წინანდლის სამუზეუმო კომპლექსი - ალექსანდრე ჭავჭავაძის სახლ-მუზეუმი, წინანდლის ულამაზესი ბაღი და მე-19 საუკუნის უნიკალური ღვინის მარანი. მდებაორებს კახეთის მხარეში, თელავის მუნიციპალიტეტში, სოფელ წინანდალში. წინანდლის სასახლე ეკუთვნოდა გარსევან ჭავჭავაძეს – მეფე ერეკლე II-ის დროს საქართველოს სრულუფლებიან ელჩს რუსეთში. სასახლე მემკვიდრეობით მის ერთადერთ ვაჟს – ალექსანდრე ჭავჭავაძეს გადაეცა, ქართული რომანტიზმის ფუძემდებელს, პოეტს და საზოგადო მოღვაწეს. წინანდლის ჭავჭავაძეების სასახლის დღემდე შემონახული შენობა 1886 წელს აშენდა და ამჟამად ალექსანდრე ჭავჭავაძის სახლ-მუზეუმს წარმოადგენს. იქ დაცულია ჭავჭავაძეების ოჯახის წევრების პირადი ნივთები, მე-19 საუკუნის სხვადასხვა სახის გამოცემები, მე-18 საუკუნის ხელნაწერები, დიმიტრი ერმაკოვის ფოტოები, ფერწერული და ლითოგრაფიული ნიმუშები, მე-18-მე-19 საუკუნეების ქართული, რუსული და ფრანგული ავეჯი და სხვადასხვა საყოფაცხოვრებო ნივთები, მათ შორის - ჩინური, იაპონური, ფრანგული, გერმანული, იტალიური, ქართული და რუსული ჭურჭელი მუსიკალურ ინსტრუმენტებთან ერთად. წინანდლის დეკორატიული ბაღი საქართველოში პირველი ევროპული ტიპის სარეკრეაციო ზონაა, პარკი 18 ჰექტარს იკავებს. ალექსანდრე ჭავჭავაძემ მის გასაშენებლად ევროპელი ლანდშაფტის არქიტექტორები ჩამოიყვანა. ეგზოტიკური ჯიშებისა და დაგეგმარების მხრივ ის უნიკალურია. პარკში ასევე ჩინეთიდან, ამერიკიდან, იაპონიიდან, ხმელთაშუა ზღვის და სხვა ქვეყნებიდან ჩამოტანილ ეგზოტიკურ მცენარეებსაც შეხვდებით. წინანდლის ბაღში ნახავთ სიყვარულის ხეივანს. ლეგენდის თანახმად, თუკი წყვილი ამ ხეივანში თვალდახუჭული შეძლებს გავლას, მათი სიყვარული ბედნიერი იქნება. წინანდლის ღვინის საცავი - რომელიც მდებარეობს წინანდლის პარკის ტერიტორიაზე 1835 წელს აშენებული ერთ-ერთი პირველი მარანია საქართველოში, სადაც ბოთლში პირველად ჩამოისხა ქართული ღვინო. ალექსანდრე ჭავჭავაძე საქართველოს ისტორიაში პირველი ადამიანია, ვინც წინანდალში ევროპული წესით დამზადებული ქართული ღვინო ბოთლში ჩამოასხა და საქართველოში ევროპულად დამზადებული ღვინის წარმოებას ჩაუყარა საფუძველი. წინანდლის მარანში დაცულია სხვადასხვა ქვეყანაში ჩამოსხმული ღვინის 16 500-მდე ბოთლი.

საოცარი ბუნება ალექსანდრე ჭავჭავაძის სახლ-მუზეუმის ეზოში 😍

თბილისის კლასიკური გიმნაზია 1801 წლიდან, როცა საქართველოში მეფის რუსეთის ოკუპაცია დაიწყო, ქართული საგანმანათლებლო საქმის გამგრძელებელი გახდა კეთილშობილთა სასწავლებელი. პირველი მცდელობა, რუსული ენა საყოველთაო გაეხადათ საქართველოში, იყო 1802 წელს გახსნილი ვაჟთა ორკლასიანი სასწავლებელი, სადაც სწავლა მხოლოდ რუსულად წარმოებდა, მასწავლებლებად კი კანცელარიის რუსი მოხელეები იყვნენ მოწვეულნი. რუსულენოვანი სასწავლებელი უცხო და მიუღებელი აღმოჩნდა ქართული საზოგადოებისათვის, რის გამოც სკოლამ არსებობა მალევე შეწყვიტა. ის 1804 წელს მთავარმართებელ პავლე ციციანოვის (ციციშვილის) ინიციატივითა და მზრუნველობით აღადგინეს და მას “კეთილშობილთა სასწავლებელი” უწოდეს. სასწავლებლის დაარსება ნათელი სხივი იყო დამოუკიდებლობადაკარგული საქართველოს შავბნელ სინამდვილეში. ამ სკოლის ისტორიაში აისახა ქვეყნის ცხოვრებაში მიმდინარე ყველა მნიშვნელოვანი მოვლენა. კეთილშობილთა სასწავლებელი 26 წლის მანძილზე საქართველოში არსებული ერთადერთი საერო სკოლა იყო. სასწავლებლის პირველ დირექტორად დაინიშნა განსაკუთრებული ღირსებებით შემკული პიროვნება – ალექსი პეტრიაშვილი. მან ბევრი რამ გააკეთა სკოლისათვის. პირველმა დირექტორმა მთავარმართებელ ციციანოვის დახმარებით შეძლო სასწავლებელში ღირსეული პედაგოგების მოწვევა, საჭირო ლიტერატურითა და ინვენტარით სკოლის უზრუნველყოფა, სწავლის დონის ამაღლება. მან კეთილშობილთა სასწავლებელს ავტორიტეტი შესძინა. მდგომარეობა შეიცვალა ახალი მთავარმართებლის, ალექსანდრე ტორმასოვის დროს. მან განიზრახა კეთილშობილთა სასწავლებლის სამხედრო სკოლად გარდაქმნა, რასაც კატეგორიულად არ ეთანხმებოდა ალექსი პეტრიაშვილი, თუმცა მისი წინააღმდეგობა ამ შემთხვევაში უშედეგო იყო, ამიტომ მან 1810 წ. უარი თქვა სასწავლებლის დირექტორის თანამდებობაზე. პეტრიაშვილის შემდეგ სკოლა თანდათან კარგავდა რუდუნებით მოპოვევებულ სახელს, ეცემოდა დისციპლინა. შექმნილ რთულ ვითარებას წარმატებით გაართვა თავი და დახურვის პირას მისული სასწავლებელი განსაცდელისაგან იხსნა ახალმა დირექტორმა – თედორე ბუკრიბსკიმ. ტორმასოვის გეგმა კეთილშობილთა სასწავლებლის სამხედრო სასწავლებლად გადაქცევის შესახებ არ განხორციელდა, თუმცა სასწავლო საგნებს დაემატა რამდენიმე სამხედრო დისციპლინა. 