებია დაბნეულ ბეთქილს.თავისი ნაჩუქარი მძივი მოუკითხავს,ბეთქილმა იცრუა-სასთუმალქვეშ დამრჩაო,რაზეც დალიმ უპასუხა:როგორც შენ დაგრჩა ჩემი მძივი,დაბრუნებასაც ისეთს მოგცემო.დალიმ ბეთქილი კლდეზე გადაჩეხა. ქამმერდე სვანური მითოლოგია უხვადაა პარანორმალური ისტორიებით სავსე,ერთ-ერთი ასეთი გახლავთ ,,ქამმერდე", იგივე ,,გარეთ მყოფი".სვანურ მითოლოგიაში იგი ერთგვარი ტყის კაცია,რომელიც მხოლოდ მათ დაენახება ხოლმე,ვისაც ცოდვებით აქვს სინდისი სავსე.იგი ჩვეულებრივი ადამიანებისგან განსხვავებით ბუნებასთან არის შერწყმული,შეუძლია უცებ გაჩნდეს და გაუჩინარდეს,ასევე შეუძლია ვინმეს გამოეცხადოს ახლობელი ადამიანის სახით. სვანეთში ბევრ ამბავს მოისმენთ ,,ქამმერდეს"შესახებ, თუმცა ყველა ისტორია განსხვავდება ერთმანეთისგან,ასევე თითოეულ ისტორიაში ის სხვადასხვა სახით თუ ფორმით ევლინება ადამიანს.ერთ-ერთი მითის თანახმად იგი წმინდა ადგილების დამცველია,რომელთა უმეტესობა ტყეში არსებულ ნიშებზე გადის.მას ასევე მოიხსენიებდნენ ტყის და ნებისმიერი ცოცხალი არსების დამცველად.,,ქამმერდე"უხსოვარი დროიდან არსებობს სვანეთში. რამდენად რეალურია ქამმერდეს არსებობა ამ საკითხთან დაკავშირებით ბ-ნ ერეკლე საღლიანი ძალიან საინტერესო განმარტებას გვთავაზობს: -შექსპირის ერთ-ერთი გმირი,ჰამლეტი რომ ეუბნება ჰორაციოს-"ბევრი რამ ხდება ჰორაციო,ამქვეყანაზე ისეთი,ფილოსოფოსებს სიზმრადაც რომ არ მოელანდებათო,მე ვფიქრობ,რომ სწორედ ასეა.ჩვენ ხილულ სამყაროში ვცხოვრობთ და ყველაფერს იმის მიხედვით ვაფასებთ,რაც ჩვენ თვალთახედვაში ექცევა,მაგრამ დანარჩენი სამყაროს არსებობის შესახებ არაფერი ვიცით.მას მეცნიერებმა ,,პარალელური სამყაროები"უწოდეს. ,,დეცე ლახვრა"-ცის ფანჯარა არსებობს ლეგენდა ,,დეცე ლახვრაზე"ანუ ცის ფანჯარაზე.თითქოს ცა იხსნება და და ანგელოზი გადადის.ეს ძალიან იშვიათი მოვლენაა.თუ ამას ნახავ,სურვილი უნდა ჩაიფიქრო,რომელიც აუცილებლად აგისრულდება.გამოთქმაცაა ჩვენთან ასეთი:დაუჯერებელი რამ,თუ დაგემართება,გეტყვიან- ,,დეცე ლახვრა როქ აჯფეტა",ანუ ცის ფანჯარა გაპობილა შენთვისო. მამისგან მსმენია,რომ მათ წინაპარს, უნახავს ცის გახსნა და უნატრია:,,ივალადეღ ლეწვრი ნარუ ნარ",ანუ არასდროს დაგვჭირვებოდეს სისხლის აღებაო.ეს ნატვრა გამომდინარეობდა იქიდან,რომ ტრადიცია იყო,(დღეს იშვიათად გვხვდება მსგავსი შემთხვევები) სვანეთში სისხლის აღება,შურისძიების გამო,რასაც არაერთი სვანური გვარის გაქრობა მოჰყვა. რამდენად რეალურია ეს ისტორიები რთული სათქმელია,თუმცა ერთი რამ ფაქტია-მითი არის განსაკუთრებული (კოლექტიური)მნიშვნელობის მქონე ტრადიციული ამბავი,რომელშიც საკმაოდ ღრმა აზრია ჩადებული. სვანური მითოლოგია-ქართული მითოლოგიის თავისებური ნაწილია,საინტერესო და საყურადღებო თავისი სიძველით,კოლორიტით, ანგარიშგასაწევი შინაარსებითა და ნიუანსებით,რომელნიც საქართველოს მთიანეთში უფრო ხელშეუხებლად შემორჩა. სვანეთი, კი ის მაგიური ადგილია,სადაც წარმართობა,ტრადიცია და თანამედროვეობა ერთმანეთს ერწყმის.#feedcgrant Feedc #მეცნიერება