1820 წლისთვის სკოლაში ისწავლებოდა: საღვთო რჯული, რუსული, ქართული, აზერბაიჯანული, სომხური, ლათინური და გერმანული ენები, არითმეტიკა, ალგებრა, გეომეტრია, მსოფლიოს, რუსეთის და საქართველოს ისტორია, საყოველთაო და რუსეთის გეოგრაფია, ხაზვა და ხატვა. კეთილშობილთა სასწავლებელში თავდაპირველად საგნებს ჯერ ქართულ ენაზე ასწავლიდნენ ბავშვებს, ხოლო შემდეგ იმავე საკითხზე რუსულად უტარებდნენ გაკვეთილებს. ქართული ენის ცოდნა სავალდებულო იყო რუსი მასწავლებლებისა და მოსწავლეებისთვისაც. ქართული ენის სწავლების შეზღუდვა გიმნაზიაში იწყება XIX საუკუნის 30-იანი წლებიდან. თავდაპირველად კეთილშობილთა სასწავლებელი ორკლასიანი იყო. 1823 წლიდან ის უკვე ექვსკლასიანი გახდა და სასწავლო გეგმით გიმნაზიის როლს ასრულებდა საქართველოში. სასწავლებელში მოსწავლეებს იღებდნენ მისაღები გამოცდებით. კლასიდან კლასში გადასასვლელად ტარდებოდა გადასაყვანი ღია, წერითი გამოცდა. სასწავლო წლის ბოლოს იმართებოდა საჯარო აქტები, რომელსაც ესწრებოდნენ მთავარმართებელი, საქართველოს ეგზარქოსი, გუბერნატორი და სხვა მაღალი რანგის პირები. საჯარო აქტები, ფაქტობრივად, სადღესასწაულო, წინასწარ დადგმული წარმოდგენა იყო, რომელიც საზოგადოებაში დიდ ინტერესს იწვევდა. 1830 წელს თბილისის კეთილშობილთა სასწავლებელი გიმნაზიად გადაკეთდა. ამ დროს აქ მოღვაწეობდნენ ქართული ეროვნულობისათვის მებრძოლი- სოლომონ დოდაშვილი და დიმიტრი ყიფიანი. მათ დიდი წვლილი მიუძღვით კეთილშობილთა სასწავლებლის გიმნაზიად გამოცხადებაში. 1825-1831 წლებში მიმდინარეობდა გიმნაზიის შენობის მშენებლობა, თბილისის მთავარი ქუჩის, მაშინდელი გოლოვინის (დღევანდელი რუსთაველის) პროსპექტის, ცენტრალურ ნაწილში, მთავარმართებლის სასახლის გვერდით. შენობა უზრუნველყოფილი იყო კარგი ავეჯით, კეთილმოწყობილი სასწავლო კაბინეტებით. 1869 წელს ჩატარდა შენობის რეკონსტრუქცია. პროექტი არქიტექტორმა ჩიჟოვმა შეადგინა. ფასადების გაფორმება არქიტექტორ ო. სიმონსონის პროექტით შესრულდა. პირველი სკოლა გიმნაზიის წინ, სადაც ახლა ილიას და აკაკის ძეგლი დგას, პატარა ეზო იყო, სასპორტო დარბაზით და ყრუ კედლით ქუჩის მხარეს. მოგვიანებით აქ ააშენეს ერთსართულიანი საბავშვო უნივერმაღი (“პასაჟს ეძახდნენ). ფაქტიურად გადახურულ ტროტუარს წარმოადგენდა და ბერიას მოედნისკენ მიმავალი თბილისელები ძალაუნებურად შედიოდნენ ამ პასაჟში. ძირითადად ქსოვილები იყიდებოდა და სხვადასხვა გალანტერია. მერე 1950-იანებში დაანგრიეს, როცა მთავრობის სახლის (პარლამენტის) მშენებლობა დაიწყეს. 1958 წლის ოქტომბერში, თბილისის 1500 წლისთავისადმი მიძღვნილ საზეიმო დღეს, აქ გაიხსნა ილია ჭავჭავაძის და აკაკი წერეთლის ძეგლი, რომლის ავტორები არიან ცნობილი მოქანდაკეები ვ. თოფურიძე და შ. მიქატაძე. ბრინჯაოს ფიგურები თბილისში ჩამოასხეს. თბილისის ვაჟთა პირველი გიმნაზიის მატერიალური ბაზა თითქმის ორჯერ აღემატებოდა სხვა სასწავლებლების ბაზას. გაცილებით უკეთ იყო უზრუნველყოფილი დამხმარე სახელმძღვანელოებითა და კლასგარეშე ლიტერატურით. ეს უკანასკნელი დაშვებული და რეკომენდებული იყო მხოლოდ ამ სასწავლებლის ბიბლიოთეკისათვის. გამოირჩეოდა გიმნაზიის ბიბლიოთეკა, რომელიც ყოველთვის დირექტორთა განსაკუთრებული ზრუნვის საგანი იყო. სასწავლებლის წიგნადი ფონდი სხვა სასწავლებლებთან შედარებით საკმაოდ სოლიდურად გამოიყურებოდა, XIX წ. 80-იან წლებში 15766 ტომს მოიცავდა. გიმნაზიას პირდაპირი კავშირი ჰქონდა ანტიკური პოეზიის წიგნით მოვაჭრე ლაიფციგის ფირმასთან. მისგან იძენდა ანტიკურ ავტორთა – ცეზარის, ციცერონის და სხვათა თხზულებებს. გიმნაზიაში შექმნილი იყო მოსწავლეთა სწავლისა და დასვენებისთვის საჭირო პირობები. შენობის მთავარ ფასადს ეკროდა ფართო დარბაზი, რომელიც ყველასთვის სასურველი შესაკრები ადგილი იყო. დილაობით, მეცადინეობის დაწყებამდე, მოსწავლეები აქ ისმენდნენ ლოცვებს. სკოლის დარბაზში ეწყობოდა დასაშლელი სცენა, სადაც მოწაფეები სპექტაკლებს უცხო ენაზე დგამდნენ. გიმნაზიას ჰყავდა თავისი ორკესტრი. თბილისის კეთილშობილთა სასწავლებლის დირექცია ზრუნავდა სკოლის ობოლი მოსწავლეებისათვის, ისინი ზაფხულის ცხელ დღეებში მანგლისში გაყავდათ დასასვენებლად. 1830 წელს გიმნაზიის ხელმოკლე ოჯახის მოსწავლეებისათვის გაიხსნა პანსიონი. აქ ცხოვრობდა და საუკეთესო პანსიონერთა რიცხვში ირიცხებოდა გიმნაზიის მოსწავლე – ნიკოლოზ ბარათაშვილი. სხვა სასწავლებლებთან შედარებით, თბილისის პირველ გიმნაზიაში გაცილებით მაღალი იყო აკადემიური მაჩვენებელი. გიმნაზიის კურსდამთავრებულებიდან, რომლებიც უმაღლესში მისაღებ გამოცდებს აბარებდნენ XIX ს. 90-იან წლებში, თითქმის ყველა ჩაირიცხა. აღდგენილი ქართული თეატრის ისტორიის პირველი დღეები დაკავშირებულია კეთილშობილთა სასწავლებელთან. 1850 წ. გიმნაზიის სცენაზე პირველად დაიდგა ამავე სკოლის ყოფილი მოსწავლის – გიორგი ერისთავის-პიესა “გაყრა.” თბილისის გიმნაზიაში ფუნქციონირებდა საქართველოში პირველი მეტეოროლოგიური ობსერვატორია. ნიკოლოზ ბარათაშვილმა და მისმა მეგობრებმა 1835 წელს დაიწყეს ხელნაწერი ჟურნალის – “თბილისის გიმნაზიის უწყებანის”-გამოშვება. თბილისის კეთილშობილთა სასწავლებელს ალექსი პეტრიაშვილის შემდეგ 1905 წლამდე ქართველი დირექტორი არ ჰყოლია. 1905 წელს გიმნაზიის დირექტორად დაინიშნა ივანე გამყრელიძე (1905-1911). იგი საზოგადოებასა და სკოლაში დიდი ავტორიტეტით სარგებლობდა. 1905 წლის 22 ოქტომბერი გიმნაზიის ისტორიაში ერთ-ერთი ტრაგიკული დღე იყო. ამ დღეს გიმნაზიის მოსწავლეები ქვეყანაში დაწყებული პოლიტიკური ქაოსის მსხვერპლნი გახდნენ. ჯარისკაცებმა უმოწყალოდ ჩახოცეს სასწავლებლის მოწაფეები, გაძარცვეს და დაიკავეს შენობა. იმავე დღეს განუზრახავთ გიმნაზიის აფეთქება. დირექტორმა – ივანე გამყრელიძემ – გიმნაზიის მოსწავლეთა მიმართ დიდი თანადგომა და მზრუნველობა გამოიჩინა სასწავლებლისათვის ამ მძიმე წუთებში. 1924 წლიდან გასაბჭოებული საქართველოს ბოლშევიკურმა მთავრობამ სახელი შეუცვალა გიმნაზიას და მას საცდელ-საჩვენებელი სკოლა ეწოდა. ჯაჯუ (კონსტანტინე) ჯორჯიკიას დირექტორობის (1944-1953) დროს სასწავლებელში მოსწავლეთა თვითმმართველობა (კომიტეტი) შეიქმნა. გიმნაზიის სპორტულ დარბაზში ჩამოყალიბდა პირველი ქართული სპორტული საზოგადოებან – “შევარდენი,” ასევე პირველი სკოლის ბაზაზე ჩამოყალიბდა საბჭოთა კავშირში პირველი სპორტული სკოლა. 1954 წლიდან პირველი სკოლის დირექტორად დაინიშნა ნიკოლოზ კიკვაძე. ნ. კიკვაძის დირექტორობის პერიოდი სასწავლებლის ისტორიაში წარმატებულად წარიმართა. ახალი დერექტორის, ლიანა შეწირულის, დროს XX ს. 70-იან წლებში სასწავლებელში შეიქმნა ჰუმანიტარული, საბუნებისმეტყველო, ფიზიკა-მათემატიკური, ხელოვნებათმცოდნეობის და არქიტექტორთა ჯგუფები, რომელთა კონსულტანტებად მიიწვიეს პირველსკოლადამთავრებული მეცნიერები. ფართოდ დაინერგა სკოლის საქმიანობის სხვადასხვა სფეროში უმაღლესი სასწავლებლების და სამეცნიერო-კვლევითი დაწესებულებების მეცნიერ-თანამშრომელთა მოწვევის პრაქტიკა. 1977 წ. სკოლაში დაარსდა სასწავლო-სამეცნიერო “მცირე აკადემია”- “გიმნასიონი.” მისი დაფუძნების ორგანიზატორები იყვნენ მეცნიერების სხვადასხვა სფეროს მოღვაწენი და სკოლის პედაგოგები. ისინი ერთობლივად ატარებდნენ ლექცია-საუბრებს, გაკვეთილებს. მოსწავლეები მეცნიერებთან ერთად მსჯელობდნენ სხვადასხვა დარგის აქტუალურ პრობლემებზე. ყოველწლიურად სკოლა საზღვარგარეთის მრავალი ქვეყნის წარმომადგენლებს მასპინძლობდა. სკოლას ეწვივნენ იაპონიის, ფინეთის, უნგრეთის, ბულგარეთის მთავრობათა დელეგაციები, აშშ-ის წარმომადგენლობა… ყოველთვის დიდ ყურადღებას და დაინტერესებას იწვევდა სკოლის უნიკალური მუზეუმი, სადაც ინახებოდა სასწავლებლის საუკუნოვანი ისტორიის ამსახველი ნივთიერი თუ წერილობითი ექსპონატები. XX ს. 90-იან წლებში საქართველოში დაწყებული სამოქალაქო ომის მიმდინარეობა პირველი სკოლისათვის ტრაგიკული შედეგის მომტანი აღმოჩნდა. ბრძოლების დროს დაიწვა სასწავლებლის ისტორიული შენობა და მასთან ერთად განადგურდა ბევრი უნიკალური ნივთი და ძეგლი, რითაც ასე გამოირჩეოდა ორსაუკუნოვანი სკოლა, როგორც განსაკუთრებული ქართული სასწავლებელი. აშენდა ახალი შენობა, რომელიც 1995 წ. 1 სექტემბერს საზეიმოდ გაიხსნა. განახლებულმა პირველმა კლასიკურმა გიმნაზიამ გააგრძელა მემკვიდრეობით მიღებული საუკეთესო ტრადიციები. აღდგენილ იქნა გიმნაზიის ბიბლიოთეკა, რომელიც კვლავ ერთ-ერთი საუკეთესოა სასკოლო ბიბლიოთეკებს შორის. ისევ განახლდა სკოლის მუზეუმი, სასწავლებელში მოქმედებს ივერიის ღვთისმშობლის სახელობის ეკლესია. 1994 წლიდან თბილისის კლასიკური გიმნაზია განათლების, მეცნიერებისა და კულტურის დარგში იუნესკოს ასოცირებული წევრი გახდა. გიმნაზიაში მოღვაწეობდნენ ცნობილი მასწავლებლები: სოლომონ დოდაშვილი; დიმიტრი ყიფიანი; სიკო ვაჩნაძე; ანტონ ფურცელაძე; ივანე კერესელიძე; ივანე ნიჟარაძე; ბესარიონ ღოღობერიძე; ექვთიმე თაყაიშვილი; სევერიან კაშია; ვასო აბდუშელიშვილი; ტერენტი ვეფხვაძე; მერი მიქაბერიძე; ნინო ვარდიაშვილი; ვანო ხელაია; ეთერ ტაბიძე; ბაბო მჭედლიძე; მზია წივწივაძე; გიორგი გეხტმანი; თედო სოხოკია; ლიდა გუგუნავა; გრიგოლ კუტუბიძე; ნადია სიხარულიძე; მარგალიტა პოლოლქაშვილი; ლალი გაფრინდაშვილი; ირაკლი ბეროზაშვილი; ჯიმშერ მუჯირი; ეთერ მონიავა; თინა ფერაძე; ვალენტინა ჩხენკელი; ილინა ბოლოტინა; ცუცუნია ლორთქიფანიძე; გიგი შირაქაძე; ნინო ალადაშვილი; შოთა აბაიშვილი; ილია სიხარულიძე; ციალა შოშიაშვილი. გიმნაზიაში სწავლობდნენ: ნიკოლოზ ბარათაშვილი, ილია ჭავჭავაძე, გრიგოლ ორბელიანი, გიორგი ერისთავი, ვახტანგ ორბელიანი, რაფიელ ერისთავი, პეტრე მელიქიშვილი, ალექსანდრე ყაზბეგი, ალექსანდრე ხახანაშვილი, ალექსანდრე სუმბათაშვილი,- იუჟინი, ვასო აბაშიძე, ვლადიმერ ნებიროვიჩ-დანჩენკო, ივანე ჯავახიშვილი, კოტე მარჯანიშვილი, გიორგი ნიკოლაძე, ოთარ ონიაშვილი, არჩილ გელოვანი, ოსკარ შმერლინგი, მიხეილ გრუშევსკი, იმანუელ კრასკიანკი, ვახუშტი კოტეტიშვილი, კოტე მახარაძე, მერაბ კოკოჩაშვილი, ელდარ და გიორგი შენგელაიები, ლატავრა ფოჩიანი, თენგიზ სუხიშვილი, ძმები ჟორდანიები; გიგი უგულავა, ზვიად გამსახურდია, ლევან აბაშიძე, ნიკა გილაური, ზურაბ სოტკილავა, ალ. ხახანაშვილი, მაია ჩიბურდანიძე.

ახალი პოლიტიკური გაერთიანება "ქართული მარში - ეროვნული მოძრაობა" - "ქართულმა მარშმა" პოლიტიკური პარტია დააარსა. სადამფუძნებლო ყრილობა ილია ჭავჭავაძის სახლ-მუზეუმის ეზოში გაიმართა. "ქართული მარშის" წევრების განცხადებით, პარტია "ქართული მარში - ეროვნული მოძრაობა" არის მემარჯვენე პოლიტიკური მსოფლმხედველობრივი გაერთიანება, რომელიც შეიქმნა ორი საზოგადოებრივი მოძრაობის, "ქართული მარში"-სა და "გეორგია"-ს გაერთიანების საფუძველზე. "საქართველოში შექმნილი საზოგადოებრივ-პოლიტიკური ვითარებიდან გამომდინარე დღის წესრიგში დადგა ისეთი პოლიტიკური პარტიის შექმნა, რომელიც უზრუნველყოფს სამართლებრივი და დემოკრატიული ქართული სახელმწიფოს მშენებლობას, რომელიც დამყარებული იქნება ეროვნულ მსოფლმხედველობაზე, სადაც უზრუნველყოფილი იქნება ადამიანის ძირითადი უფლებების დაცვა ეთნიკური, კონფესიური, კულტურული და ტრადიციული თვითმყოფადობის შენარჩუნება, ქვეყნის დამოუკიდებლობის განმტკიცება, ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენა, და რაც მთავარია საკუთარ ქვეყანაში საქართველოს მოქალაქისთვის ღირსეულად ცხოვრების პირობების შექმნა," - აცხადებენ "ქართული მარშის" წევრები.

ქსენოფობიური და ჰომოფობიური მოწოდებებით გამორჩეულმა „ქართულმა მარშმა" და მისმა მხარდამჭერებმა დღეს, 2 ივლისს დააფუძნეს პოლიტიკური პარტია „ქართული მარში-ეროვნული მოძრაობა", რომელიც 2020 წლის საპარლამენტო არჩევნებში მონაწილეობას დამოუკიდებლად გეგმავს. საგურამოში, ილია ჭავჭავაძის სახლ-მუზეუმის ეზოში, ჩატარებულ დამფუძნებელ ყრილობაზე პარტიის თავმჯდომარედ აირჩიეს „ქართული მარშის" ლიდერი, სანდრო ბრეგაძე, ხოლო პოლიტიკურ მდივნად - ვეტერანთა სახელმწიფო სამსახურის ყოფილი უფროსი და თბილისის საკრებულოს ყოფილი თავმჯდომარე ირაკლი შიხიაშვილი. პარტიის თავმჯდომარის მოადგილედ აირჩიეს გაზეთ "ასავალ-დასავალის" ჟურნალისტი, ქსენოფობიური და სიძულვილის ენის შემცველი პუბლიკაციებით გამორჩეული, გიორგი გიგაური. აირჩიეს პოლიტსაბჭოც. ყრილობის შემდეგ სანდრო ბრეგაძემ რადიო თავისუფლებას უთხრა, რომ პარლამენტში სოლიდური წარმომადგენლობით მოვლენ და ოპოზიციური ფლანგიდან მთლიანად განდევნიან „ნაციონალურ მოძრაობას" და „ბოკერიას პარტიას" [„ევროპულ საქართველოს"]. ამასთან, მისი პროგნოზით, მმართველი „ქართული ოცნება" ვერც პროპორციულ არჩევნებში, ვერც მაჟორიტარულ ოლქებში გადამწყვეტ ხმებს ვერ მოიპოვებს. „არჩევნებში ერთი პარტიის უმრავლესობით მოსვლაზე ილუზორული საუბარი დამღუპველია საქართველოსთვის და დამღუპველია თავად "ქართული ოცნებისთვის", - თქვა ბრეგაძემ. მისივე თქმით, წინასაარჩევნო კამპანიას მწირი ფინანსებით ჩაატარებენ, თუმცა „ესეც საკმარისია". „ქართული მარში - ეროვნული მოძრაობა" მაჟორიტარი კანდიდატების წარდგენას აპირებს, მათ შორის თბილისში. პარტია პროპორციულ საარჩევნო სიას სექტემბერში გამოაქვეყნებს. ანტიდასავლური განწყობებით ცნობილი „ქართული მარში" ფიგურირებს ესტონეთის დაზვერვის ყოველწლიურ, რიგით მეხუთე ანგარიშში, რომელშიც გამოთქმულია მოსაზრება, რომ 2020 წელს რუსეთის ყურადღების ცენტრში „ნამდვილად მოექცევა აშშ-ის საპრეზიდენტო და საქართველოს საპარლამენტო არჩევნები“. ანგარიში ამბობს, რომ ბოლო წლებში აღირიცხა „მნიშვნელოვანი გახშირება“ პროპაგანდისა, რომელიც თითქოს საქართველოში ტრადიციული ღირებულებების გაძლიერებას ემსახურება. „ამაში მნიშვნელოვან როლს ასრულებს ორგანიზაცია „ქართული მარში“, რომელიც 2017 წელს დაარსდა და ექსტრემისტულ მოძრაობებს აერთიანებს. მისი მისიაა იმ ღირებულებებისთვის წინააღმდეგობის გაწევა, რომელთაც თითქოს საქართველოს დასავლეთი ახვევს თავს და რომლებიც თითქოს ქართველი ხალხისა და საზოგადოების არსებობას უქმნის საფრთხეს. ეს არის აგრესიული მოძრაობა, რომელიც თავს არ არიდებს ფიზიკურ თავდასხმებს თავის ოპონენტებზე. მისი მიზანია შეირყეს საზოგადოების მხარდაჭერა საქართველოს ევროკავშირსა და NATO-ში გაწევრიანების პროცესებისადმი - საგარეო პოლიტიკის, რომელიც, თითქმის 15 წელია, კონსენსუსს ეფუძნება, და გაჩნდეს შიდა დაძაბულობები, საქართველოს საზოგადოების წიაღში მოხდეს კონფლიქტის ესკალაცია“, - ვკითხულობთ დოკუმენტში. ანგარიში ამბობს, რომ „ქართული მარშის“ ლიდერებს შორის არის რამდენიმე ფიგურა, რომელთაც კავშირი აქვთ რუსეთსა და მისი გავლენის მექანიზმებთან. #ახალი_ამბები#twitter

როგორი იყო თბილისის ძველი უბნების ამსახველი პეიზაჟები, ვიქტორ ჰიუგოს რომანის „კაცი, რომელიც იცინის“ და მარკ ტვენის „ტომ სოიერის თავგადასავლის“ გრაფიკული ილუსტრაცია? როგორ გამოიყურებოდა ქართული სცენოგრაფია ელენე ახვლედიანის შემოქმედებაში? მხატვრის სახლ-მუზეუმში ამ კითხვებზე პასუხს მისი ნამუშევრების ნახვისას აღმოაჩენთ. ელენე ახვლედიანი იყო ახალი ქართული ხელოვნების ერთ-ერთი ფუძემდებელი და გამოჩენილი ქართველი ქალი მხატვარი, როგორც საქართველოში ასევე მის ფარგლებს გარეთ. მხატვრის ნამუშევრები არა ერთხელ ყოფილა საფრანგეთსა და იტალიაში, რაც ფრანგი თუ იტალიელი კრიტიკოსების განხილვის საგანი ხდებოდა. ელენე ახვლედიანი ხშირად ხატავდა ქალაქის პეიზაჟებს. მხატვრის ნახატებს შორის ბევრია ძველი თბილისის ამსახველი ნამუშევრები, რომელსაც განსაკუთრებული სიყვარულითა და ემოციურობით ქმნიდა. ელენე ახვლედიანის სახლ-მუზეუმი 1976 წელს დაარსდა. სახლ-მუზეუმი მხატვრის სახელოსნო-ბინა იყო მის გარდაცვალებამდე. მუზეუმში იმართებოდა კონცერტები, ხელოვანი ადამიანების შეკრებები და პოეზიის საღამოები. ელენე ახვლედიანის სახლ-მუზეუმი 3 ათასზე მეტ ექსპონატს იცავს. სახლ-მუზეუმში თქვენ შეგიძლიათ დაათვალიეროთ მხატვრის მიერ შესრულებული წიგნის ილუსტრაციები, გრაფიკული ნამუშევრები, ფერწერული ტილოები თუ დეკორატიული ნივთები. სად მდებარეობს? ელენე ახვლედიანის სახლ-მუზეუმი მდებარეობს ლეო ქიაჩელის ქუჩაზე. მეტრო რუსთაველიდან მანქანით დაახლოებით 5 წუთში, ხოლო ფეხით 15 წუთში მიხვალთ#ელენეახლვედიანი #მუზეუმი #ხელოვნება

ცნობილი ქართველი მხატვრის მოსე თოიძის სახლ-მუზეუმი დაარსდა 1968 წელს. 2005 წლიდან მოსე თოიძის სახლ-მუზეუმი ეროვნული მუზეუმის დაქვემდებარებაში გადავიდა და დღემდე მის შემადგენლობაშია შესული. გსურთ გაეცნოთ იმ გარემოს სადაც ერთ-ერთი ქართველი ცნობილი მხატვარი ქმნიდა შემოქმედებით ნამუშევრებს? მოსე თოიძის სახლ-მუზეუმი 132 ექსპონატს იცავს და მათგან მრავალია მხატვრის მიერ შექმნილი ნამუშევარი. მხატვრის ყოველი შემოქმედება და ნამუშევარი კულტურული მემკვიდრეობის საგანძურია, რომელსაც მხატვარი თავის სახლში ქმნიდა. მოსე თოიძე იყო გამოჩენილი ქართველი ფერმწერი, გრაფიკოსი, ახალი ქართული ფერწერის ერთ-ერთი ფუძემდებელი. სახლ-მუზეუმში დაცულია მხატვრის გრაფიკული ნამუშევრები, ფერწერული ტილოები თუ მისი ცხოვრების ამსახველი ნივთები. სახლ-მუზეუმში დაგხვდებათ მხატვრის მიერ შესრულებული მრავალი სურათი, რომელიც მის ოსტატობასა და მრავალფეროვან ხედვას ასახავს. თითოეული სურათი აღბეჭდავს მხატვრის განვითარების სხვადასხვა ეტაპებს. მოსე თოიძის სახლ-მუზეუმში შენახულია მხატვრის პირადი წერილები, პუბლიკაციები, სხვა მწერლების, თეატრისა და კინოს მოღვაწეების ფოტო მასალები. სად მდებარეობს? მოსე თოიძის სახლ-მუზეუმი მდებარეობს ლაღიძის ქუჩაზე. თავისუფლების მეტროდან რუსთაველის გამზირის გავლით ფეხით 15 წუთში მიხვალთ #მოსეთოიძისსახლმუზეუმი #მუზეუმი #ქართულიმუზეუმი #ქართულიადაკარგია #ხელოვნება #მხატვრობა Tbilisi

⭕ შემოდგომის ტური კახეთში ❗ 🔔 გთავაზობთ კახეთის ერთ დღიან ტურს ❗ 👉 ტური შედგება: 12 ოქტომბერს (შაბათს) ღირებულება: 25 ლარი მოვინახულებთ: ⛳ გომბორის ულამაზეს ქედს ⛳ თელავს ( ერეკლე მეფის სახლ-მუზეუმი) ⛳ ალავერდის ტაძარს ⛳ გრემს ⛳ ნეკრესი ღირებულებაში შედის: 👉ტრანსპორტირება 👉გამყოლი 👉 ვიდეო გადაღება 📺 "TOREL TV" გართობა, მხიარულება და დაუვიწყარი შთაბეჭდილებები. 👉ფასში არ შედის კვება, მოგვაქვს ინდივიდუალურად, 👉გასვლა: მეტრო დიდუბის ზედა ამოსასვლელი. 👉გასვლის დრო: თბილისის დროით 07:00 👉დაბრუნების დრო: 23:00 მდე ( ტური გათვლილია დროში, ამიტომ 15 წუთზე მეტით დაგვიანების შემთხვევაში მოგიწევთ დარჩენა თბილისში). 👉აუცილებელი მოთხოვნები: ⌚ არ ვაგვიანებთ და ვიცავთ ორგანიზატორების მიერ დაწესებულ დროებს. ⚠️არ ვეწევით მიკროავტობუსში. ⚠️არ მოვდივართ ტურზე ნასვამ მდგომარეობაში. ⚠️ ვემორჩილებით გამყოლს. ტურზე რეგისტრაციისთვის მოგვწერეთ ჩვენი facebook გვერდის ,,Torel Travel" პირად შეტყობინებაში ან დაგვიკავშირდით ნომერზე 5️⃣6️⃣8️⃣7️⃣2️⃣9️⃣6️⃣7️⃣0️⃣ გიორგი ტურის გამართვამდე რამდენიმე დღით ადრე დაგიკავშირდებით და მოგაწვდით საბანკო ანგარიშის ნომერს, რომელზეც უნდა ჩარიცხოთ მომდევნო სამუშაო დღის ბოლომდე. გისურვებთ საინტერესო და ხალისიან მგზავრობას. ❤

15 აუცილებლად სანახავი ადგილი გურიაში 1.ჯიხეთის დედათა მონასტერი 2.შემოქმედი/შემოქმედის მონასტერი 3.ნაბეღლავი 4.პალიასტომის ტბა 5.ნიკო ბერძენიშვილის სახელობის მხარეთმცოდნეობის მუზეუმი 6.ერისთავების ციხე-დარბაზი 7.ჯაპანის ტბა 8.ბახმარო 9.გომის მთა 10.ნოდარ დუმბაძის სახლ-მუზეუმი 11.მოსე გოგიბერიძის სახლ-მუზეუმი 12.ნიკო-მარის სახლ მუზეუმი 13.თანამედროვე სახვითი ხელოვნების გალერეა 14.ექადის ეკლესია 15.წითელმთის წმინდა გიორგის სახელობის ტაძარი #goodplaces #goodvibes #opinion #news #photo #travel #tourism

აფხაზეთის სსიპ „გამწვანებისა და გარემოსდაცვითი პროექტების სააგენტო“ მემკვიდრეა და გამგრძელებელი იმ ღირსეული საქმიანობისა, რასაც აფხაზეთში წლების განმავლობაში სასახელოდ და ნაყოფიერად ეწეოდა ბუნების დაცვისა და კვლავწარმოების სფეროში აფხაზეთის სატყეო მეურნეობის სამინისტრო მისი დაფუძნებიდან იმ ავადმოსაგონარი 1993 წლის 27 სექტემბრამდე, როცა აფხაზმა სეპარატისტებმა სხვადასხვა, საქართველოსადმი მტრულად განწყობილი ძალების დახმარებით ხელში აიღეს ძალაუფლება და ქართველები თავიანთ მიწაზე დევნილებად აქციეს. გაჭირვებაში მყოფი აფხაზეთის ქართველი მეტყევეები ჩაიხუტა დედა თბილისმა, საქართველოს სატყეო მეურნეობის სახელმწიფო დეპარტამენტმა და ყოველგვარი პირობები შეუქმნა ნორმალური მუშაობისათვის. ასეთი რეალობიდან გამომდინარე აფხაზეთის ქართველი მეტყევეები დიდი სიამაყით წარმოთქვამენ დიდი მგოსნის, საქართველოს სახალხო პოეტის— გიორგი ლეონიძის სიტყვებს: „მშობელ მიწაში მიდგას ფესვები, როგორც წყალში დგას წნორის ძირები“ ჩვენი მიზანია ამ წერილით, მოგზაურობით დროში მკითხველს და განსაკუთრებით აფხაზეთიდან იძულებით გადაადგილებულებს მივაწოდოთ ინფორმაცია ბუნების ძირითადი კომპონენტის ტყის შესახებ, შევახსენოთ აფხაზეთის სატყეო მეურნეობის სამინისტროს საქმიანობა ტყის დაცვისა და კვლავწარმოების სფეროში, რომელიც ერთ-ერთი მოწინავე ორგანიზაცია იყო წარსულში მისი დაფუძნების დღიდან, თუმცა, ეს ყველასათვის ისედაც ცნობილია ისტორიის ფურცლებიდან. ჩვენ, აფხაზეთში დაბადებულებს და გაზრდილების უმრავლესობას ერთი წუთითაც არ გვავიწყდება ედემის შესადარი მხარე, სადაც უპატრონოდ მიტოვებულია ჩვენი სახლ-კარი, წინაპრების საფლავები, სადაც დღესაც შრიალებენ ჩვენ მიერ გაშენებული ტყის ახალი ტყე-კულტურები. ჩვენ ვამაყობთ წარსულით და ვცხოვრობთ მომავლის იმედით. ჩვენ გვწამს ჩვენი დიდი მამულიშვილის ილია ჭავჭავაძის სიტყვებისა „წარსული მკვიდრი საძირკველია აწმყოსი, როგორც აწმყო მომავლისა.“ იმედიანად ვუყურებთ ხვალინდელ დღეს. აუცილებლად დავბრუნდებით ჩვენს ძირძველ მიწაზე და ამის იმედს უფრო გვიძლიერებს აქ დაბადებული ბავშვების განწყობაც, რომლის ერთ-ერთი ფაქტია ჩემი 10 წლის შვილიშვილის მოკრძალებული ლექსი, „აფხაზეთი“, რითაც ეს წერილი დავიწყე. ჩვენ აუცილებლად დავბრუნდებით „ოდაბადეში“ და დედაბუნებაზე შეყვარებული ქართველი და აფხაზი მეტყევეები ძველებურად ხელი-ხელ ჩაკიდებული გავაგრძელებთ დროებით შეწყვეტილ სატყეო საქმიანობას, გავაშენებთ ახალ ტყე-კულტურებს და უფრო დავამშვენებთ ამ კურთხეული მხარის მთასა და ბარს ქართველ და აფხაზ ხალხთა საკეთილდღეოდ. ეს ჭეშმარიტებაა, მიუხედავად იმისა, სჯერათ თუ არა ზოგიერთებს. დიდი შილერი ამბობდა: „ჭეშმარიტება იჩაგრება იმით, რომ ვიღაც მას არ იზიარებს.“ ეს წერილი დამაწერინა უდიდესმა სიყვარულმა იმ პროფესიისადმი, რომელსაც ვემსახურებოდი ჩვენთვის ავადმოსაგონარ 1993 წლის 27 სექტემბამდე აფხაზეთში და ვემსახურები დღესაც. როგორც ბუნების მსახურის, შეყვარებულისა და მოქალაქის დევიზია: „ტყე შეუნახე შვილებსა, მამა ხარ, შენი ვალია.“ არ ვიცი, შევძლებ თუ არა ამ წერილით ჩვენი ტკივილის შემსუბუქებას იმ „დოზით“, როგორც ჩავიფიქრე, როგორც ეკადრებოდა მეტყევეებს და ბუნების მოყვარულთ, მაგრამ ერთი რამ შემიძლია „დავიბრალო“, მთელი ძალისხმევა, პასუხისმგებლობა, ბუნებისადმი სიყვარული, მოფერება და ოპტიმისტური სურვილი ჩავაქსოვე ამაში. მწირი ისტორიული წყაროებიდან ირკვევა, რომ აფხაზეთში, ისევე როგორც მთელ საქართველოში, თითქმის მეათე საუკუნიდან ტყეები სახელმწიფოს, ეკლესია -მონასტრების, მებატონეთა, მემამულეთა ხელში იყო. 1921 წლის ოქტომბრის რევოლუციის შემდეგ ქვეყანაში არსებული მთლიანი ტყის მასივი სახელმწიფო და საკოლმეურნეო ტყეებად გამოცხადდა. 1921 წლიდან აფხაზეთის რეგიონში ფუნქციონირება დაიწყო სატყეო უბნებმა. 1930 წელს ტყის მასივები გადაეცა აფხაზეთის კურორტთა მთავარ სამმართველოს. 1931 წელს შეიქმნა აფხაზეთის სატყეო სამმართველო და მას გადაეცა სახელმწიფო ტყეები. 1947 წელს შეიქმნა აფხაზეთის სატყეო მეურნეობის სამინისტრო და მას გადაეცა სახელმწიფო ტყეები. სანამ შევუდგებოდე აფხაზეთის ტყეების ბუნების ოაზისის მიმოხილვას, ურიგო არ იქნება თუ გავიხსენებთ ტყის შესახებ გამოთქმულ აფორიზმებსა და ბრძნულ აზრებს, რომელთა წაკითხვა ამდიდრებს ნებისმიერი მკითხველის ინტელექტსა და სულს. ტყე კაცობრიობის აკვანი, უნივერსალური ნედლეულის წყარო და უნიკალური გლობალური ფაქტორია, რომელიც დედამიწაზე სიცოცხლეს ამკვიდრებს. ტყე ბუნების უნიკალური, განუმეორებელი ქმნილებაა, ბიოსფეროს მნიშვნელოვანი ელემენტი და ეკოლოგიური წინასწორობის ერთ— ერთი მთავარი ფაქტორი. ტყეზე დიდად არის დამოკიდებული დედამიწაზე ცივილიზაციის თითქმის ყველა სფეროს განვითარება, სიცოცხლის შენარჩუნება და თვით ადამიანის ყოფნა-არყოფნაც კი. ტყე არის გეოგრაფიული ლანდშაფტის ნაწილი. ტყე ღმერთმა მეოთხე დღეს შექმნა. ტყე ედემია, რომელიც კაცს დახურულ გულს გაუღებს, ჯავრს გაუქარწყლებს და სევდას ააშორებს, ის ადამიანის ტკბობის საგანიცაა. ტყე მცენარეთა საზოგადოებაა, სადაც მცენარეები, ცხოველები და გარემო ერთიანობასა და განვითარებაშია. ტყე ბიომრავალფეროვნების ფართო სპექტრით გარემოს სანიტარულ-ჰიგიენური პირობების გაუმჯობესების ერთ -ერთი მძლავრი ბუნებრივი ფაქტორია, ამიტომ მას სამართლიანად უწოდებენ სიცოცხლის მწვანე ფილტვებს. ტყე ცოცხალი არსებაა. მწერალი ლევან გოთუა ამბობს: „არა, ტყე მარტო ხეთა სიხშირე არ არის, ისე როგორც ერი მარტო კაცთა სიმრავლე! არსებითაც მეტია და თვითმყოფადი, სამყაროს ნიშანს ატარებს.“ ტყე — ბუნებრივად თვითგანახლებადი რესურსია. ტყე — გამოყოფს ჟანგბადს, რომელიც სიცოცხლისათვის არის საჭირო. ტყე — შთანთქავს ნახშირორჟანგს და წმენდს გარემოს. ტყე — წმენდს ჰაერს მტვრისა და გამონაბოლქვი აირების მძიმე ნაწილაკებისაგან. ტყე — ქმნის ადამიანის სიცოცხლისათვის აუცილებელ პირობებს ფოტოსინთეზის საშუალებით. ტყე — ყველასათვის ხელმისაწვდომი სიკეთის ერთადერთი წყაროა, რომლისთვისაც ბუნებას გასაღები არ დაუდვია, ამ საუნჯეს იგი ადამიანის კეთილგონიერებას ანდობს, რათა მან იქ სამართლიანი წესრიგი დაამყაროს. ტყის სიკეთის შესახებ საუბარი შორს წაგვიყვანს. დღეს ამით დავკმაყოფილდეთ. ახლა დროა დავბრუნდეთ აფხაზეთში და მიმოვიხილოთ ამ კურთხეული, ნამდვილად უნიკალური მხარის ლანდშაფტის მშვენება, ბუნების ხელთუქმნელი ძეგლი, დედამიწის გვირგვინი, ცხოვრების ელექსირი ტყე და მისი მოვლა-პატრონობით დაკავებული სატყეო სისტემა და მისი მესვეურები. წერილს ვყოფთ თავებად და ვაპირებთ ასე გამოქვეყნებას, რომ მკითხველი არ გადავტვირთოთ ერთდროულად წარსული ემოციებით, გამომდინარე იქიდან, რომ ემოციები ისედაც არ აკლია დროებით გადაადგილებულებს. I თავი 1921 წლიდან 1950 წლამდე II თავი 1950 წლიდან 1970 წლამდე III თავი 1970 წლიდან 1993 წლის 23 სექტემბრამდე VI თავი 1993 წლის 27 სექტემბრიდან 2017 წლამდე. აფხაზეთის ტყეებს, საქართველოს ტყის ფონდის განუყოფელ ნაწილს, ბუნების ხელთუქმნელ ძეგლს, ლანდშაფტის მშვენებას, დღევანდელი მონაცემებით უკავია 508515 ჰექტარი, რაც მთელი აფხაზეთის ტერიტორიის 58,7% შეადგენს და საქართველოს ტყის ფონდის 17,4% -ია. აფხაზეთის ტყეებს ნაირგვარი სოციალურ -ეკონომიკური დანიშნულება აქვთ (წყალმარეგულირებელი, ნიადაგდაცვითი, სანიტარულ — ჰიგიენური, საკურორტო-გამაჯანსაღებელი, რეკრაციული, სანაკრძალო და სხვა), რომელთა სწორ მართვას ისეთი მთაგორიანი რეგიონისათვის, როგორიც აფხაზეთია, დიდი მნიშვნელობა ენიჭება. აფხაზეთის ტყეები რაიონების მიხედვით ასეა განაწილებული: გალის რაიონი — 33543 ჰექტარი. ოჩამჩირის რაიონი — 115828 ჰექტარი. გულრიფშის რაიონი — 102307 ჰექტარი. სოხუმის რაიონი — 103328 ჰექტარი. გუდაუთის რაიონი — 89198 ჰექტარი. გაგრის რაიონი — 64311 ჰექტარი. აფხაზეთის სატყეო მეურნეობის კოლექტივი მისი ფუნქციონირების პირველ ხანებში დაკავებული იყო: ტყეების დაცვით უკანონო ჭრებისაგან, ხანძარსაწინააღმდეგო ღონისძიებებით, ტყეების დაცვით მავნებლებისაგან, დაავადებებისაგან, შემდგომ პერიოდში დაწყებული იქნა ახალი ტყე-კულტურების გაშენება, ბუნებრივი განახლების ხელშეწყობის, ტყის მოვლითი ღონისძიებანი: განათება, გაწმენდა, გამოხშირვა და სანიტარული ჭრები. აფხაზეთში ახალი ტყე-კულტურების გაშენება დაწყებული იქნა 1926 წელს. ტყე-კულტურების გაშენების ობიექტი იყო ძირითადად ტყით დაუფარავი ფართობები, მეჩხერები, დაბალი სიხშირის კორომები და შემდგომ დაემატა ეროზირებული და კოლმეურნეობებისათვის გამოუყენებელი ფართობი. 1926 წლიდან 1940 წლამდე გაშენებული იქნა ახალი ტყე-კულტურები 389,8 ჰექტარზე. მეორე მსოფლიო ომის შემდგომ პერიოდში ფართოდ გაიშალა ახალი ტყე-კულტურების გაშენება. 1946 წლიდან 1950 წლამდე გაშენებული იქნა ახალი ტყე-კულტურები 800 ჰექტარზე: ყირიმის ფიჭვი, ჩვეულებრივი ფიჭვი, კაკალი და წაბლი. ამ პერიოდში გაშენებული ტყის კულტურებიდან განსაკუთრებით აღსანიშნავია: გალის სატყეო მეურნეობის მიერ სოფელ აჩიგვარაში გაშენებული ჭადრის 20 ჰექტრიანი ქარსაფარი ზოლი. ოჩამჩირის სატყეო მეურნეობის მიერ ზღვისპირეთის სატყეოში გაშენებული 20 ჰექტრიანი კვიპარისის ფართობი. გაგრის სატყეო მეურნეობის მიერ ბზიფი-რიწის გზის მე-10 კილომეტრზე გაშენებული სექვოიას და კედრის 2 ჰექტრიანი ფართობი. ახალი ტყის კულტურები გაშენების კლასიკურ ნიმუშს და ცოცხალ ძეგლს წარმოადგენენ. აფხაზეთში ყველა რაიონის სატყეო მეურნეობას ჰქონდა მოწყობილი: სანერგეები და სასკოლო განყოფილებები სანერგე მასალის მისაღებად. 1947 წლიდან დაწყებული იქნა ტყის ბუნებრივი განახლების ხელშეწყობის ღონისძიებანი, რომლის არსი მდგომარეობს იმაში, რომ ტყის იმ უბნებში, სადაც სხვადასხვა მიზეზების გამო ბუნებრივი განახლება არადამაკმაყოფილებლად მიმდინარეობს, ჩატარდეს შემდეგი სახის ღონისძიებები: თესლების შეთესვა, შეღობვა და დაკორდებული ნიადაგების გაფხვიერება -აჩიჩქვნა. 1947 წლიდან 1950 წლამდე განხორციელდა ტყის ბუნებრივი განახლების ღონისძიებები 4200 ჰექტარზე. აფხაზეთის სატყეო მეურნეობის სამინისტრო აწარმოებდა სოფლის მეურნეობის პროდუქტების: სიმინდი, ჩალა, ლობიო წარმოებას და მათ ჩაბარებას სახელმწიფოსათვის. აფხაზეთის ყველა სატყეო მეურნეობებს ჰქონდათ ფართო მოხმარების საამქროები, სადაც მზადდებოდა: ბრის, თოხის, უროს, ქლიბების, ჩაქუჩის ტარები, ყუთები რაიონების მეციტრუსეებისათვის, პურის ქარხნებისთვის, თოფის კოხდახები, ავეჯის დეტალები, ფიცრები. ამ პერიოდში აფხაზეთში ამოძირული იქნა ათასობით ჰექტარი ტყე, რაც გამოწვეული იყო: ჩაის, მანდარინის, ლიმონის, ფორთოხლის, თხილის, ფეიხოა და სხვა კულტურების გაშენებით, მოსახლეობის ზრდითა და ქალაქების ეკონომიური განვითარებით. სატყეო მეურნეობის სამინისტროს სისტემაში ამ პერიოდში მუშაობდნენ: ნიკოლოზ ქეცბა, ილია თათარაშვილი, მიხეილ აშუბა, გიორგი ხელაია, იროდი ბერია, შალვა ჯორჯიკია, ნიკანდრო ქორაია, დავით ესებუა, გრიშა კაკუბერი, გალაქტიონ გულბანი, სარდიონ ქირია, მიხეილ არგუნი, შოთა ჩივაძე, სტეფანე ჯიშკარიანი. აფხაზეთის ტყის ფონდის მიმოხილვა და სატყეო მეურნეობის სამინისტროს მიერ 1924 -1940 წლებში გაწეული მუშაობის პირველი თავი მსურს დავამთავრო იმით, თუ როგორ გადაარჩინეს გაგრელმა მეტყევეებმა 1942 წელს ბიჭვინთვის კონცხის ღვთით ბოძებული უნიკალური ფიჭვნარები, ბუნების ხელთუქმნელი ძეგლი გაჩეხვას. აღნიშნული კონცხის ფიჭვის კორომებს 104 ჰექტარი უკავია. ბიჭვინთვის ფიჭვნარები საქართველოს ენდემია და სახელმწიფო ნაკრძალად გამოცხადდა 1935 წელს, რომელსაც მესამეული პერიოდის ყირიმ — კავკასიის ფლორის რელიქტმა — ბიჭვინთის ფიჭვმა მოუხვეჭა სახელი. აქ აღრიცხულია თითოეული ხე და მათი მდგომარეობა კონტროლსაა დაქვემდებარებული. 1942 წელს მიმდინარეობდა მეორე მსოფლიო ომი. საქართველოს საზღვართან ახლოს, ქერჩის სრუტესთან, მტრის გრიგალისებურ ცეცხლს იგერიებდნენ 224-ე ქართული მსროლელი დივიზიის მებრძოლები. ამავდროულად მტრის ჯალათები, ურდოები კავკასიონის უღელტეხილიდან ცდილობდნენ აფხაზეთში შემოჭრას და არა ერთხელ დაბომბეს სოხუმი. იმ დროს, როცა კავკასიონის უღელტეხილზე გ ფაშისტებთან შეტაკებები მიმდინარეობდა, ერთ-ერთ გენერალს სამხედრო ინტერესებისათვის გაუცია განკარგულება, ბიჭვინთვის ნაკრძალში გაეჩეხათ ტყის მასივი. ამ განკარგულების შესახებ სხვებზე ადრე შეუტყვიათ გაგრელ მეტყევეებს, რომელთაც ძალიან განუცდიათ და დასახმარებლად სწრაფად ეწვივნენ გაგრის რაიონის უშიშროების უფროსს, ბატონ გიორგი (ხუტა) ხუფენიას, რომელსაც გულთან მიუტანია ყოველივე ეს და მეტყევეებისათვის დახმარება აღუთქვამს (1970-1973 წლებში ხუფენია მუშაობდა საქართველოს სატყეო მეურნეობის სამინისტროში, ხე-ტყის დამზადების სამმართველოს უფროსად). იგი სასწრაფოდ მისულა მიტროფანე კუჭავასთან (გაგრის რაიკომის პირველი მდივანი. 1970-1973 წლებში მუშაობდა საქართველოს სატყეო მეურნეობის მინისტრად), რომელიც მაღალი სიხშირის ტელეფონით დაკავშირებია საქართველოს ცეკას პირველ მდივანს კანდიდ ჩარკვიანს, რომელსაც ეს ამბავი, როგორც ამიერკავკასიის სამხედრო საბჭოს წევრს, ფრონტის სარდლისათვის მოუხსენებია და უთხოვია, მიეღო სასწრაფო ზომები. ფრონტის სარდალს თავის მხრივ სასწრაფოდ გაუგზავნია კომისია და როდესაც კომისიის თავჯდომარეს დაუთვალიერებია ბიჭვინთის ნაკრძალი. მასზე თურმე ისეთი შთაბეჭდილება მოუხდენია აღნიშნულ ნაკრძალს, რომ უხმია განკარგულების გამცემი ჩინოსანი და მკაცრად გაუფრთხილებია: თუ ვინმე თუნდაც ერთ ხეს მოჭრის ამ ნაკრძალში, ის მას თავისი ხელით თავს წააჭრიდა. აი, ასე დროულად მიღებულმა ინფორმაციამ, შესაბამისად დროულად რეაგირებულმა მოქმედებამ და ბუნების მოყვარულმა ადამიანებმა გადაარჩინეს გაჩეხვას ეს უნიკალური მასივები. ეს ამბავი მიამბო ჩემმა ინსტიტუტის ამხანაგმა, გაგრელმა მეტყევემ, ჭეშმარიტმა აფხაზმა, ბუნების დიდმა ქომაგმა, სატყეო საქმის დიდოსტატმა, საქართველოს დამსახურებულმა მეტყევემ ვლადიმერ ხიშბამ (აფხაზეთის სატყეო მეურნეობის მინისტრი, საქართველოს სატყეო მეურნეობის მინისტრის პირველი მოადგილე, აფხაზეთის საოლქო კომიტეტის პირველი მდივანი). ნუგზარ გერსამია. საქართველოს დამსახურებული მეტყევე, ჟურნალი „ახალი აგრარული საქართველო“ №73#აფხაზეთი #სოხუმი #ოკუპაცია #პოლიტიკა #sokhumidaily